Vesturland - 10.08.1926, Side 1

ESTURLAN
Ritstjóri: Sigurður Kristjánsson.
III. árgangur.
ísáfjörður, 10. ágúst 1926.
32. tölubl.
n h / s
gerir brauðið bragðbest.
SÓLAR-JURTAFEITI kökurnar ljúffengastar.
Kaupið þetta, og þér fáið það besta.
H.f. Smjörlíkisgerðin á Isafirði.
UMBOÐ.
Eg undirritaður hefi nú tekið að mér umboð fyrir ullarverksm.
„Gefn“ Reykjavík, eru því ullareigendur beðnir að koma til mín með
alt er að þvl lýtur.
Sveinbj. Kristj ánsson.
Hæstiréttur.
Þingið 1924 var spamaðarþing;
það var engin uppgerð, eins og
fjárlögin 1925 bera ljóst vitni um.
Og um það verður ekki deilt, að
þörfin var mikil á að spara, en
um hitt má eflaust deila, hvort
fært hafi verið að spara alt, sem
sparað var, og hvort allar sparn-
aðarráðstafanir liafi haft verulega
þýðingu. Ein af þessum sparn-
aðarráðstöfunum var fækkun dóm-
ara í Hæstarétti úr fimm í þrjá
og afnám hæstaréttarritaraem-
bættisins. Breyting þessi átti að
ganga í gildi þegar hæstaréttar-
dómarar féllu frá.
Síðan Halldór Danielsson hæsta-
réttardómari lést, hefir Ólafur
Lárusson prófessor setið í dómn-
um í hans stað, en við fráfall
Kristjáns Jónssonar dómstjóra, er
hin fyrirhugaða breyting komin á,
og eru nú aðeins þrír dómarar í
Hæstarétti.
Það sem sparast við fækkun
dómaranna, er i hæstalagi 21 þús.
kr. á ári, og er það minni upp-
hæð en einstakir embættismenn
ríkisins hafa árlega í óbeinar tekjur
af embætti sínu. Verður þó mikil-
vægi starfa þeirra engan vegin
borið saman við embætti hæsta-
réttardómaranna. Virðast því lög-
gjafarnir hafa verið misglöggir í
sparnaðarviðleitninni. En auk þessa
ber á það að líta, að þessar 21
þús. kr. geta engan veginn út af
fyrir sig bjargað við fjárhag ís-
lenska ríkisins. Fram hjá þessum
sparnaði bæri þó vitanlega ekki
að ganga, sem einum lið í sparn-
aðarkeðjunni, ef með honum væri
litlu eða engu niður drepið. En
sé nú svo, að réttayjryggi heillar
þjóðar sé með þvi til muna skert,
verður slíkt varla til peninga
metið.
Hér á landi eru nú aðeins tveir
dómstólar, héraðsdómur, sem er
aukastarf innheimtumanna ríkis-
sjóðstekna, og Hæstiréttur.
í undirdómi dæmir aðeins einn
maður. Dómarastarfið verður, eins
og sagt var, að skoðast aukastarf,
því innheimta rikissjóðstekna og
margt annað er langsamlega mest-
ur hluti verkahrings hans. í stöð-
ur þessar þykir misjafnlega valið,
og er útreið undirréttardóma fyrir
Hæstarétti vitni í þvi máli.
Þegar sú breyting varð á, að
íslensk mál hættu að kom fyrir
Hæstarétt i Danmörku og sam-
skonar dómstóll var settur hér
á landi, var, sem kunnugt er,
landsyfirrétturinn iagður niður.
Hver maður getur séð að við
það að dómstólum fækkaði úr
þrem í tvo, minkaði réttaröryggið
að öðru jöfnu. Var því rík nauð-
syn á að vanda sem best til þess-
ara dómstóla. Það eina, sem gert
var i þessa átt var það, að á-
kveðið var að í Hæstarétti skyldu
dæma 5 menn, en í yfirrétti dæmdu
þrír. En nú er þetta, eins og fram
er tekið, aftur breytt, og dæma
nú jafn margir í Hæstarétti, eins
og áður dæmdu í yfirréttinum.
Breytingin frá fyrri tíð er því sú,
að vér höfum í raun og veru
engan Hæstarétt. Dómstólarnir eru
nákvæmlega þeir sömu hér á
landi, eins og áður voru, meðan
íslenskum máium mátti skjóta til
Hæstaréttar í Kaupmannahöfn.
Aðeins heitir Yfirrétturinn nú
Hæstiréttur, en Hæstarétt höfum
vér í rauninni mist.
Afturförin er auðsæ, og hún er
meiri en í fljótu bragði sýnist.
Allir vita hve þjóðlif vort er fjöl-
breyítara nú, en var fyrir tveim
áratugum og hve miklu marg-
brotnari viðfangsefni dómara eru
nú en áður. Vera má að nokkuð
sé við þessu horft með meiri
kröfum til embættisprófs, en hitt
er jafn víst, að undirdómarastarfið
er nú miklu meira hjáverk, en
áður.
Það er nauðsynlegt að þjóðin
geti treyst rérrarfari í landinu og
virt dómstólana. Þetta getur þvf
aðeins orðið, að traustið og virð-
ingin sé verðskulduð. Engum ber
síður en Alþingi, að skerða rétt-
aröryggið og veikja virðingu al-
þjóðar fyrir dómstólunum. Því
mun ráð fyrir næsta þing að
fjölga aftur dómendum í Hæsta-
rétti.
Landkjörið á Isafirði.
Það er minnistætt að Bolsar
kærðu alþingiskosninguna haustið
1923 og héldu fram í kæru sinni
að ýmsar lögleysur hefðu verið
hafðar í frammi af hálfu andstæð-
inga þeirra við þá kosningu. Og
í blaði sínu, Skutli, báru þeir
blygðunarlaust á andstæðinga sína,
að þeir hefðu mútað kjósendum,
falsað atkvæði og stolið atkvæð-
um. Flaug þá mörgum í hug mál-
tækið: „Margur heldur mig sig".
En vegna þessa áburðar þeirra
var eigi ósanngjarnt að ætlast til
að kosningar og undirbúningur
þeirra væri hreint og fágað af
þeirra hendi.
Við samningu landkjörskjörskrár,
er kosið var eftir hinn 1. júlí i
ár, var ráðinn starfsmaður bæj-
arins og fékk liann leyfi kjör-
skrárnefndar tii að hafa sér til að-
stoðar Stefán Stefánsson, sem á
síðari missirum hefir verið einn
af fremstu Bolsabroddum bæjarins.
Hefir hann m. a. öðrum fremur
vakað yfir „sálunum“ og smalað
hjörðinni að kjörborðinu. Maður
þessi mun vera fæddur hinn 17.
júlí 1891, og á manntalsskýrslu
lögreglustjóra stendur aldur hans
þannig tilfærður:
1922 31 ára
1923 32 ára
1924 33 ára
1925 35 ára, síðari tölu-
stafurinn breyttur úr 4 í 5 í
manntalsskránni. Hann stóð á að-
alkjörskrá og neytti atkvæðis-
réttar!
Maður að nafni Sigurbjörn
Kristjánsson hefir staðið á kjör-
skrá hér í síðastliðin 30 ár. Kom
hann sem Venja hans var tyrir
kjörstjórn hinn 1. júlí til að neyta
kosningaréttar síns, en nafn hans
var eigi á kjörskrá og varð hann
frá að hverfa.
Það má kannske afsaka, að nafn
Sigurbjarnar Kristjánssonar hafi
fallið niður af vangá, við samn-
ingu kjörskrárinnar, en grunsam-
íegt er það, fyrir þá sök, að hann
hefir ávalt verið andvígur . öllu
bolsabrölti, og á hinu leytinu
mátti ganga að þvi vísu, að mað-
ur, sem á kjörskrá hefir staðið í
fullan mannsaldur og árlega neytt
kosningarréttar sins; eigi myndi
gera sérstaka eftirgrenslan þess,
hvort hann stæði á kjörskrá.
En kjörskrársemjandinn, Stefán
Stefánsson, er, að undanskilinni
bolsevismavitfirringunni, sæmilega
greiudur maður, er þekkir náið
ár og dag fæðingar sinnar svo
og að til kosningaréttar við land-
kjör er krafið fulls 35 ára aldurs.
Það er því engin vafi á, að hann
hefir tileinkað sér kosningarétt og
neytt hans hinn 1. júlí síðasta
vísvitandi á óheiðarlegan hátt.
Fær hann því hvíld frá kosninga-
vési næstu 5 ár, sem verðugt er.
Væntanlega verður nánar at-
hugað hvernig og af hverjum tölu-
breytingin í manntalsskrá lög-
reglustjóra er ger, hvort þar er
um fölsun opinberra skjala að
ræða eða annar er háttur á.
Páll Jónsson.
Lög
um kosningar í málefnum sveita
og kaupstaða.
[Prh.]
18. gr. Til þess að finna hve mörg
fulltrúaefni hafa náð kosningu af hverjum
lista, skal skrifa upp atkvæðatölu hvers
lista fyrir neðan sinn listabókstaf, þá helm-
ing atkvæðatalnanna, þá þriðjung þeirra,
fjórðung o. s. frv., eítir þvf hve inarga
fulltrúa á að kjósa og hverjum lista get-
ur mest hlotnast, og standi útkomutölur
þessar 1 röð fyrir hvern lista. Sfðan skal
marka hæstu útkomutölurnar, jafnmargar
og kjósa á fulltrúa, og fær hver listi jafn-
maiga fulltrúa kosna, sem hann á af töl-
um þessum. Bf eigi standa svo mörg nöfn
á lista, sem lionum bera fulltrúar eftir út-
komutölum, skal taka þau, sem vantar,
af hinuin listunum, eftir sömu reglu.
Til þess að finna, liver fulltrúaefni liafa
náð kosningu á hverjum lista, skal telja
saman atkvæði hvers einstaks fulltrúaefnis
á þann Iiátt, er nú skal greina:
Kjósandi telst una við röðina á lista,
ef hann hefir eigi breytt henni með því
að setja tölur fyrir frainan nöfnin, og ef
hann hefir aðeins sett tölu við eitt nafnið
eða nokkuð af þeim, telst liann una við
röðina að öðru leyti. Oddviti kjörstjórnar
tekur seðlabunkana, fyrst þann, er flestir
seðlar eru i, og svo koll af kolli, en með-
kjörstjórar hafa fyrir sér lista með nöfn-
um þeirra íulltrúaefna, sem standa á þeim