Vesturland - 19.03.1932, Page 2

2
VESTURLAND
Ásrún V.
Sumarkvöld eitt stóð eg á háu
fjalli milli Austur- og Vesturdals
í Skagafirði. Útsýni þaðan var
mikið og fagurt, og mér ógleym-
anlegt. Yfir Hofsjökli mjallahvítum
var svo mikil birta að undrum
sætti. Mér varð órótt innanbrjósts,
og eg óskaði, að fjölmennt væri
á tindinum, svo guð lands vors
gæti haft áhrif á fleirí en mig. —
Mér varð litið niður í dalina.
Forðum voru þar 46 bæir í skógi
vöxnum hlíðum. — Nú eru bæ-
irnir 10 — en hlíðar berar og
kuldalegar er á sumar líður. —
Litlir grænir blcttir skarta i döl-
urium, og sviphreinir menn sækja
þangað lífsviðurværi. —
Hugur minn þýtur yfir hafið og
til annara landa. Eg reika um
viðlendur vaxnar fögrum, suðræn-
um gróðri. Eg gehg eftir löngum
ásabrúnum og litast um. Tjarnir
og vötn eru á víð og dreif. Lygn-
ai ár bugðast eftir breiðum dölum.
Fornir kirkjuturnar rísa upp yfir
skóginn — en i fjarska gnæfa við
himinn jökulkrýndar háfjallabung-
ur. Grænir blettir skarta í skógin-
um. — Það er uppskerutíð. —
— Eg gekk niður af fjallinu
léttur i iund. Þó hér séu engir
skógar, svo teljandi sé, eða þrótt-
miklar kornekrur, gefur landið
okkur samt tækifæri til að vinna
fyrir daglegu brauði. Hér geta
menn iifað og þroskast að vizku
í skjóli fjallanna og við brimhring-
inn er umlykur landið. Hér getur
menntuð þjóð starfað sér til sóma
og öðrum til fyrirmyndar.
— Að vera menntaður er að vera
maður eins og hann á að vera:
1. ráða yfir náttúrunni með verk-
um sínum,
2. vera góður félagsmaður og
3. stunda háleitar hugsanir.
Lífið er kapphlaup við tfmann.
Verkefnin biða og tækifærin eru
alltaf á ferðinni. Vertu viðbúinn
og griptu tækifærið, sein skapar
Land og sær.
4. Skip.
Það er alkunnugt, að þegar
þjóð glatar sjáifstæði — þá tapar
hún skipastó! sínum. Tapið hag-
nýta sér aðrar þjóðir harðfengi-
legá. Hin ósjálfstæða þjóð er
skattlögð. Okrað er á flutnings-
gjöldum, hvort heldur um er að
ræða nauðsynjavörur er þjóðin
þarfnast séf til framfæris, eða
vörur, sem hún þarf að koma
frá sér á heimsmarkað. — Inn-
lendur skipastóll verndar þjóðina
fyrir þessum ófögnaði. —
— — Nú hafa þau tfðindi ný-
lega gerst i Reykjavík, er sýna
greinilega hversu háskaleg stefna
það er, að hlúa betur að erlend-
um keppinautum en þeim íslend-
ingum, er viðhalda og auka inn-
lendan skipastól.
11. þ. m. skýrir Morgunbl. svo
frá: „Meðalkaup lægst launuðu
háseta á öilum íslenzkum togur-
um hefir tvær undanfarnar vertiðir
verið kr. 15.13 á dag auk fæðis,
sem næst alveg jafnt bæði árin,
giftu þína, ef þú leysir starf þitt
vel af hendi. Iæggðu vatnsafl i
hötnlur, svo ljós og ylur streymi
um landið. Opnaðu fjöllin svo
börn þín geti skapað verðmæti.
Rannsakaðu moldina svo þú verð-
ir eigi lengur gestur á jörð þinni.
Vertu starfsamur svo þú þurfir að
byggja skip og senda til annara
landa.------
— Hjálpaðu þér sjálfur, þá fyrst
getur þú hjálpað öðrum. Ryddu
þér til ríkis, rýmka verksvið þitt
°g leggðu nýja hamingjuvegi.
Berðu ætíð þjóðarheill fyrir brjósti,
og veittu liðsinni hverju góðu
málefni. Varastu að gera dreng-
skap þinn til fjár.-----
— — Veittu uinhverfi þínu at-
hygli, og lærðu að skilja starfs-
háttu þeirra náttúruafla, er að
miklu leyti ráða ferðum þínum.
Láttu huga þinn daglega fást við
einhverja skilningsraun. Þú ert
aldrei svo störfum hlaðinn, að þú
fáir ekki tækifæri tii þess.
Hugsaðu um gróður jarðar,
bylgjugang sjávar, vinda og norð-
urljós, — snúning jarðar og hina
síbreytilegu afstöðu hennar til sól-
ar. Hugsaðu uin náttúruna, — en
þó ætíð mest um sjálfan þig, —
þú ert sjálfum þér ráðgáta. Hjá
þér blunda hæfileikar og hulduöfl,
er þú sjaldan eða aldrei verður
var við, — en sem þú gætir
þroskað og látið hjálpa þér til að
vinna þrekvirki — ef þú vildir.
-----Stjörnur sjást ekki á heið-
um himni og norðurljós, nema
dagsbirtan hverfi. Enginn maður
getur sannmenntast nema , hann
þekki jafn vel galla þá, sem eru f
fari hans og hina góðu hæfileika,
— og svo er um þjóðirnar. —
Enginn skipar öndvegi, og eng-
inn er mikilhæfur uema hann þekki
sjálfan sig til hlitar. — —
— Vertu viðbúinn og gerðu
skyldu þína. Timarnir eru erfðir,
eins og ætið þegar flett er við
blaði í sögu einnar þjóöar. Nú er
að því komið.
— — Eg geng eftir erlendum
ásabrúnum og horfi til norðurs.
— það leggur bjarma yfir ísland.
en á spönsku togurunum eru sjó-
menn ráðnir fyrir kr. 12.50 á dag.“
Spánverjar hafa allt til þessa
keypt megnið af fiski okkar. Er
kunnugra en frá þurfi að segja, að
tekjur ríkissjóðs fara að mestu
leyti eftir því hversu góðu>- Spán-
armarkaðuri'nn er.
Nú eru Spánverjar sjálfir farnir
að fiska hér við land. íslenzkir
hásetar eru á skipunum. Spánverj-
ar semja við stjórn Sjómannafé-
lagsins um kauptaxta. Samningar
takast viðstöðulítið. Kauptaxtinn
er færður niður, og fá Spánverjar
með tilstyrk fslendinga sjálfra
18l/3°/o hagkvæmari taxta en inn-
iendir togaraeigendur hafa enn
fengið. —
Ekkert skal uin það sagt að
sinni, hvort kauptaxtinn gagnvart
fslenzkum togaraeigendum hafi
veríð sanngjarn síðastliðin ár eða
eigi, en hitt hlýtur hver maður að
skilja, að það er óþjóðhollusta,
sem ekki er lofsverð, að hjálpa
Spánverjum til að keppa við ís-
lendinga á þvi sviði atvinnuveg-
anna er þeim er verðmætast.
Hefir stjórn Sjómannafélagsins.
með þessum spánsk-íslei zka kaup-
Frá ftiundarfirði.
„Svá lízt mér fjörðr þessi, at
eigi hef ek annan sét fegri". —
Forn munnmæli herma, að þannig
hafi einn skipverji Valþjófs kom-
ist að orði, er þeir komu þreyttir
og móðir úr hafi.
Fögur er sjóhröktum fold, —
satt er það, en Önundarfjörður er
furðu hlýlegur, þó dalafjöllin vest-
anfjarðar séu gnúpleit og stór-
skorin, og gefi firðinum alvöru-
svip. — Barðinn er yztur, þá
Hrafnaskálagnúpur, þá Sporham-
arsfjall og loks Þorfinnurinn, er
gnæfir yfir höfninni og varpar til
hennar dimmum skugga.
Dalirnir eru grösugir og góðir
undir bú. Yztur er Itigjaldssandur,
þá Mosdalur, þá Valþjófsdalur
og tekur þá við mesta undirlendi
á Vestfjörðum. Ganga út frá því
grösugir afdalir. —
— Aðalprýði fjaröarins er hin
afbragðsgóða höfn. Enskur tog-
araskipstjóri hefir komist svo að
orði, að yfir firðinum sé hátfð-
legur öryggisblær. Er eigi að
undra þó góðir skipstjórar taki
þannig til orða, er þeir hafa slopp-
ið undan hamförum haust- og
vetrarsjóa, og komið skipunuin
heilum og hölduum í þessa ör-
yggishöfn.
Fyr á öldum hefir fjörðurinn þó
verið fegri. Þá voru hliðar og
sléttlendur skógi vaxnar, en nú
finnst varla nokkur hrisla, hvorki
í dalabotnum eða annarstaðar,
þar sem skjól er gott.
— Fyrir utan Klofningsá, er
fellur til sævar kippkorn fyrir ut-
an Flateyri, er fjallshliðin einu
nafni kölluð Sauðanes. Er þar
sauðland ágætt, og þrautabeit
fjarðarins í snjóa- og hörkutíð.
— Þar heitir nokkur hiuti fjallsins
Kolviðarhlíð. Eru þar enn aug-
Ijós merki kolagerðar — kringl-
óttir bollar grasi vaxnir. Kolviðar-
hlíð er nú vaxin 'niðurbældum
taxta sannað, hversu mikið á það
skortir að hún sé þjóðlynd, víð-
sýn og ráðvönd gagnvart fslenzkri
sjómannastétt — gagnvart is-
lenzkri þjóð, — en þvi tniður eru
fleiri óþjóðhollir náungar á ferð
en þeir er skipa stjórn Sjómanna-
félagsins. Er óþarfi að fjölyrða um
þá hér. íslendingar þekkja hug-
arfar þeirra allra og munu fara
að vara sig á þeim.
Það er ekkert við því að segja,
þó íslendingar vinni með öðrum
þjóðum, en þeirri samvinnu verð-
ur að haga | annig, að þeir sjálf-
ir hagnist raunverulega. Mun það
sannast, að þjóðlyndir íslending-
ar gæta betur hagsmuna barna
sinna en menn, er ýtnist telja
Rússland föðurland sitt, Spán eða
jafnvel Mið-Afriku. —
— Skip er komið að landi. —
íslenzk eign. íslenzkur fáni við
hún. íslenzk skipshöfn. — Hver
vill meina þjóðinni að senda skip
um höfin? Hver vill vinna að
þvi að skaða viðskiftalíf og fjár-
hag þjóðarinnar?
„VESTURLAND1*
kemur út einu sinni i viku.
Kostar 5 kr. um árið.
Gjalddagi 15. júlí.
Útgefendur:
Sjálfstæðisfél. Vesturlands.
Ritstj. og ábyrgðarmaður:
Steinn Emílsson.
Afgr. og innheimtu annast ritstj.
lynggróðri, — en örnefnið geymir,
og ber frá kyni tii kyns endur-
ininninguna um einn sorgarþátt í
sögu íslands.
Við fjallsrætur norðan fjarðar-
ins gætir vlða fornra brimbarinna
tnalarkamba. Er það engin ný-
lunda, því forn sævarmál eru aug-
Ijós allstaðar á Vestfjörðum all-
fjærri sjó. Þeim mun einkennilegra
er, að um stórstreymsfjöru er
hægt að kómast niður í inólag í
bugnum utan við Flateyrarodd-
ann. —
ísaldarmerki eru mjög greinileg
norðan fjarðarins. Einkum eru
jaðarurðir skriðjökla áberandi t.
d. Drekahryggur sunnan Grimu-
dals og Klofningshryggur sunnati
Kloftiingsdals. — í Kaldárdals og-
Breiðadalsbotni eru enn óbráðn-
ar hinar svellköldu jökulrætur.
Fyrir botni fjarðarins gnæfir við
himinn hið sviphreina, jökulskjöld-
ótta Latnbadalsfjall.
Berglagahalli er nálægt 5° til
suðurs, og álíka mikill til vesturs.
í sjálfum firðinum gætir varla
surtarbrands, en þó eru leirlög
mjög þykk i fjöllum og athuga-
verð, því þar sem surtarbrandur
skyldi verið hafa í lögunum, þar
er járnmálmur mjög góður, en
tæplega nógu mikili tii að geta
heitið verðmætur. Fylgileirar járn-
málmsins eru þó miklu athuga-
verðari, enda hafa þeir vakið þrótt-
miklar vonir framsækinna manna.
Þori eg að fullyrða, að leirlög
fjarðarins lofa framtiðinni öllu
sæmilega góðu.
Norðan í Barðann gengur Nes-
dalur. Hefir þar verið búið ððru
hvoru frá ómunatið, en nú er
daiurinn í eyði og afréttarland.
Þar er surtarbrandur þykkur, og
járnsteinu i sama lagi, en þvi nær
sem dregur Dýrafirðinum, því fyr-
irferðarminni er járnsteinninn, og
hverfur að lokum. — Þannig er
þvi einnig varið utan i Sauða-
nesinu. Þegar komið er til Súg-
andafjarðar, hverfur járnsteinninn,
en surtarbrandur verður allþykkur.
Basalt (blágrýti) er i öllum fjöll-
um fjarðarins, en sumstaðar all-
breytilegt í útliti t. d. Barðanum,
Eyrarfjalli ,og Arnkelsdal (nú Ekk-
ilsdal). Hafa grjótflisar frá Ön-
undarfirði orðið þrætuepli meðal
erlendra vísindamanna.
Húsakynni í firðinum eru yfir-
leitt góð, og búnaðaráhugi all-
mikill Mun það mikið vera að
þakka hinum stöðuga verksmiðju-
rekstri á Sólbakka allt frá fyrstu
framkvæmdarárum Ellefsens hval-
veiðamanns og fratn á þennan
dag.
Framtið fjarðarins mun verða
hin glæsilegasta.