Vesturland - 15.11.1933, Page 2

138
VESTURLAND
Bréf frá Reykjavík.
Spánarfulltrúinn.
Sá atburður, sem mestum ugg
hefir valdið hér í seinnitíð, er
heimkvaðning fiskifulltrúans frá
Spáni.
Sú frétt barst hér út, að rikis-
stjórnin hefði, í samráði við utan-
ríkismálanefnd Aiþingis kvatt full-
trúann, skyndilega heim. Orsökin
var sögð sú, að fulltrúinn væri
farinn að manga til við spönks
stjórnarvöld um breytingar áSpán-
arsamningnum, án vitundar ís-
lenzkra stjórnarvalda. Hafði þessi
fítonsandi hiaupið í fulltrúann við
það, að Jónas Jónsson alþingis-
maður hafði heimsótt hann suður
á Spán.
Þeir, sem skilja það, hve geysi-
mikið ísland á á hættu í viðskift-
um okkar við Spán, sem kaupir
þriðja part ails útflutnings frá
íslandi, hafa óttast það meira en
flest annað, að Spánverjar mundu
segja upp þessuui samningi, og
er það ijóst, að þeir hafa, ölium
þjóðum framar, ráð okkar í hendi
sér. Var því eðlilegt að það vekti
ugg og ótta, er það fréttist, að
farið væri að hrófla við þessum
samningi af okkar hálfu, og það
af mönnum, sem enga æfingu né
sérþekkingu hafa í því að fara
með utanrikísmál eða verzlunar-
mál.
Sú frétt reyndist sönn, að fuil-
trúinn heíði verið kvaddur heim.
Er hann nú kominn til Rvikur.
Ekki er mér kunnugt um, hvort
hann hefir þegar gefið stjórninni
og utanríkismálanefnd skýrslu, né
heldur, hvort skýrsla hans muni
leiða til þess, að ekki þyki fært,
að láta hann hafa þetta starf með
höndum framvegis. En þetta er
alvarleg bending til okkar íslend-
inga um það, að vanda vel val
þeirra manna, sem reka erindi
landsins hjá öðrum þjóðum.
Þjóðaratkv.greiðslan um bannið.
Nú er frétt um úrslit þessa máls,
og urðu úrslitin þau, eins og
i kunnugt er, að bannið varafnum-
ið með allmiklum atkvæðamun.
Undirbúningur var talsverður
hér af hálfu bannmanna. Boðuðu
þeir allmarga fundi I nágrentii
Reykjavíkur. En andbanningar
sóttu einnig þá fundi og boðuðu
þar að auki tvo fundi sjálfir. (í
Hafnarfirði og Keflavik).
Hér I Reykjavík ieit út fyrir að
þátttaka I atkv.greiðslunni mundi
verða mjög lítil. Flestir töldu sjálf-
sagt að bannið yrði afnumið og
sðgðu sem svo: „að það munaði
ekkert um sitt atkvæði".
Framan af degi var sókn mjög
treg hér, og um kl. 10 um kvöldið
leit út fyrir að atkvæðagreiðslunni
yrði slitið á næstu stundu. En þá
kom andbanningum óvænt hjálp:
Birt voru gegnum útvarpið úrslit
atkvæðagreiðslunnar á ísafirði, en
þar voru bannmenn I miklum
meirihluta, sem kunnugt er. Þessi
úrslit á ísefirði voru einnig birt
I sýningarglugga Morgunblaðsins.
Brá þá svo við, að fólk streymdi
á kjörstað, og fylltist við dyr allra
kjördyra. Var kosningin mestsótt
um og eftir kl. 11.
Telja andbanningar að ísafjarð-
aratkv.greiðslan hafi gefið þeim
um 2000 atkvæði, sem ella hefðu
ekki komið fram.
Ástandið í Rússlandi.
Norskur verkam., Bernt Embret-
sen, frájVáler á Heiðmörk sem hefir
unnið við skógarhögg I ráðstjórn-
arrfkjunum I 2L/i ár undanfarið,
er nýkominn heim til Noregs og
flutti erindi um reynsiu sína þar
I þinghúsinu í Váler 9. sept. s. 1.
og segist honum svo frá, I aðal-
atriðum, eftir því setn norsk blöð
herma. Hér verður rúmsins vegna
að taka aðalatriði frásagnarinnar.
Útdrátturinn er tekinn eftir „Sunn-
mörsposten" 5. og 6. f. m. og er
þar tekinn eftir „Hamar Stiftstíð-
indum*:
Fyrirlesarinn víkur fyrst að því,
að hann hafi ekki ákveðna póli-
tíska afstöðu og ætlun sín sé
hvorki að gagna eða skaða einum
eða öðrum pólitískum flokki, held-
ur bera sannleikanum vitni.
Síðan víkur hann að lofgjörð-
arsöngnum, sem tíðast sé sunginn
um alt ástandið I Rússlandi, sem
mestur hafí komið frá ýmsum
erlendum sendinefndum, sem að-
eins sjái ástandið I hillinguni, en
ekki eins og það er I raun og
veru. Ummælin um að rússnesk-
um verkamönnum líði vel segir
hann að sé harðýðgisieg Iýgi og
að sá sem ekki sé sneyddur
mannkærleika og þekki þau kjör,
sem rússnesknir verkamenn verða
að búa við, hljóti að gráta yfir
þeim.
Ekki segir hann að rétt sé held-
ur, að allir séu jafnir I ráðstjórn-
arríkjunum. M. a. fái verkstjórar
og sérfræðingar betri og meiri
mat en venjulegir verkamenn á
hinum opinberu matsölustöðum
ríkisins. Hafi þeir aðra matsali
með óhindruðum aðgangi, en
verkamenn verði oft að standa I
hópum fyrir utan matsölustaðina.
Sé og algengt að þeir svelti sök-
um ónógs og ills matar.
Ástandið I ráðstjórnarríkunum,.
segir fyrirlesarinn að sé bezt í Len-
ingrad og Moskva eftir umsögn
margra Rússa, er hann hafi talað
við, því þar sé meiri og betri
matur og hærri laun en annar-
staðar I ráðstjórnarríkjunum. Seg-
ist hann því taka dæmi frá Len-
ingrad um launahæð og verðlag
á vörum og hafa unnið þar áður
en hann kom heim.
Kaup verkamanna nú I ár hjá
verkamönnum í Leningrad hafi
verið 40—70 rúblur á mánuði.
Útlendingar verði að kaupa rúbl-
una venjul. fyrir 3 krónur og það
sé sá verðmælir, sem sendinefndir
noti, þegar þær séu að lofsyngja
ástandið I ráðstjórnarríkjunum. Og
samkvæmt því verði mánaðar-
launin 120—210 krómur, sem eng-
anveginn sé meira en algengt sé
I Noregi.
En þessi útreikningur segir fyr-
irlesarinn að sé falskur og sýnir
með dæmum, hvers virði rúblan
sé rússneskum verkamönnum, er
þeir eiga að kaupa lífsnauðsynjar
sínar.
Skýrir fyrirlesarinn frá því, eins
og kunnugt er, að í Rússlandi lifa
allir við skömtun. Á skömtunar-
seðlana fær fólk ýmsar nauðsynjar,
sem úthlutað er í stjórnarbúðun-
um fyrir miklu lægra verð en ella.