Vesturland - 20.05.1944, Blaðsíða 1

VESTURLAND
BLAÐ VESTFIRZKRA SJÁLFSTÆÐISMANNA
XXI. árgangur.
ísafjörður, 20. maí 1944.
18. tölublað.
Sameinumst á örlagastund
í dag eru engir flokkar til í landinu, aðeins íslendingar.
Hvert mótatkvæði gegn skilnaði og lýðveldi
er smánarbiettur á þjóðarheiðrinum.
I dag hefst hin almenna þjóðaratkvæðagreiðsla um
það, hvort Islendingar vilja skilja við Dani og stofna al-
gerlega frjálst og óháð lýðveldi á Islandi. I fjóra daga
liggja örlög lands og þjóðar í höndum íslenzkra kjós-
enda. Þjóðin sjálf fer þessa daga með hið æðsta vald.
Dómur hennar hefur úrslitaþýðingu fyrir frelsi Islands,
frelsi hvers einstaklings í landinu, í nútíð og framtíð.
Hér er ekki um alvörulaust hégómamál að ræða. Á
oss, sem göngum að kjörborðinu í dag og næstu daga,
hvílir mikil ábyrgð. Og sú ábyrgð hvílir ekki síður á hin-
um, sem heima sitja. Afskiptaleysi þeirra getur
ráðið örlögum þjóðarinnar. Þessa daga hvíla augu hinn-
ar víðu veraldar á íslandi. Lítil þjóð, sem háð hefur
harðskeytta sjálfstæðisbaráttu, er að stíga lokaskrefið
að þráðu takmarki, algeru frelsi sínu og sjálfstæði.
Danakonungi
svarað.
Forsætisráðherra Islands
sendi þann 11. þessa mánaðar
svohljóðandi simskeyti til
Kristjáns X. Danakonungs, og
var sendiráði Islands i Kaup-
mannahöfn falið að koma því
á framfæri við konung:
„Sendiráðið er beðið að
tilkynna Kristjáni konungi
X. að ég hefi samkvæmt ósk
konungs látið birta íslenzku
þjóðinni símskeyti það, sem
sendiráðið sendi áfram og
hafði inni að halda persónu-
lega orðsendingu hans há-
tignar frá 2. maí. Öska ég
að konungi sé gerð kunn sú
sannfæring mín, að þjóðar-
atkvæðagreiðslan, sem lýk-
ur 23. maí, muni sýna óskir
þjóðarinnar um framtíðar-
stjórnarformið, sem Alþingi
gerir síðan ályktun um að
komast skuli í framkvæmd
svo fremi hinn stjórnskipu-
lega ákveðni fulli meiri-
hluti atkvæða fellur á þann
veg.
Það er ástæða til að taka
það fram, að vera eriends
herliðs í landinu er því ekki
til tálmunar að þjóðin geti
með fullu frelsi látið uppi
vilja sinn. Hér er litið svo
á, að hin gildandi íslenzka
stjórnskipan sé byggð á og
staðfesti þá grundvallar-
reglu, að í fullvalda ríki eigi
einungis. þjóðin .sjálf .að
kveða á um stjórnarformið.
. .Ég get fullvissað hans há-
tign um það, að hann nýtur
hjá íslenzku þjóðinni hinn-
ar mestu virðingar persónu-
lega og danska þjóðin hinn-
ar innilegustu vináttu.
Björn Þórðarson.
★
Jafnvel mitt í vopnabraki
heimsstyrj aldar, vekj a slíkai-
ákvarðanir smáþjóðar eftirtekt
stórþjóðanna. En til þess að
sjálfstæði íslands geti orðið
styrkur að þessari athygli um-
heimsins þarf þjóðin að vera
algerlega einhuga. Vér verðum
að minnast þess i'yrst og fremsí
að vér erum Islendingar. / dag
og næstu daga eru engir flokk-
ar til á lslandi, engin sérliags-
munatogstreita einstaklinga
eða stétta, engin úlfúð, ekkert
dægurþras, aðeins samhuya
þjóð, íslenzkir menn. Alþingi
Islendinga ákvað skilnað og
lýðveidisstofnun einum rómi.
Þar skarst enginn, ekki einn,
úr leik. Og þó er Alþingi sjálfu
sér sundurþykkt um flest mál
önnur og sætir að vonum fyrir
það ámæli. En í sjálfstæðis-
málinu leyfði enginn af full-
trúum þjóðarinnar sér að skor-
ast undan merkjum. Þar voru
heilög vé.
Islenzka þjóðin, fólkið út
við sjó og inn til sveita, verður
að sýna, að það standi ekki
Alþingi að baki í þessum efn-
um. Hið æðsta lirskurðarvald
er nú i höndum hvers kjós-
anda. Þetta vald verður hver
einasti kjósandi að nota og á
þann hátt að honum sjálfum,
héraði hans og landi sé sæmd
og styrkur að. Hvert einasta
mótatkvæði gegn skilnaði og
lýðveldisstofnun er dökkur, ó-
afmáanlegur blettur á þjóðar-
heiðri Islendinga.
Frændur vorir Norðmenn,
sem nú berjast fyrir lífi sinu,
endurheimtu sjálfstæði sitt úr
höndum Svia með styrjöld vof-
andi yfir höfðu sér. En einhug-
ur norsku þjóðarinnar var
slikur, að bæði yfirriki þeirra
og allur heimurinn sáu að
þeir verðskulduðu frelsið og
urðu ekki stöðvaðir i sjálf-
stæðisbaráttu þeirra. Vér Is-
lendingar verðum með þessari
þjóðaratkvæðagreiðslu að sýna
það sama og Norðmenn, órjúf-
andi samheldni og einhug. Það
mun verða landi voru i senn
sæmd og styrkur út á við.
Undanfarna daga hefur það
l'logið fyrir hér á Isalirði að
einstakir menn ynnu ósleiti-
lega að því, ýmist að ísfirzkir
kjósendur sætu heima eða
greiddu atkvæði gegn stofnun
lýðveldisins. Iðja þessara
manna verður ekki gerð hér að
umtalsefni. En á hitt verður
að benda, hvílík vanvirða væri
leidd yfir Isafjörð, ef sú yrði
reyndin á að jafnvel tugir at-
kvæða yrðu hér greidd gegn
stofnun lýðveldisins. Slíkt bæri
vott slíkum vanþroska að
furðu sætti.
Á liðnum tíma hal'a Isfirð-
ingar jafnan skipað sér fast-
ast um þá forystumenn, sem
skeleggastir voru í sjálfstæðis-
baráttunni. Jón Sigurðsson for-
seti sat öll sín þingmennskuár
á Alþingi sem þingmaður Is-
firðinga. Skúli Thoroddsen og
Framhald af 2. síðu.
Islands.
„Einhugur þjóðarinn-
ar á þessu máli er
okkar sterkasta
vopn“.
— segir Finnur Jónsson
þm. Isfirðinga.
I síðasta Skutul skrifar Finn-
ur Jónsson þingmaður Isfirð-
inga rökfasta grein, þar sem
hann hvetur Isfirðinga til þess
að sameinast í þjóðaratkvæða-
greiðslunni og greiða allir sem
einn atkvæði með skilnaði og
lýðveldisstj órnarskránni.
Vesturland vill því leyfa sér
með samþykki Finns Jónsson-
ar að prenta upp tvo kafla úr
nefndri grein þingmanns Is-
firðinga. Segir þar svo:
„ ... Lýðveldið hefir svo
marga kosti fram yfir konung-
dæmið, hversu gott sem það
kann að vera, að þar á er
engan samanburð unnt að gera
fyrir þjóð, sem ann almennu
sjálfstæði og mannréttindum
og hefir trú á sjálfri sér. Lýð-
veldisstjórnarskráin hefir þá
kosti fram yfir þá eldri stjórn-
arskrá, að flytja æðstu stjórn
inn í landið sjálft og ueita
landsmönnum rétt til að velja
sér forseta með almennri at-
kvæðagreiðslu og tryggja það,
að sá forseti hlýti þjóðarvilj-
anum.
Þetta eru svo miklir kostir,
að ég hika ekki við að greiða
atkvæði mcð lýðveldisstjórnar-
skránni og skora á aðra að
gera hið sama ...“
„ ... Hins vegar verður ekki
komizt hjá að benda á, í allri
vinsemd, að við erum að á-
kveða okkur hið fullkomnasta
stj órnarform sem þekkist. Við
erum að vinna fyrir framtíð-
ina. Augnabliksáhrif mega
ekki ráða gerðum okkar i
þessu máli. Við eigum undir
högg að sækja um að fá rétt
okkar viðurkenndan. Hver
kjósandi, sem situr heima,
hver kjósandi sem greiðir at-
kvæði gegn lýðveldisstjórnar-
skránni, torveldar þessa viður-
kenningu. Einhugur þjóðar-
innar í þessu máli er okkar
sterkasta vopn. Við vitum ekk-
ert um, hvort eða hvenær okk-
ur gefst tækifæri til slíkrar at-
kvæðagreiðslu aftur ... “