Vesturland - 12.08.1949, Blaðsíða 2

2
VESTURLAND
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Sigurður Bjamason frá Vigur
Afgreiðsla og auglýsingar Hafnarstræti 12 (Uppsalir)
Verð árgangsins krónur 20,00
Skrifstofa Uppsölum, simi 193
------------------------------------------------------1
Bú er landstólpi.
Bóndi er bústólpi.
Landið er orðið kj ötlaust á miðj u sumri. Það er langt síðan að
dilkakjöt var ófáanlegt í Reykjavík. Úti á landi er það ýmist
þrotið eða á þrotum. Islenzkt smjör er ófáanlegt mestan hluta
ársins og mjólkurskortur er árlega í kaupstöðum, lengri eða
skemmri tíma. Kartöflur eru fluttar inn fyrir miljónir króna.
Þetta eru blákaldar staðreyndir.
mw
Islendingar, sem í þúsund ár lifðu nær eingöngu á landbúnaði
hafa ekki lengur í sig að éta af lífsnauðsynlegum íslenzkum
landbúnaðarvörum. Svo alger hefur flótti fólksins verið frá
sveit til sjávar undanfarna áratugi.
Það er talið að nú vanti landsmenn um 40 miljónir litra mjólk-
ur eða nyt 15—20 þús. kúa og 100 þús. tunnur af garðamat á
ári, til þess að landbúnaðarframleiðslan fullnægi þörf þjóðar-
innar. Áður var flutt út kjöt í stórum stíl, en nú vantar kjöt fyrir
landsins eigin böjp. Afleiðing þessa skorts á landbúnaðarafurð-
um verður óhj ákvæmilega sultur. Það er hlutverk hvers þjóð-
félags að ala upp hraust og hamingjusamt fólk. Það er ekki
hægt, ef fólkið fær ekki næga og holla fæðu, svo sem kjöt, mjólk,
smjör og skyr. Hér er vá fyrir dyrum. Efling landbúnaðarins
er þjóðarnauðsyn. Bújörðum og bændum þarf að fjölga. Land-
rýmið er nóg. Aðeins tuttugasti og fimmti hluti af frjósömu og
auðunnu ræktarlandi Islands er nú fullræktað.
Bú er landstólpi. Hið ræktaða land er einn dýrmætasti og
tryggasti höfuðstóll hverrar þjóðar. Án landbúnaðar geta Is-
lendingar ekki lifað hamingjusömu lífi i þessu landi, hvorki
líkamlega eða andlega. Landbúnaður og bændalíf er hollvættur
menningar og manndóms. Menning Islendinga hefur verið
bændamenning. Or sveitum landsins hafa flestir beztu menn
þjóðarinnar komið og munu koma.
Það vantar dugandi fólk, fjármagn og vélar til að rækta þetta
land í stórum stíl. Landbúnaðurinn hefur skapað mikið fjár-
magn á síðari árum, en það hefur flutzt með fólkinu til bæjanna.
Verzlunar- og samvinnufélög bænda eru viða fjársterk. Fjár-
magni þeirra, hefur því miður, ekki verið veitt út í sveitirnar
til að rækta , húsa jarðir og reisa ný bændabýli, sem skyldi. Fé
þeirra hefur um of farið í stórar verzlunarbyggingar í bæjun-
um í gistihús, banka og iðnaðarfyrirtæki, sem oft eru alls óskyld
landbúnaðarframleiðslu.
Þessu þarf að breyta. Fjármagni bænda á að beina sem mest
út í sveitimar sjálfar. Þar er þess mest þörf. Bændur eru stór-
huga. Þá skortir nú mjög fjármagn til ræktunar og húsagerðar
og ekki sízt vélakaupa. Sveitirnar verða að fá nauðsynlegt fjár-
magn og vélar, ekki fyrst og fremst vegna sjálfra sín, heldur
vegna hagsmuna þjóðarheildarinnar.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur flokka bezt skilið þessa nauðsyn
bænda. Pétur heitinn Magnússon markaði í ráðherratíð sinni
stefnu flokksins í landbúnaðarmálum, að auka ræktun landsins
með stórvirkum vélum og létt bændum erfið jjjóðnytja störí'
með nýrri tækni og betri byggingum. Bændur hafa fylgt sér um
þessa stefnu og Sjálfstæðisflokkurínn mun bera hana fram til
sigurs.
Sement s verksmið j an
verður reist á Akranesi.
Atvinnumálaráðuneytið gaf
s.l. þriðjudag út eftirfarandi
tilkynningu:
„ Með lögum nr. 35, 1. april
1948, var rikisstj óíninni heim-
ilað að láta reisa verksmiðju
með fullkomnum vélum og
öðrum nauðsynlegum útbúnaði
til vinnslu sements. Hinn 19.
janúar 1949 skipaði atvinnu-
málaráðherra Bjarni Ásgeirs-
son þriggja manna nefnd til
þess að ljúka rannsóknum og
undirbúningi að byggingu sem-
entsverksmiðj u hér á landi, í
samráði við atvinnumálaráðu-
neytið. I nefndinni áttu sæti dr.
Jón E. Vestdal, formaður og
verkfræðingarnir Jóhannes
Bjarnason og Haraldur Ás-
geirsson.
Skeljasandur finnst.
Eitt fyrsta verk nefndarinn-
ar var að leita að nothæfum
skeljasandi við Faxaflóa og
fannst góður skeljasandur á
svonefndu Sviði undan Akra-
nesi, en við fund þessa sands
gjörbreyttust allar aðstæður til
sementsvinnslu hér á landi til
hins betra, þar sem nægileg
hráefni til sementsvinnslu eru
nú fundin alveg við aðalmark-
aðssvæðin á Suður- og Suð-
Vesturlandi.
Staðsetning
verksmið j unnar.
Er hér var komið máli skip-
aði ráðuneytið aðra nefnd 5. þ.
m. til þess að gera tillögur um
staðsetningu sementsverksmiðj
unnar. 1 þeirri nefnd áttu sæti
Jón E. Vestdal, formaður, Ein-
ar Erlendsson, arkitekt, Helgi
Þorsteinsson, framkvstj. og Sig
urður Símonarson múrara-
meistari, Akranesi. Að athug-
uðu máli lagði nefndin til að
fyrirhugaðri verksmiðju yrði
valinn staður á Akranesi. Áður
hafði bæjarstjórn Akraness
boðist til að leggja verksmiðj-
unni til lóð við athafnasvæði
hafnarinnar og veita ívilnun
um hafnargjöld af framleiðslu
verksmiðj unnar.
Með hliðsjón af þessu hefur
ráðuneytið ákveðið að sements-
verksmiðjan skuli reist á
Akranesi.
I stjórn sementsverksmiðj -
unnar hafa verið skipaðir til
næstu fjögurra ára dr. Jón E.
Vestdal, Helgi Þorsteinsson,
framkvstj. og Sigurður Símon-
arson, Akranesi“.
Það kemur engum Vestfirð-
ingi á óvart þótt Reykjavíkur-
valdið þurfi að leita á sextugt
dýpi i Faxaflóa til að komast
lijá því að reisa sementsverk-
smiðjuna á Vestfjörðum. Það
er fleira en fiskur i flóanum
þeim.
-------o-------
Hvernig draga mætti
úr rafmagnsskorti
næsta vetur.
Föstudaginn 4. þ.m. fórum
við undirritaðir inn í rafstöð
og upp að Nónhornsvatni. Er-
indi okkar var fyrst og fremst
það, að kynna ökkur lekann á
leiðslunni frá Nónhornsvatni.
Við komumst að raun um, að
á trépípunum eru a.m.k. 62
lekastaðir, þar af eru þó ekki
nema fáir staðir, þar sem um
mikinn leka er að ræða,. Lekinn
er aðallega með „múffum“,
eða um samskeytin á pípunum
og virtist okkur að fremur auð-
velt myndi að gera við lekann,
með því að kalfatta með múff-
unum og setja á þær skrúf-
bönd; sem nóg er til af inni í
rafstöð. Teljum við mjög áríð-
andi, að þetta sé framkvæmt,
áður en haustar að, eða sem
allra fyrst.
Þá teljum við mikið hefði
verið unnið við það, að notfæra
vatn það, sem tilfellur fyrir
neðan aðalstífluna, enda þegar
fyrir tveimur árum byggð stifla
i þeim tilgangi. Álítum við
sjálfsagt, að þetta sé gert svo
fljótt, sem kostur er á.
Ennfremur teljum við mjög
áríðandi, að byggingu viðbótar
innar við stöðvarhúsið og
steypu stöpuls undir vélina
vei’ði hraðað, svo öruggt sé að
uppsetningu á mótorvél og raf-
al, ásamt tilheyrandi mælitækj
um verði lokið það snemma í
haust, að hægt vei’ði að taka
vélina í notkun þegar er fer að
minnka í vötnunum.
Isafjörðui’, 8. ágjst 1949.
Björn H. Jónsson
Jón H. Sigmundsson
Samúel Jónsson
Guðm. Þorvaldsson
Helgi Guðmundsson
Ól. Guðmundsson
Athugasemd.
Ut af ofanritaði’i grein hefir
Vesturland snúið sér til for-
manns í’afveitustjórnar og
spui’st fyx-ir um það, hvaða ráð-
stafanir hafi vexáð gei’ðar til að
þétta trépípuna frá Nónhorns-
vatni. Gaf hann blaðinxx þær
upplýsingai*, að skipasmíða-
- Framhald á 4. síðu.