Vesturland - 16.06.1961, Side 1

Misni \*# <3Jsn® 2JessrFwzyt& mm 'H S3úGFssræ$»sMæo(a
4VIII. árgangur. ísafjörður, 16. júní Jón Siítsrðss 2. o. tölubla.0. on forseii
1811 - 17. júní - 1961

is '•';:
• •

■ ■ '
rajp- 'i
»:: .
mm írnmámm, m
Hinn 17. júní n.k. eru liðin 150
ár frá fæðingu Jóns Sigurðssonar
forseta. Það ber glæsilegan vott
virðingu þeirri, sem Islendingar
beria fyrir Jóni Sigurðssyni, að við
skulum einmitt hafa valið fæðing-
ardag forsetans sem okkar þjóð-
liátíðardag. Betur gátum við ekki
minnst þess manns, sem grundvall-
aði frelsisbaráttu fslendinga og
stóð jafnan í fylkingarbrjósti með-
an hans naut við.
Á þessum merku tímamótum er
rétt að staldra nokkuð við og íletta
blöðum sögunnar.
Jón Sigurðsson er fæddur að
Raínseyri við Arnarfjörð 17. júní
1811. Faðir hans var séra Sigurð-
ur Jónsson prestur á Rafnseyri.
Séra Sigurður var fæddur á Stað
á Snæfjallaströnd og voru foreldr-
ar hans séra Jón Sigurðsson og
Ingibjörg ólafsdóttir, Jónssonar
lögsagnara á Eyri í Seyðisfirði,
Sigurðssonar á Skarði í Ögursveit
og síðar í Vigur.
Móðir Jóns Sigurðssonar forseta
var Þórdís Jónsdóttir, Ásgeirsson-
ar prófasts í Holti. Kona Jóns
prófasts var Þórkatla Magnúsdótt-
ir prófasts Snæbjörnssonar á
Söndum.
Af þessum stuttu æviágripum
má sjá, að Jón Sigurðsson var Is-
firðingur. Hann var Vestfirðingur
í báðar ættir, kominn af traustum
ættum vestfirzkra bænda og em-
bættismanna.
Menntun Jóns
Sigurðssonar.
Jón Sigurðsson nam að öllu leyti
undir stúdentspróf heima í föður-
garði, en tók prófið í Reykjavík
1829, var siðan skrifari hjá Stein-
grími biskup, en sigldi eftir nokk-
ur ár til Hafnar að afla sér frek-
ari menntunar. Hann hóf nám í
málfræði, en þó kom aldrei að því
að hann lyki prófi ,enda beindist
hugur hans fljótlega á önnur svið.
Hann fór að gefa sögu íslands og
bókmenntum æ meiri gaum. Eftir
því sem árin liðu kafaði hann
dýpra og aflaði sér víðtækari
þekkingar á sögu landsins allt frá
fyrstu tíð.
Þó að vart sé hægt lað segja, að
nokkur meiri og sannari Islending-
ur hafi verið alinn, en Jón Sig-
urðsson, þá skipaðist svo málum,
að hann ól megin hluta ævinnar
fjarri ættjörðinni. Ekki mun vera
fjarri sanni, að stjórn Danaveldis
hafi talið sér betur henta, að
bægja honum frá embættum á ís-
landi. Ilún hefur talið forystumann
íslenzkrar frelsisbaráttu betur
geymdan í Kaupínannahöfn heldur
en á íslandi.
Um þessar mundir vaknaði frels-
ishreyfing um allan heim, og gat
eigi farið hjá því, að Jón Sigurðs-
son yrði snortinn af þessari hreyf-
ingu. Hann safnaði um sig hópi
ungra íslenzkra menntamanna,
sem stunduðu nám í Danmörku.
Sjálfstæðisbaráttu Islendinga var
þannig stjórnað frá Danmörku, að
verulegu leyti.
Með sjálfstæði íslands í huga
hóf hann útgáfu Nýrra félagsrita,
enda áttu þau að vinna íslandi
gagn með því að vekja þar máls
á hagsmunamálum Islands framar
öðru. Þar var hafin baráttan fyr-
ir endurreisn Alþingis, og var sú
barátta farsællega til lyktia leidd.
Fyrstu alþingiskosn-
ingarnar.
Þegar gefin hafði verið út til-
skipun um endurreisn Alþingis var
ákveðið með erindisbréfi 24. marz
1843 að kosningar til Alþingis
skyldu fara fram sem fyrst, en
nokkur dráttur varð þó á því og
fóru hinar fyrstu Alþingiskosning-
ar fram árið 1844.
Á þessum árum var kosninga-
réttur og kjörgengi á íslandi bund-
inn við það, að frambjóðandinn
ætti fasteign. Sá meinbugur var þá
á því, að Jón Sigurösson gæti gerst
alþingismaður, að hann átti enga
fasteign. Faðir Jóns, séra Sigurð-
ur á Rafnseyri, lét því skrifa hann
fyrir einni af jörðum sínum, svo
að hann gæti boðið sig fram til
þings. Þessi jörð var Arnardalur
í Skutulsfiröi.
Kosningarnar fóru svo fram 13.
apríl árið 1844. Þá voru aðeins 80
kjósendur á kjörskrá í ísafjarðar-
sýslu. Kosið var í Skutulsfjarðar-
kaupstað og kjörfund sóttu 52
kjósendur. Kjörsóknin þótti nokk-
uð góð þegar tekið er tillit til þess
hve kjördæmið var stórt og erfitt
um allar samgöngur.
Úrslit kosninganna urðu þau, að
Jón Sigurðsson fékk 50 atkvæði,
en Kristján Guðmundsson í Vigur
fékk 2 atkvæði. Þeir, sem ekki
kusu Jón Sigurðsson voru Þorkell
Gunnlaugsson, sýslumaður, og séra
Arnór Jónsson í Viatnsfirði. Kosn-
ingarnar voru opinberar og studdi
Kristján d Vigur Jón Sigurðsson
drengilega.
Þingmaður ísfirðinga.
Jón Sigurðsson var síðan, með-
an honum entist aldur, eða til árs-
ins 1879, þingmaður ísfirð-
inga og átti jafnan öruggan meiri-
hluta þó að kjörsókn væri stund-
um dræm.
Þegar hann var seztur á Alþingi
hóf hann þegar baráttu fyrir auk-
inni réttarbót Islendingum til
handa. Ilann vann alþingismennina
á sitt band og gerðist forvígismað-
ur þeirra. Kjarkur hans var óbil-
andi, enda hafði hann valið sér
kjörorðin: „eigi víkja“.
Jón Sigurðsson þótti hinn glæsi-
legasti maður í hvívetna. Hann var
drenglundaður, staðfastur og vakti
traust manna við fyrstu kynni.
Honum veittist auðvelt að koma
fyrir sig orði og var talinn manna
málsnjallastur.
Hann andaðist hinn 7. desember
1879.