Fjarðbúgvin - 22.03.1973, Qupperneq 5

fjarðbOgvin
SÍtoA 5
FOLKAVØKST-
URIN
Tað er spátt, at vit verða 6
milliardir, men mdguliga er
hetta ikki rætt. Fyri Føroyar
kann helst einki vist sigast,
men fyri t.d. Danmark er tað
dðrvfsi.
Við endan av 1969 vóru 4,9
mijiónir fólk f Danmark. Mitt
1^60-árunum hildu menn, at
folkatalið f Danmark fór at
verða 5 milliónir í 1970. Men
ein lítil pillari rendi um koll
tølini, og nú verða helst ikki 5
millionir fólk f landinum fyrr
enn í 1976.
Fólkavøksturin í Danmark
fall bráddliga í 1968 - frá at
yera 40.000 niður f helming-
in - veruliga 20.000. Hetta
kemst ikki av tf, at fleiri
d°yggja» men tf - sum stati-
stikkurin kallar fertilitetin.
Til tess at fólkatalið í laod-
inum skal økiast, máferto
liteturin verða størri enn tvey
børn fyri hvørthjúnarlag. Eitt
hjúnarlag skal - sum hagtøl
visa - ikki bert endurbøta seg
sjálvt , men eisini tey ikki so
ógvuliga fáu, sum hvørki
ynskja at giftast ella seta
børn f heimin, av og á tí,
tey ikki eru før fyri tað. Frá
1961 til 1967 var fertilitetur-
in^í Danmark f meðal fyri
hjúnarbandið 2,07, men fall
frá 1967 til 1968 úr 1,96
niður í 1,78, og í 1969 var
hann so lágur sum 1,69.
_ Nú fyrst í 70-árunum er
arliga føðitalið støðgað á o.
u. 70.000 ella nærum 20,000
minni enn fyri fimm árum
sfðan, áðrenn p-pillarin kom.
Tann brennandi spurn-
ingurin er nú. Fara barns-
burðarnir aftur nú at vaksa f
tali, ella er tað so, at flestu
børn hava verið óynskt og tí
fara at halda á við at fækka
orsakað av pillaranum?
Mangt talar fyri, at barna-
talið aftur fer at vaksa, tí
tað koma fleiri kvinnur, ið
kunna føða børn, enn fyrr.
Hetta stavar aftur frá vøkstr-
inum f 40-árunum.
P-pillarin og.framtíðin
Donsk hagtøl royna at visa á,
hvussu nogvfólkverðaiheim-
inum í ár 2000, men enn er
tað ikki lætt, ti í løtuni er
tað ógjørligt at fastleggja ein
avísan fertilitet.
t staðin fyri at nýta ein,
nýta teir 5 ymiskar. Otjað-
ararnir eru, at fertiliteturin
verður verandi so lágur sum
gjørligt á 1,5, og ov lítil at
halda tí núverandi fólkatali-
num uppi. Hin er: at tað aftur
kemur upp á tann gamla, 2,1.
Danir halda tó, at hetta ikki
fer at henda, og velja teir tf
eina miðlinju svarandi til fer-
tilitetin f 1968, tá ið p-pill-
arin var byrjaður at virka,
men enn ikki hevði vunniðfast
støði. Tað áhugaverda er
tó, at lflca mikið hvørja leið,
teir halda, so koma teir til 5
mill. mitt f 70-árunum, og
verður fertiliteturin so lágur
sum 1,5, veksur fólkatalið
ikki meira, og taðfer atganga
hin vegin aftur. Samlaoa
fólkatalm í Danmark til kom-
andi 30 árini koma at liggja
og javnviga millum 5 og 5,1
millión fólk.
Sjálvt um tað óvanliga vildi
hent, at danir venda aftur til
tiðina undan p-pillaranum, vil
fólkatalið ikki verða komið
upp á 6 milliónir í ár 21
upp á 6 milliónir í ár 2000,
men bert"5-3/4 millión, tá ið
tey, sum ikki eru komin f
heimin tey seinastu fimm ár-
ini, sjálvandi ikki kunna fáa
børn um o.u. 20 ár.
Tað verða færri ung til
at taka sær av fleiri eldri
Fólkavøksturin f Europa utt-
an Sovjetsamveldið er á leið
niður um tey 10 promille, og
vil tað siga, at tað koma at
verða fleiri og fleiri eldri,
sum tey f ti arbeiðsføra
aldrinum, skulu føða. Tá ið
eisini fleiri og fleiri søkja
betri lærdóm, og tf ikki vinna
tann stóra peningin, gerast
byrðarnar hjá hesum aldurs-
bólki tyngri, enn tær fyrr ha-
va verið. Tann spurningur
tekur seg eisini upp, um tað í
sini heild^ flongdini verður
bruk fyri júst teimum útbúgv-
ingum, sum tey unguhavavalt
sær.
Nógv fólk í Japan
Japan er dømi um, hvussu
ein stórur fólkatættleiki so
við og við ger tilveruna út av
lagi ringa í teimum stóru bý-
unum, har tað sum í Tokio
búgva meira enn 11 milliónir
fólk. Meira enn 100 milliónir
japanarar búgva á einum øki,
sum ikki er nógv størri enn
Noreg, sum bert hevur o.u. 4
millionir fólk.
fIndia verða nógvbørnfødd
árliga, so nógv, at fólkatalið
veksur ógvuliga skjótt. Tá nú
læknahjálp við medicini ger
tað, at færri enn fyrr doyggja
áv sjúkum, doyggja nú fleiri í
hungri.
Afrika
Afrika er tann av heimspørt-
unum, ið liggur á odda við
fólkavøkstri, sum er umleið
25 promille. Taka vit eitt
dømi úr Vesturafrika, er
deyðatalið so høgt sum' 27,
men tá ið føðitalið er yvir
50, veksur fólkatalið skjott ao
at siga allastaðniíAfrika.har
tað eisini er størri pláss og
betri møguleikar at vinnaføði
enn í Asia.
f Afrika finnast møguleik-
arnir. Framtiðin stendur og
fellur við tí um arabarar
nekarar og restin av hvítu
niðursetumonnunum finna
saman.
f Suðurafrika veksur fólka-
talið eina skjótast, og er tað
talið á teimum svørtu, ið
veksur, og tf eru tey hvítu av
FISKIMARKS-
POLITIKKUR
LANDSTÝRI-
SINS
12. mars 1964 fluttu vit
fiskimark okkara út á 12
f jórðingar frá beinum grund-
linjum. Hvussu hevurgongd-
in so verið hesi 9 árini?
Tað var undir ti sokallaða
sjálvstýrislandsstýrinum, at
fiskimarkið varð viðkað út
-á 12 fjórðungar. Hendan
vfðking hevði tá í fleiri ár
verið umrødd, men uttan
■ úrslit. Júst nú fyri stuttum
hava menn (H. Djurhuus og
Vilhelm Johannesen) skriv-
að nógv f Sosialinum og
Dagblaðnum um støðuna og
gongdina upp undir vfðkan-
ina, so ikki man vera neyð-
ugt at fara undir at greiða
frá hesum aftur.
Tað var ymiskt, sum menn
vóru hugsandi, hvussu víð-
kanin fór at koma at ávirka
fiskiskap okkara á nærleið-
ini. Flestu vóru kortini
samdir um, at vfðkanin fór
at føra við sær øktanheima-
skipaflota og størri útróður.
Tfðin seinastu nfggju árini
hevur eisini vfst, at hesir
seinnu skuldu fáa rætt. Ot-
róðrarflotin er vaksin rætti-
liga nógv, og somuleiðis
fiskanøgdin fra hesi vinnu-
góðum grundum bangin fyri tf
degi, ta ið tey verða rikin út
úr landinum av upprunafólk-
inum. Verður ikki ein betri
loysn funnin enn tann núver-
andi apartheidpolitikkurin,
økist vandin fyri, at tað hvíta
samfelagið verður knúst inn-
an mong ár.
Kurva 3: Danir hildu, at teir gjørdust fleiri og fleiri og vildu um ár 2000 økt fólkatalið
við o. u. 100.000 árliga.
Kurva 1: P-pillarin komímillum, og er vøksturin í løtuni bert 60.000 árliga.
Kurva 2: Tá ió fólk đuga at nýta P-pillar.an, so eingi óynskt børn komaí heimin, vilja
‘íaair, eftir tf sum kønir hagtalsmenn siga, koma at økjast við 80.000 burðum um
aríð. i
grein. Kortini má ásannast,
at nøgdin nú seinastu 3-4
árini er minkað.
Otróðrarflotin er vaksin
bæði við nýbygningum úr
Føroyum og Danmørk.^ Eis-
ini eru fleiriútrfðrarbátar
keyptir úr Danmørk. Serliga^
er útróðrarflotin vaksin f
Havnini seinastu árini.
Eisini fleiri smáar bygdir
hava og eru f ferð við at
fáa sær útróðrarbátar. M.a.
hava elduvðcingar gjørt sátt-
mála við bátasmiðjuna
á Strondum um bygging av
einum útróðrarbáti. Tao er
gott, at menn hava áhugan
fyri hesi vinnu, og eigur tað
alipenná at lata allan møgu-
ligan stuðul til slfk tiltøk,
Víðari víðking neyðug?
Fyri nøkrum árum sfðani
fóru menn at tosa, at tað
var neyðugt at^ flyta fiski-
markið longurút. Nevndvórðu
tøl sum 25, 50 og 70 fjórð-
ungar. Á tingi er tað serliga
tann eini flokkurin, tjóð-
veldisflokkurin, sum hevur
verið heitur talsmaður fyri
vfðari vfðking av fiskimark-
inum. Hesin flokkur legði
fram uppskot um fiskimarks-
víðkan, men varð tað felt.
Nú fyri stuttum er nýtt upp-
skot lagt fram av tjóðveldis-
flokkinum, fólkaflokkinum og
framburðsflokkinum umsama
mál. Uppskotið hevur verið
til 1. viðgerð og varð beint
f marknaðarnevnđina. 2. við-
gerð verður eftir ætlanini
utvarpað, so tá fær fólkið
høvi at hoyra almennu áskoð-
.trnir løgtingsmanna.
Nú kann ein so útfráópart-
fskúrø grundarlagi spyrja, um
tað er neyðugt at flyta fiski-
markið úr. Tað er givið, at
f einum so stórum máli sum
hesum, eru meiningarnar
fleiri og ójavnar. Undirritaði
hevur altíð verið samdur við
aðrar um , at vfðkan avfiski-
markinum er neyðug, ikki bert
neyðug, meti bránøyðug. Tá
ein skal gera upp, um ein
vil hava fiskimarkið vfðkað
ella ikki, má ein fyrst kanna
grundarlagið fyri báðum
meiningunum, ja ella nei.
Sum áður nevnt, er^heima-
flotin vaksin heilt skjótt sein-
astu árini. Hendan øking hev-
ur ført við sær, at trongd
mangan er áteimum plássum,
har mest verður róo út, ser-
liga t.d. á Norðhavinum. Øk-
ingin hevur eisini havt við
sær, at menn eru farnir at
hugsa um aðrar vinnugreinar
enn lfnu og snellu. Fleiri
bátar hava nevniliga lagt um
til trol. Tað kann ikki sigast
annað, enn at tað er gleði-
liaj at jnenn eisini royna
nyggjar vegir á heimleiðum.
Men herkomavittilvansan.
Troling er bannað á land-
leiðini innanfyri fiskimarkið.
Hetta hevur ført viðsærfleiri
Framhald á bls. 6