Tímin - 10.06.1943, Blaðsíða 1

NUMMAR 15
HÓSDAGIN 10. JUNI 1943
1. ÁRGANGUR
LØNSPURNIN6URIN
spøkir
í gj&r vóru Onglendingar á fundi sarnan við Landsnevndini
og timboðsmonnum frá Førova Arbeiðarafelag og Havnar Arbeiðs-
mannafelag. <
Spurningarnir, lil viðgerðar vóru, vóru arbeiðsviðurskiftini
hjá Onglendingum og málið um, bval gjørl kundi verða fyri at
fáa skil á øllum prísum og lønum viðvíkjandi.
Menninir, á fundinum vóru, hildu røður og søgdu áskoðanir
sínar.
Fundurin kom ikki til annað avgerandi úrslit, enn at ein
nevnd varð selt lil at kanna málini og leggja til rættis uppskot
um, hvussu teir ymisku spurningarnir skuldu verða loystir.
í hesa nevnd vórðu valdir: Tveir menn úr Føroya Arbeiðara-
felag, tveir úr Havnar Avbeiðsmannafelag, fýra Onglendingar, Aage
HAVNAR FRAMBURÐSFELAG
hevur fund hóskvøldið 10. juni kl. 8 í lílla sali í Klubbanum
Dagsskrá: Løgtingsvalið
Ymist
Nevndin
Forraaðnr 17-mannaflokksins (A. Sarauelsen)
. ura valið 3. mai.
Hilbert amlmaður og Poul Laursen av C.B.-kantórinum, sum
hevur verið lolkur.
XJppreistur í Argentina.
í seinaslu vilui fræltist úr
Argentina, at presideuturin Ca-
slillo var frákoyrdur av síni
egnu kríggsmakl.
Tað vóru teir fremslu gener-
alarnir, ið leiddu uppreisturin.
Teir hava uú selt nýtt ríkisslýri,
ið er samansett av generalum
og admiralum.
Uppreisturin lykist at hava
farið fram í friði, og lann fyrr-
verandi presidenturin lievnr
fingið loyvi til at vera búgvandi
á garði sínum.
Argenlina, ið var tað einasta
land í Amerika, ið ikki hevði
slitið sambandið vió ásarlondini,
hevur ikki aflaná uppreisturin
gjørt nakra broyting f hesari
støðu; teir ætla framvegis at
.vera ultanvelta; eitt lað fyrsla
hesir nýggju menninir gjørdu,
var at seta kommunistar fastar,
og nokta teimum politiskt virk-
•semi.
Amerikanarum dámar lílið
helta nýggja stýrið, tað er ov
afturhaldandi.
í Chile liava teir eisini skifl
rlkisstýri.
Leygardagin lahiðu Goehbels
og Speer fyri týskum vápna-
smiðjuarbeióarum. Speer segði
frá tí øðiligu framgongd, ið verið
hevði síðan 1941 og vísli vió
tølum hvussu nógv størri, ió úr-
slitini eru nú, og al teir vóru
lil reiðar (il at taka (móti øllum
álopum.
Goebbels rósti tí treysta týska
fólkinum, og segði a^lann eing-
ilska bumbingin lítla og onga
ávirkan hevði. Spreingingin av
hinum tveimum stóru vatnbyrg-
ingunum hevði ikki voldað tann
skaða, ið fíggindin hevði ætlað.'
Týsdagin søgdu italienararnir,
at teir sameindu høvdu roynt
al tikið oynna Lampedusa við
at seta fólk á lanđ, men hetta
miseydnaóisl; teir italsku verj-
ararnir høvdu oyðilagt nógvar
landselingshátar.
Onglendingar siga al helta var
berl ein njósnaraferð, ið gjørd
var við smáum førum frá Malta.
011 førini komu aftur uttan
tvey.
Lampedusa, ið liggur mið-
skeiðis millum Tunis og Malta,
er bert 10 kvadratfjórðingar og
liev.ur 10.000 fólk.
Panlellaria verður nú álopin
hæði av llogførum og kríggs-
skipum nált sum dag. I gjár
søgdu italienafar at teir sam-
eindu høvdu.biðið manningina
um at yvirgeva seg, men hon
svaraðu leimum ikki aftur.
7. juni var nýggj' ríkisstjórn
skipað av fransmonnum í Norð-
afriku. Helvtin av henni er valđ
av de Gaulle og hin helvlin av
Giraud; báðir generalarnir slýra
í felag.
Churchill, ið kom aftur í sein-
astu viku av uttanlandsferð sfni,
varð slórliga fagnaður í undir-
húsinum, har hann helt roðu,
og segði m. a. al nú galt um
at taka tøk við fíggindan sum
snarast áðrenn hann fekk tíð
til at styrkja seg meira.
Russarnir siga al Týskararnir
vóru sloppnir yvir um Donelz
í fleiri sløðum sunnanvert Khar-
kow, men vórðu riknir yvir
aftur.
Roosewelt segði fyri blað-
monnum I gjár, at hann hevói
fingið tað prógvað, at ásarlondini
ætla at nýta eiturgass. Hann
segði, at um so hendi, skuldi
hann og teir sameindu svara
áftur á sama hátt beinanvegin.
Eingin fær breitt útyvir, at
áhaldin hevur seytjanmanna-
flokksformaóurin í sínum langa
poliliska lívi verið í at úlleggja
tað, sum politiskt hevur gingió
honum ímóli.á tann verra vegin.
Tað sama hendir enn. Kross-
messuvalið gólck honum óvænt-
að hart ímóti. Nú fær liann tað
burtur úr tf, at hann tekur til
»at skamme (de) Færinger som
i farens Slund vilde svigte Dan-
mark«, skamma teir fyri at teir
»i farensStund vilde Jøbe deres
Vej og ladeDanmark iStikken«
og skrivar at »noget saa slcam-
meligt kan Færinger ikke være
bekendt«.
Ein smádrongur, sum einki
lievói lisið og einki hevói hoyrt
um søguna hjá teimum ymsu
fólkasløgunum í heimi og heldur
einki vitsti um Føroya søgu, og
sum ikki vilsli betur enn, atJú-
tar, Sælendingar, Føroyingar og
Lollikkar vóru eitl og sama
danska fólkið, hann kundi
kanska sagt eitthvat sum eilt
sindur lfktist Itesum A. Samuel-
sens orðum. Og tað hevði verið
honum fyrigivið, at liann talaði
sum eitl barn.
Tað er ótrúligt um A. Sarnu-
elsen ikki skuldi vitað belur
enn hann skrivar. Men hetta,
sum hendi Krossmessuđag í ár,
er einki annað enn, sum hent
hevur so mangu aðra tjóð, og
helst tær, ið hava havt líknandi
lagnað sum okkara.
Tað politiska umskiftið, sum
stóð sína roynd Krossmessudag,
var ein natúrlig hending, einki
annað. Bæói mannasøgan og
okkara egna søga válla lað.
Mannasøgan hevur ótald dømi
um tjóðir, sum hava-sovið, hava
hálvvaknað, hava sovnað aflur,
vaknað uppaftur og roynt seg
nakað, viljað durvað av nýggj-
um og seinast allvaknað.
Meir og minni lflc hevurFør-
oya fólks rás verið: Forfedrar-
nir, norskir víkingar, frfir og
frælsir hvør í sínum Iagi, land-
námsmenninir, frælsir menn í
frælsum landi í fleiri manna-
minnir, eftirkomararniir, tó kong-
asvornir, frælsir við síiyimegna
tingi, sínum egna løgmanni, síni
egnu lóg. Við og við fórathalla:
Ivonguligt einaveldi, konguligt
monopolveldi, løgtingsræði um-
skifl við danskl amlmannsvald,
danskt fólkavald, danskt lóg-
vald.
Men ongantíð fór fólksins upp-
runaligi frælsisneisti undir heilt.
Tó langt kundi líða um, kykn-
aði hann aftnr í millum. Hann
gjørdi um seg, tá løgmaður og
Íøgting søgdu GaheÍ av við
landsins handil, lá ið Nóls-
oyar Páll tók upp sítt stóra
frælsiverk, tá Eysturoyingar
kravdu amtmannin settan í
skansan »paa Kongens bekost-
ning«, tá Skúoyingar vildu føra
hann bundnan til oynna at liva
av fugli og ongum øðrum, tá
frægasta Tjørnuvíkskonan borð-
reiddi fyri honum við einispøl-
kummi av vatni og ongum øðr-
um, tá Niels Winther feklc
sávnað fólkið til at »afkasteMo-
nopolhandelens Aag«, tá Føringa-
felag breyt slóð fyri »at fáa
Føroyingar at ganga fram í
øllum lutum, so teir mega verða
sjálvbjargnir«.
Hetla prógvar at forna fræls-
lyndi, aldri var úldeytl í hesum
fólki. Tað kundi Iátast at vera
væl fjalt leingi í senn, men tá
reiðiliga slóð á, kom lað undan
aftur kavi, køvdnaði so aftur
um stund, menti seg uppaftur
og^— loksins høvdu vit 3. mai
í ár. Sum fyrr sagl: Eitt natúr-
ligl úrslit, einki annað. Bardagin
skundaði undir hetla úrslilið
taó er satt, tí hann brádliga
klárvakti fólkið. Men at seta ilt
fmillum Føroyingar og Danir
fyri sigurin, Føroyingar bóru
heim á Krossmessu, tað skal
sey I ja n m a n n a fl ok k sf or m a ð u r i n
(A. Samuelsen) fáa minni burt-
ur úr emi allar tær nógvu
royndir á sama bógv sum liann
f tey seinastu 38 árini hevur
verió uppi í til at fingið í lag.
Sambandið hevur livað av at
sett ilt millum Føroyiugar og
Danir, av hesum somubrøgdum
doyr lað.
J■ P-