Tímin - 09.09.1943, Blaðsíða 1

ÚTGEVARI:
HAVNAR FRAMBURÐSFELAG
Haldaragjald: 2 kr. ársfjórðingin.
í leyssølu: 15 oyr. eintakið.
1. ÁRGANGUR
Broytan
av siýrisskipanini
Vilja javnaðaFmenn nú
lialda stevnuákrá slna?
Fpiður
millnm Italiu oo teir Sameinđu
Til Føroya Løgling.
Hin føroyski Fólkaflokkurin
(radikall sjálvstýri) í samgongu
við Frambtirósfelag loyvir sær
við hesum skrivi, at biðja tað
háltvirda ting laka lil viðgerðar
spurningin um stjórnarskipan
Føroya lands.
Tann 9. apríl 1940 varð Dan-
mark liersett av Týskinum og
13. apríl sendi Bretland hermenn
á land her í Føroyum. Yi.ó
hesi kvetling frá øllum ríkis-
stovnum vóru danska kongsvald
og ríkisstjórn ikki før fyri at
røkja síni higartil havdu raílt-
indi yvir Føroyum.
Landið var tá stjórnai leyst og
soleiðis kundi tað ikki liggja.
Vil settu frð Fólkaflokkinum tá
fram uppskot um at skipa landið
á sjálvavgerðaræltar grund, men
hetta uppskot fall. í slaðhi fyri
sameinlust hinir lingflokkarnir,
17 løgtingsmenn, um lað upp-
skol.sum lann 9. mai 1940 varð
kunngjørl sum: »Bestemmelser
om en midlerlidig Slyrelsesform
paa Færøerne.«
Ábyrgdarspurningurin er ikki
nevndur í hesi stýrisskipan og
er liella elll hitl størsla brekið.
Nú hevur Føroya fólk livað
í stív 3 ár undir hesuni reglum
og eingin veil, livussu leingi
Føroyingar sluilunoyðast atliva
undir bráðfengis slýrisreglum,
lil friðartíð verður og harvið
møguleiki fyri al framtíðarleiðin
kann verða fastløgd.
Kunngerðingin av 9. mai 1940
um stýrisskipan er lieilt slull,
og tað varð undir viðgerðini á
tingi framhildið, at hon kundi
nýtast eina tíð, og skotió varð
uppá.eilt hálvl ár. Tað var als
ikki umhugsaó tá, al gera,reglur
fyri landasiýrinum í Føroyum
fyri fleiri ár fram í tíóina.
Hetta sæst eisiui lýðuliga av lí,
al kunngeringin ikki mælir eitt
orð 1111»? Hvussii leiugi hon skal
verða í gildi, hvussu hon skal
broytast ella hvussu taó millum-'
bilið, sum má fara fram aftaná
at Danmark hevur afturvunnið
frælsi pílt, sk-al skipast. Hella
kemur sjónlTga íyv, al stýrisskip-
anin er ætlað at falla úr gildi
sama dag, sum samband aftur
ko'm við Danmørk, soleiðis al
tá tók danska sljórn og danski
ríkisdagur við øllum starvi.
Somuleiðis kann tað nevniist,
at allar tær kunngeringar sum
undir navninum »Midlertidige
Bestemmelser« eru komnar í
gildi síóani 9. mai 1940, mugu
roknast al fara úr gildi sama
dag, sum samband veróur aftur
við donsku rískissljórn ; hetla er
eisini komið fram fyri ræltin í
Tórshavn, sum í einuni dómi
sigur: »en midlerlidig Foran-
slallning,der i al Fald luin fore-
løhig gælder, saa længe Færø-
erne er liesal af fremmed Mili-
lær.«
Tað sum heiidi í Danmark
29. augusl 1943 hevur her stór-
an týdning fyri okkara virki.
Frá hesum degi er eingin sljórn
í Danmark, kongsvaldið og ríkis-
dagur hava onga megi longnr,
all sum eill Demokrali byggir
á liggui í sori. Fyri okkyim er
lað soleiðis at slýrisskipanin av
9. mai 1940 ikk-i er nokk nú, lí
nú er eingin tátlur at knýta fast
,af!nr í,sjálvt tim samband kom
við Danmark. Her má kotna
eitt millumbil, og reglur fyri
hesum eru Iveill neyðugar fyri
okkum. Tann slýrisskipan, sum
Føroya fólk í dag má liava, má
skapa grundarlagið fyri eina tíð
úlyvir tann dag, tá samráóingar
kunnu liyrja við eilf frílt Dan-
mark.
Løgtingsval stóð 24. august í
ár. Við tí er Fólkallokkufin
(radikall sjálvslýri), í samgongu
við Framburðsfelag, vorðin tings-
ins størsti flokkur. Eflir parla-
mentariskum reglum eigur lí
hesin fløkkur at átaka sær, al
al royna at stíla fyri landaslýr-
inum, og hesa ábyrgd lekur
hann vió. Fólkaflokkurin (og
Frambu.rðsfelag) hevur Iagt sína
sløðu fýri veljarunum og fingið
41,39 pcl, av atkvøóunum fyri
okkara sløðu. Av lí at helta
ikki er fuljiír helmingur, vildi
tað verið skeivt av okkum í
einum demokratiskum samfelag,
al selt fram uppskol óhroytt
efljr okkara. slcvnuskrá. Á ann-
an liált má tað viðmerkjast, at
um okkara land skal slýrast
eftir demokraliskum sjónarmið-
um, so má slýrisskipanin av 9.
mai 1940 broytasl.
Vit 12 løglingsmenn sela ikki
fram uppskol sambail okkara
stevnuskrá, lí hetta hevur ikki
íingið meiriluta í fólkinum, men'
vil vísa á, at »Stevnuskrá Før-
oya javnaðarflokks« soleiðis sum
hon er kunngjørd fyri veljar-
uniin: í blað leirra nr. 28 fyri
10. juli 1943 hevur fingið 19.88
pct. av alkvøðum lil valið.
Samáulagl vió Fólkaílókks at-
ikvøðurnar gevur hetta 61 pcl.,
soleiðis al lað sum i— styðjað
av Fólkaflokkinum.— hyggir á
hesa stevnuskrá hevur fjøid av
fólkinum aflanfyri seg. í javn-
aðarmanna slevnuskrá stendur:
„Stjórnarstødan: Heimaræði.
í gjárkvøldið kl. 6 sendi Algier
radio út stórtíðindi frá Eisenhower
generali at Italia hevði hiðið uin
frið fyri fleiri vikuin síðan og var
tað játtað teimum eftir treytum,
ið samtyktar eru av Onglandi,
Ruslandi og Ameriku.
Samráðingarnar fóru fram í
neutraiuin landi, og friðurin var
undirskrivaður á Siciliu 3. sept.
sania dag suin teir Sameindu gjørdu
landgongd á Italiu.
Løgliivgið lóggávuvald. ^
Lnndsnevndin er hmdsins
stjórn, sett av lí (teim) stjórn-
andi tinghólkinum (-unum).
Landsnevndin setur fram
lógaruppskol. Kongur selúr í
gildl lær samtyklu lógir.
Valrælláraldurin 21 ár.«
Veljararnir mugu liava fatað
hetla soleióis, al tað — sovílt
gjorligl — skuldi setasl á stovn
heinanvegin. Vit vilja tí frá
Fólkaflokkinum (radikalt sjálv-
slýri) og framburðsfelagnum seta
fram uppskot sum miðar eflir
al seta á slovn tað slýrislag,
sum fellur í Iráð við javnaðar-
manna slevnuskrá, og sum vil
fyri okkara flokk vilja styðja,
fyri á henda hált.al íinna fram
lil nakað, sum vissa kann vera
fyi'i, at veljarafjøldin í Føroy-
um hevur ynskt'av Føroya løg-
tingsmoniíum, tá fólkið tann 24.
augusl 1943 valdi nýggjar menn
á ting. Vil taka ikki spurningin
um valræltaraldurin við í upp-
skolinum, tí tann spurningurin
ikki beinleiðis hoyrir undir
stjórnarreglurnar. - Serligl upp-
skot um 21 ára valrættaraldurin
vilja vit leggja fram seinri.
UPPSK0T
til lóg um bráðfengis stjórnar-
skipan Foroya lands.
FØROYA LØGTING hevur
samtykt og løglingsmaðurin
kpnnger hesa lóg:
gr. 1. Allar lógir, kunnger-
ingar o. s. fr., sum vóru' í gildi
lann 9. mai 1940, sluilu fram-
vegis verða í gildi, har umstøð-
ur ern lil less, lil lóglig samtykl
avger annaó.
Kunngeringarshr.stjórnarskip-
anina nr. 1 av 9. mai 1910 sluilii
vej'ða í gildi til onnur lóglig
samlykl verður kunngjørđ. »Mid-
lerlidige Bestemmelser« íhesnm
líðarskeiði verður hervió givið
lógarkrafl til nýll lóghoó avger
dnnað.
gr. 2. Soleingi henda lnáð-
fengis stjórnarskipan veróur í
gildi, er lóggávuvaldið hjá Før-
oya Løgtingi og kongsvaldinum
Rom radio' hevur sagt italska
fóikinurn frá, at nú er friður mill-
um teir Sameindu og Itallu, og
teir Sameindu lovaðu at veita
stuðul til allar ltaliarar, ið vildu
reka Týskin út av landinum.
Týskurin sigur frá stóruin skipa-
fylgjum í vestara Miðalhavinum,
og roknar liann við nýggjari og
stórari Iandgongd.
í felag. Meðan umsløðurnar
eru soleiðis, at lógir ikkikunnu
verða lagdar fyri Kong til ásann-
ingar, veróur landshis stjórn
heimilaó lil al taka við øllum
starvi kongsveldisins vegna.
gr. 3. T ann ella leir lingbólk-
ar, sum laka við sljórnandi á-
byrgd her á landi, seta eina
landsnevnd, sum er landsins
stjórn. Sljórnarlimirnir kunnu
hýta arheiði sína millum, ella
hava nakaó í felag, og verður
uppskot um hetta at verða lagt
fyri Føroya Løglingi lil sam-
tyktar, og síðani kunngjørt.
Landsnevndin tekur við øllum
virki, sum eftir gáldandi lóg er
hjá ríkisslýrinum, undir fullari
ábyrgd fyri F'øroýa Løgting.
Um stjórnin fær ein meira-
luta á lingi móti sær, má hon
fara frá. Um-sljórnin fer frá,
skal hon geva hoð til tingsins
formann og næslformann, sum
samráðast við tingmenn um set-
an av nýggjari stjórn. Hin frá-
farandi sljórnin hejdur fram við
dagliga yrki siiuim, til nýggj
sljórn teknr við.
gr. 4. Fíggjarlóg fyri landa-
stýrið í Føroyum í síni heild
verður at sam'lykkja og kunn-
gera áðrenn idmennir skatlir
kunnu krevjast goldnir.
gr. 5. Hendan bráófengis
sljóruarskipan veróur. í gildf til
broylan er samlykt av Føroya
løgtingi og kunngjørd á vanligan
háttt.
So skjólt ófrióatíðin er av,
tekur Føroya Løgling upp ling-
ingar umframlíðar stjórnarform
Føroya.
gr. 6. llenda lóg kemur 4
gildi beinanvegin. Samslundis
fer slýrisskipanin nr. 1 av 9.
mai 1940 úr gildi.
A Føroya Løglingi, tann 7. sep-
tember 1943.
Jóannes Patursson. Th.Petersen.
J. F. Kjølbro. S. Ellefsen.
A. Sørensen. Johs. Slettenæs.
R. Rasmussen. Ole Jacob Jensen.
R. loensen. P. Petersen..
R. Long. P. Dahl.