Tímin - 09.05.1946, Blaðsíða 2

Nr. 19. 4. árg.
TIMIN
9. mai 1946
límin iNrJ9l
Hósdagin 9. mai 1946.
Útgevari: Havnar Frambnrðsfelag.
Ábj'rgdarmaður:
Einar Joensen
Avgreiðsla: Telefon nr. 143.
Prentsmiðja:
P.f Landsprentsmiðjan. Tlf. 143
Haldaragjald: 2 kr. ársfjórðingin,
í leyssølu: 15 oyru einlakið.
Lýsingarprísur: 12oyrupr. mm
á forsíðuni, aðrastaðni: lOoyru.
(Avsláttur fyri fastar lýsingar
eftir avtalu).
Stjórnarstøðan
I dag enđaliga er Løgtings-
nevndin, sum hevur fingið rfkis-
stýrisins uppskot til stjórnar-
skipan lil viógerðar, komin so
langt, at hon kann leggja eilt
álit fyri tingið. Nevndarviógerðir
eiga ikki al verða tiknar lil um-
mælis í bløðum, ió hvussu er
ikki, hvat ið teir ymsu nevndar-
limir iiava sagt. Taó skal eg
heldur ilcki — men so mikið
veit Itvør lingmaður, og so
mikið fær livør áhoyrari al vita,
tá ið málið kemur til viðgerðar
á tingfundi, íit parlarnir liava
illa kunnað samsl í nevndini.
Og lað er av somu grttnd, sum
eingin møgileiki var fyri semju
í Keypmannahavn: Ein parlur,
sjálvstýri og fólkaflokkurin, má
halda fast um 1) lóggávuvald og
2) fyriskipanarvald fyri tingið,
3) egið flagg á skipum okkara,
4) samráðingarrælt við onnur
lond, 5) at vera fríur av antians
lands grundlóg og ríkisdegi.
Hinir partarnir báðir góvu seg
glaðiliga undir 5) og harvið
kundi eingin semja vera okkara
millum (tí íilætlaðu bráðfengis-
skipan, sum talan var uni teir
seinaslu dagarnar, er best at
síggja heilt burlur fi á). Tað bevði
tí, til al fáa greiði á um Heirlal
er í Føroyum fyri veruligum
sjálvstýri, verið goll, um liinn
flokkurin, sum prýóir seg við
navninum gamla sjálvslýri, bevði
kunngjørt, um tað liaflió, hann
legði á seg lil seinasta løglings-
val: fyri all í verðini iit vera í
danska ríkinum, ikki skal vera
smoygt av aftur, um Danir siga:
ikki ullan tit vera undir okkara
grundlóg og viíkisdegi. Hella
fæsl ikki al vila. Sum ein —
tíverri heldur ólátaður — sfinxur
situr fremstiprestur gamla sjálv-
slýrismanna har úti á Hospitals-
vegnum: ikki eitt oró um ríkis-
dag og grundlóg. Ikki eitt orð,
pm gamla sjálvslýrió vil standa
uppá síni sjálvslýriskrøv ella
teir við einari syndarligari, upp-
gevandi beljan fara inn aftur á
básin, har L. Zachariasen, Hil-
bert og A. Samuelsen bøvdu tað
so hugnaligl, lá ið danska ríkis-
stjórnin av nýggjum sigur: hetla
ern ófrávíkilig krøv, um tit vilja
vera í ríki við okkum. í staðin
fáa vit í hvørjum Tingakrossi,
Chr. Holm Isaksens stolta sjálv-
stýrisblaði, ein lesfur fyri og
annan eftir um poliliska ússalig-
heit.
Eitl, ið Tingaluossur hevur
ógviliga ilt av, er al sjálvslýris-
menn og fólkaflokksmenn einki
uppskot settu fram í Keyp-
mannaluivn. Helta er ósonn
tala, sum so ofta í tí blaðnum.
Ikki berl sellu vit fram okkara
uppskot, samtíðis við javnaðar-
moiinum, men eisini løgdu vit
fram gamla sjálvstýrisins upp-
skot, so einki skuldi vera óroynl,
taó hevur fallið L. Z. fyri
bróslió, letur tað til, men hvør
kundi vita, at uppskotið frá
gamla 'sjálvstýri, sum var setl
fram til Løgtingsval, er eitt
loyniskjal, sum eingin má nevna.
Ein riðil av tvørlrøum situr nú
og leitar í prentaða orðaupprili
fiá sljórnarsamráðingunum í
Keypmannahavn, at vita tim teir
kunna finna knabbar at banga
sínar ógreiðishattar á. Hetta
»uppritið« av orðaskifli hevur
væl virði til al vísa gongdina í
samráðinguuum, men nakað
álítandi upprit er tað ikki — tí
liarer ikki meirenn kanska tíggj-
undaparturin av oróaskiflinum
tikin við. Socialdemokraturin
prenlaði nú ein dagin upprilið
av 14. fundi. Um lað hevði verið
orðrætt upprit, hevði tað fyll
einar 10 Socialdemokratar. Og
mangl forvitnisligt er óivað í lí,
sum ráóharraskrivarin Arup
hevur lagt burturúr, men sum
onkur av okkum øðrum hevur
fingió við í sínum »privata«
upprili.
L. Zachariasen dundrar í lieil-
um við, al liarra Arup hevur
ført í pennin, at »fra færsk Side
blev der fremsat Ønske om at
se et Forslag fra Regeringens
Side.« Iletta leggur hann út,
sum at vil — sjálvstýrismaóurin
og fólkaflokksmenninir — bóðu
um taó. Eg havi ikki biðió um
lað, heldur enn aðrir. Eg vil
biója Tíman í næsta blaó prenta
samráðingarskránna, sum ásett
varð og sum legði fundarevnini
fost frammanundan, fyrsl »Lov-
givni«gsmaglen«, so »Bevillings-
myndigheden« o. s. fr. Hvør
einstakur táltur í sljórnarskip-
anini og í fyriskipanarvaldinum
var gjølla umiøddur sær, og lá
ið henda grunđleggjandi sam-
ráóing var av, visli ríkisstjórnin
fullvæl, livørja støðu sambands-
flokkurin, javnaðarflokkurin og
sjálvræðissamgongan lóku lil ley
ymsu málini. Teir vistu, al vit
høvdu frammanundan nevndu
5 krøv umframt egið peninga-
virði, egna handilsbalansa, og at
vit vildu sjálvir stfla fyri jiosl-,
lelegraf- og vitaverki,fyri sjúkra-
húsum, lækna- og jarðamøðra-
viðurskiftunum, prestaskipanini,
skúla og menlunarmálum o. s.
fr. Teir høvdu eisini fingið at
vila, al bæói javnaðarmenn og
sambandsmenn vildu gauga
undir danska grundlóg og dan-
skan ríkisdag og at einki mál
av frammanundan nevdu vildu
leir laka uppá seg fyrr enn
prógvað var, at lað bar seg.
Donsku ráðharrarnir eru ikki
ógreiðir barðskapsmenn, suni
vit tíverri bava ov nógvar av
her, teir vistu fullvæl tá ið øli
málini høvdu verið til fyrireik-
andi viðgerð, hvar hvør partur
stóð, og teir hildu einki merki-
iigt vera í, um teir áltu leik og
søgdu frá hvat teir vildu ganga
undir av lí, sum fram hevði
verió hildið á fundinum. So
áttu vit leik. Um Føroyingar
í staðin fyri Louis Zachariasen
og javningar høvdu slíkar menn
til leiðbeinarar, enn teir, ið hava
gjørt seg sjálvar upp, høvdu vil
væl funnisl saman á felags støðu.
Vónandi verður funnið saman,
um aldri so nógvir skaðamenn
royna høgguslokkasnið, annað-
hvørt av særdum firtui, tí teir
ikki eru slopnir inn um ling-
gátt ella hatskum lyndi.
Rikard Long.
Danskir læknar
í danska læknafelagnum hevur
ein nevnd verið sett til at kanna
Frils Clausens viðurskifti í felag-
num. Henda nevud hevur arbeitl
lieldur seint, siga nógvir limir,
og tá hon fyri kortum tók ta
avgerð at bíða við felagssakini
lil rættarsakín móli Clausen var
endað, segói yvirlæknin vió
Kommunebospilalet í Køben-
liavn seg burlur úr, tí hann
vildi ikki vera í sama íelag, sum
»vor Landsforræder Nr. l.«
Stórur skipamissur
Hitl kenda danska reiðarríió
A. P. Møller sendi fyri korlum
út ársyvirlii fyri 1945. Her verð-
ur sagl, at A. P. Møller misli í
krígnum 24 skip, sum tilsamans
vóru 170.000 tons d. w.
Reióarin er ikki tilfriós við
taó skaðaból, ið onglendingar
liava givið fyri mist skip og
fyri slit av læntum skipum.
Samráðingarnar hesum viðvíkj-
andi eru nú endaóar. Men tær
amerikansku standa við enn, og
har er lílið útlil til at nøkur
sernja kemur í lag, tí amerikan-
ararnir eru treiskir, og vilja lílið
endurgjald geva.
Fyri ley mislu skipini lievur
A. P. Møller longu biðið um 6
nýbyggingar í Danmark og Svø-
ríki.
Merkið
Al okkara flagg hevur fingið
onkran at undrasl, sum fyrrbert
lievur sæð Dannebrogá føroysk-
um skipum, sæsl á hesum greina-
stubba, sum slóð í »Jyllands-
posten«, tá ió »Patricia« fyrstu
ferð vísti føroyska Ilaggið í
Aarhus.
Fcerøsk Skib
maa føre færøsk Flag
Da den tremastede Motor-
skonnert »Patricia« af Tliorsliavn
i Gaar ankom til Aarhus Havn
med 250 Tons Hvalolie til Aar-
hus Oliefabrik, vakte del nogen
Opmærksomhed, at »Patricia«
udelukkende førte del færøske
Flag.
Jyllands-Posten har paa kom-
petent Sted spurgt, om Farløjer
fra Færøerne, der jo stadig er
el đansk Amt, ikke skal føre
Dannebrog — eventuelt i For-
bindelse med Færøernes Flag.
— Der er inlet forkert i, at
el færøsk Skib alene fører Fær-
øernes Flag, svarer man. For-
klaringen paa Forholdet er den,
at Englænderne under Besællel-
sen traf den Bestemmelse, at
færøske Skibe ikke maalte føre
dansk Tlag. Man ønskede ikke
at løbe nogen som belsl Risiko
for Skibene. Ordningen, der na-
turligvis blev modtaget med Inle-
resse af de færøske Selvslyre-
inleresserede, gælder fortsat, fordi
den Stilling, som Færøerne kom
i ved Besættelsen af Danmark,
slalsligt endnu oprelholdes.
Enn størri skip
Amerikanarir ætla nú al gera
eitt skip, sum skal kappast vió
ley eingilsku Qucen Mary og
Queen Elisabeth, Skipið skal
verða 100.000 tons stórt og skal
ganga 36 fjórðingar um tíman.
Sami maður, sum teknaði franska
skipið Normandie, skal lekna
hetta risaskipið; lað er ætlað at
kosla um 250 milliónir krónur.
Bert ein prísur verður fyri
ferðafólkini og verður hann at
liggja um 30 pd. sl. fyri eina
ferð um Atlantshavið. 4000 fólk
kunna vera vió ein slíkan túr.
Týska statsskuldin
er í eingilska blaðnum Econo-
mist roknað út til 400 milliardir
mark. Aflurat hesum kemur
annaðslíkt fyri krígsskaðabøtur.
Við kostnaðinum fvri lierseling-
ina fer týska innlendis stals-
skuldin al vera minst 1000 milli-
ardir marlc. Hetta førir við sær
50 milliardir av úlreiðslum um
árið til renlur og avdráltir. Til
sammetan kann nevnast, at í
1938 kom ikki inn meira enn
18 milliardir mark í skatli.
Kolastreikan i Amerika
fer at gera slórar skreytur, um
hon stendur við leingi aftrat. So
at siga allur ídnaðurin, sum fær
sína drívkraft úr koli, verður
ávirkaður av henni. Longu nú
er helvtin av øllum bummulls-
myllunum sleðgaó. Eigararnir
krevja nú, at stjórnin tekur sær
um reiggj, so at kolastreikan
heldur uppal, tí annars hendir
ein vanlukka fyri all landið,
sum fer at arma allun ídnaðin
út. Eisini skipaferðslan fer al
kenna svióan av streikuni við
minkandi kolaútflutningi.