Tímin - 13.06.1946, Blaðsíða 2

Nr. 24. 4. árg.
TIMIN
13. juni 1946
f «»*# l”':24l
Hósđagin 13. juni 1946.
Útgevari: Havuar Framburðsfelag.
Ábyrgdarmaður:
Iunar Joensen
Avgreiðsla: Telefon nr. 143.
Prentsmiðja:
P.f Landsprentsmiðjan. Tlf. 143
Haldaragjald: 2 kr. ársfjórðingin,
í leyssølu: 15 oyru eintakið.
Lýsingarprísur: 12oyrupr. lum
á forsfðuni, aðrastaðni: lOoyru.
(Avsláttur fyri fastar lýsingar
eftir avtalu).
FólkaatkvøSan
Alkvøðan, suiii sambanđsmenn
og javnaðai menn á seinasta
tingi samtyktu skuldi fata fram
í september mánaða og sum
setur okkum einans tveir kostir
í al velja: annaðhvørt samtykkja
uppskolið frá donsku ríkisstjórn-
ini ella eisini vera leysur úr
danska ríkinum, tykist at vera
komin hesi somu ríkisstjórn illa
við. Vikur eru farnar, og eingin
lóg er enn kunngjørd, sum skal
heimila alkvøðuna. Fiskimað-
urin í Føroyum spyr, hví einki
verður gjørt. Hann er farin at
ivast, um hann skal missa síni
atkvøðulíkinđi, lí tíðarfreistin
millum kunngerðardag og al-
kvøðudag verður ov stult. Ella
hvat er tað, ið bagir?
Henda fólkaalkvøðan »fyri ella
ímóli Danmark« er jú einki
nýlt hugskot ber á landi. Tað
er komið undan kavi so av og
á, sum tað, ið skulđi með alla
jarða alla veruliga føroyska
sjálvslýrishugsan. Seinast vóru
lað A. Samuelsen, Louis Zacha-
riasen og P. M. Dam sum í
bløðum sfnum vildu trútta henda
heilivág niður í lann sjálvstýris-
sjúka Føroyingin. Nú er Louis
Zachariasen fallin frá, men hinir
báóir blása í sama lúður enn.
Vit lesa í bløðum leirra, at
Knud Kristensen, danski for-
sætisráðbarrin, bevur sagh al
bansara tilboð eru rúmastu
treytir, Danmark kann bjóða
okktim børoyingum — taka vit
ikki við, kunnu vit fara — tá
verður eingin samvirkan longur
við teir. Tú boyrir liesi boð
upp aflur likin næstan bæði av
heidnuni og kristnúm, so tey
munnu skjólt fara at vera
»órongiligur sannleiki«, sum av
og á verður tikið til í bløðun-
um.
Hví er so eingin lógarkunn-
gerð komin? Hví er boð komið
nndirbonds og ikki í almennari
kunngerð uin at fáa vallistarnar
lagdar til ræltis? Havnar komm-
una lítur hesum undirhonds-
boðum so væl til, al hon leggnr
vallistarnar fram til eftirlit uttan
at sketla eftir, at tað eflirlitið
ongan lýdning hevur, tá lógin
er ikki kunngjørd. Alt er á
floli. Og hví? Tí hetta uppskotið
frá sambandinum og javnaðar-
monnum er komið rfkisstjórn-
ini so illa við, sum bugsast
kann.
Vit, sum vóru í Keypmanna-
havn til samráðingar, og sum
ikki hava tað f kvittanum al
royna al hótta Føroyingar lil at
atkvøða fyri minni sjálvstjTÍ,
enn vit veruliga ynskja og
krevja, við at seta fram ta treyt:
takið betta ella verður skiln-
aður, vita at henda treylin er
als ikki Danmarlcar treyt. Eg
ivist stórliga, sum Knud Kristen-
sen, sum følir seg bundnan av tí
drúgva samarbeiði, hann á rík-
isdegi hevur havl við sambands-
fólkatingsmenninar, hevur allar
ráðharrar einar við sær í áskoð-
an síni. Ið hvussu er vilja aðrir
politiskir ílokkar í Danmark,
sum lelja nógv meira enn
vinstra, geva Føroyingum nógv
víðari ræsur og nógv meira
sjálvræði, enn her er skilað til.
Hvør sigur at vinstra skipar
Danmarkar ríkisstjórn f seplem-
ber mánaða? Er tað klókt av
teimum í innanlands donskum
polilikki al tvinga fram ein
avgerðarhátt, sum kanska spælir
Danmark av við Føroyar, og
sum av øðrum flokkum verður
brúkt móti vinstra í fyrslkom-
andi valstríði í Danmark kanska
til heystar. Lætt er at fata, hví
ríkisstjórnin drálar. Hetta er
óivað ein av grundunum til, at
drálað verður.
Sambandsmenn og javnaðar-
menn hildu seg hava gjørt
kvettió, tá ið teir vió neyð og
deyð bjargaðu atkvøðuuppskot-
inum upp á turt. Men munnu
Føroyingar yvirhøvur vera glaðir
fyri tað, sum henl er síðani?
Hvat siga fiskimenn og drívandi
menn yvirbøvur til tær trey'lir
amtið leggur á okkum, ikki at
sleppa al læna neyóturviligan
peuing í Brellandi, tá ið vit
hava fingið nei at læna í Dan-
mark? Vil vita ikki enn, um
danska ríkissljórnin stendur aft-
anfyri hesari noktan — eg hugsi
tað ikki — men hon má taka
støðu til hennara, tí tað haslar
hjá okkum at fáa benda pening.
Tað er nú í næslum, vil lil
loliliga rímiligan prís kunna fáa
leir trolarar, vit bava brúk fyri
aflrat og ley flakavirki og harð-
frystingarbús okkum tørva. Og
verða meinbogar lagdir okkum
í vegin, so vit ikki fáa búgvið
okkum út við tí aibeiðsreið-
skapi, okktim er neyðugt at fáa,
so munna Dimmalætting og
Føroya Socialdemokratur fáa at
síggja, al Føroyingur yvirhøvur
ynskja ikki at venda aflur til
livikorini undan bardaganum.
Tað hugsandi fólkið í F'øroyum,
sum vil liva her á landi við
egið arbeiði,sær nú, at lað sjálv-
.slýrið, sum sambandsmenn og
javnaðarmenn mæla lil at taka,
hevur við sær deyðan í durun-
um. Fáa vit ikki ræðið sjálvir
at slíla fyri lánum og peninga-
viðurskiftum okkara yvirhøvur,
so verður ikki skil á.
Sanniliga, sambandsmenn og
javnaðarmenn hava gjørt ríkis-
stjórnini eina bjarnavild, men
eru leir nú førir fyri eisini at
hjálpa henni úr knípuni?
Rikard. Long
Valntaneytln i Danmark
Um mánaðaskifti helt stjórin
fyri danska nasjonalbankanum,
Bramsnæs, røðu um slanđin í
landinunj peningaliga sæð.
Hann sigur har, at Danmark
er ógviliga illa stalt aftaná helta
kríggið við lítlum vørutilfari og
ongum ognum uttanlands. All
lað, sum Danmark átti í Ame-
riku, er farið til at gjalda rentur
við av dollarlánum har yviri, og
sama vegin er meginparturin av
gullinum farin, meðan eingi ráð
hava verið til at gjalda av sjálv-
um lánuuum.
Teir hava fyrst og fremst
hugsað um at fingið ráevni lil
ídnaðin, og tað hevur eydnast
so loluliga, tó ikki í nakran
størri mun, lí úlflulningurin
hevur ikki muna nógmikið aflur-
ímóti. Til sama endamál eru
læntar 200 mill. kr. I Svøriki
og 20 mill. dollars í U. S. A.
Sljórin minti á tann stóra út-
llutning til Onglands fyrr, sum
gjørdi at Danmark altíð álti
nógvan pening tilgóðar har;
helta var nú umskift lil tað, al
nasjonalbankin hevureina valuta-
skuld til Bank of England uppá
260 mill. kr. og hetta lal veksur
javnliga.
Bramsnæs ráddi til at keypa
úr útlondum bert slíkar vørur,
sum kundu nýtast li! af sela
arbeiðið í gongd við heima, og
Iiann helt møguleikar vera fyri
at fáa lán uttanlands haðan teir
vildu keypa ráevni og amboð
fyri pengarnar, tí alt ráddi um
at fáa úlflutningin al økjast.
Al enda belt bann lítið vera
at ivasl í, at leir fóru at vera
novddur al lækka krónuna skjótl
fyri al styðja úlflutningin av
búnaðarvørum til Onglands.
Kongurin av Siain deyður
Leygardagin funnu lev hin
21 ára gamla kongin av Siam
deyðan við hús. Tað sigsl al
hann bevði finglasl við eina
riflu, sum sprongdist. Kongurin
bevði annars ællaó sær at fara
ferð til Amerika og Europu
beinl nú. Eftirmaður hansara
verður ein bróður, sum er 18
ára gamal.
Italia
Italsku valini í seinastu viku
høvdu til úrslit at kongurin
varð avsettur og landið gjørt til
republikk. 10 miiliónir atkvøður
vóru fyri republikk og 8 milli-
ónir fyri kongadømi.
Umberto II, sum bert var
kongnr ein mánaóa, er farin við
øllum húsinum til Portugals al
búgva. Pápi hansara fór til
Kairo, har hann skal verða
búgvandi.
Eingilskir trolarar
streika
Týsdagin segði eingilski radio
frá, at manningarnar á trolarun-
um í Grimsby, IIull, North_
Shields og Fleetwood bøvdu
samlykt al leggja skipini fyri
fyrsl. Atvoldin er tann at út-
lendingar fylla marknaðin við
fiski, so at eingilskir fiskimenn
fáa ikki Iøn fyri sílt slrev, og tí
vilja teir heldur liggja á landi,
inntil ríkisstýrið hevur fingið
annað skil á.
Chnrchill og Rnssland
Aftaná al Bevin hevði hildið
sína røðu í seinaslu viku, tók
Churcliill lil orða. Hann hevði
sum mólstøðumaður lílið at siga
um Bevins utlanríkispolitikk,
men so mikið verri fór hann
við kommunislunum. M.a. segði
hann al eingilsku kommunisl-
arnir bøvdu, eftir boðum frá
Moskwa, roynt al forða ríkis-
stjórnini í sfnum kríggstiltøkum,
og høvdu kommunistarnir havt
vald, sum teir høvdu ætlan, var
Ongland farið lil botns longu
1940—41.
Víðari segði bann, at hetta
lagið sum Bussland nýtti við
sínum kommunistisku njósnar-
um runt um í londunum, gjørdi
tað, at fólk lingu andslygd fyri
russarum yvirhøvur, tað sásl
besl í Onglandi og Ameriku, har
Bussland hetla seinasta árið
hevði mist so at siga alla la
góðvild, sum tað átli frá kríggs-
árunum.
Churchill vildi ikki dylja tað,
at Busslands atburður í Eystur-
europu aldi beinleiðis upp eitt
nýtt veraldarkríggj.
Ikki ov heit
í amerikanska partinum av
Týsklandi eru nógvir trupul-
leikar hjá yvirvaldinum at basa.
Teir koma mesl av lí slóra vin-
skapi, sum veksur fram millum
amerikanskar soldátar og lýskar
gentur.
Tó al forboð er lleiri ferð sett
hermonnum fyri at fylgjasl á
almennum veg við lýskum
genlum, hevur tað einki munað;
nú er eill nýtl forboð sent út
frá amerikanska høvuðssetrinum.
Eflir lí hava hermenn ikki loyvi
at halda um gentuna ella kyssa
hana á almennum veg, ei heldur
er taó loyvt al leiðast hond í
hond. Tó al bótin er stór, lyk-
ist hella forboð lielđur ikki duga.
DYNAMITT
og annað spreingievni.
C. C. JOHANSEN,
Tórshavn — telf. 30.