Tímin - 31.08.1946, Blaðsíða 3

Nr. 33. 4. árg.
TIMIN
31. august 1946
Elektricitetið
Løgtingsverlifrøðingurin hevur
nú sent tekningarlista til livørt
hús í Vágoy, Streynioy og Eyst-
uroy, har fólk kunna tekna seg
á, sum vilja nýta streym frá
verkinum við Fossá íVestmanna.
Hetla verk, ið er ætlaó at geva
11,4 mill. kWli, fer at kosta 8,2
mill. kr. við leidningum til lnisa-
vegg. Um hert 60 pct. av íbúgv-
arunum tekna seg sum brúkarar,
verður prísurin bert 15 oyr. fyii
kWh. Við einum hrúki av 2500
kWh pr. hús fara útreiðslurnar
um árið al vera 375 kr. til ljós,
kóking og hita. Innslallatiónin
til eini vanlig hús fer at kosla
350 kr., lil ein komfýr 120. Ein
komfýrur kostar 370 kr. og ein
kókipláta 40.
Um farið verður uudir ar-
beiðið beinanvegin, kann verkið
verða liðugt til brúks um 2^2 ár.
kom aftur úr Bergen í gjár kl 4.
við posti og ferðafólki.
Silverbelle
ob Mstjørnan
fóru í gjárkvøldi av Havnini lil
Københavnar við farmi av silda-
tunnum og ferðafólki.
Fiskasølan
Alvi 314 kassar 661 slpd., Mar-
shall 657 ks. 1179, Galvur 221
561, Guunhild 691 ks. 1229(báta-
fiskur 270 ks. 584), Norðsteinur
306 ks. 714, Keflavík 495 ks.
934, Gulldrangur 314 ks. 1191,
Havsøki 276 ks. 873, Haraldur
915 ks. 4024, Egholm 413 ks.
835, Grønhólmur 228 ks. 367,
Varvasteinur 370 ks. 732, Suður-
farið 378 ks. 656, Bláfoss 277 ks.
446, Ørvur 327 ks. 343, Oddur
323 ks. 983, Eyslnes 412 stpd.,
Iíeldan F. D. 26 ks. 76, Álvur
198 ks. 327, Norðheim 328 ks.
552 stpd.
„Vi Færinger føler os
fuldstændig som
danske“
Sambandið biður Føroyingar
fara á val 14. septembir og velja
danska uppskotið. Við at fáa
helta uppskot samtykl, ællar
sambandið at fremja lað verk,
sum tað setti sær fyri 40 árum
síðani, men sum tað ikki hevur
eydnast tí øll hesi ár at útinna:
at gera Føroyar og Føroyingar
danskar.
Helta var og er endamálið við
øllum slrevi og stríði sambands-
ins.
Fyrstu boð, sum sambandið
gev frá Føroyingum, vóru hesi:
„ Vi Færinger føler os fuldstæn-
dig som danslce.“ Hesi orð segði
táverandi foruiaður sambandsins,
Effersøe, í danska fólkatinginum
23. okt. 1906. Við hesum orðuin
varð sambandið gilið og borið í
heim. Takið var so at gera liesa
lygn lil sannleika.
Hvussu gekksl?
I 1920 hevði Effersøe fingið
Andrass so mikið svartari, at
Danir kundu kvitla fyri hann
við hesum orðum: „Samuelsen
er ægte dansk.“
Men hella var bert ein sál.
Tað vóru fleiri fóllc í Føroyum
enn Andrass. Eflir teimum mátti
leggjast, so tey komu at »føle
sig fuldslændig som danske.«
Fyrsl og fremsl varat gera skúl-
arnar lil danskar alisløðir, al
fóðra børnini, sum komu úr
føroysku heimum sínum, vió
passaliga mikið av donskum
frasi, so al ley, komin úr aftur
skúlauum, kendu seg sum
danskar menn og kvinnur.
Ein hending kom samband-
inum til hjálpar. Tað var í 1909.
Jákup Dahl próstur var tá lær-
ari í Havnar skúla. Viluligt los-
aði hann føroyskt vió børnini.
í henda skúla gekk so tað árið
eilt đanskt embætisbarn. Hesin
ungin kom so ein dagin grát-
andi heim til mammu sína og
klagaði Jákup: æ, bæ, æ, Dahl
snakkar føroyskt, æ, bæ, æ. So
leyp skriðan: tann hysteriska
embælismannafrúa klagaði fyri
pápanum, pápin klagaði fyri
sambandinum og sambandið
klagaði fyri donsku mommu í
Keypmannahavn, og danska
mamma í Keypmannahavn liell
sjálvsagt, at slíkt kundi ikki
ganga, tí sum Effersøe sjálvur
hevði svorið: »Færingerne føler
sig fuldslændig som danske.«
Boðini komu so aftur: ikki bert
Jákup, men allir lærarar í Før-
oyum skuldu losa danskt við
børnini. Hetta var hin illgitna
§ 7 í skúlalógini frá 1912.
Nú helt sambanđið væl til
standa — nú vóru líkindi til, at
sambandsdreymurin frá 1906
gekk út. Men sambandið for-
roknaði seg. Børnini gjørdust
aldri donsk, lærararnir vóru før-
oyskir, og so nógv og so dyggi-
liga bardusl Føroyingar allir, í
lali og í riti, á fólkafundum og
á løgtingi, móli hesum valds-
boðum, at sambandið at enda
málli dvína. So frelc var sam-
banđslygnin, al ógjørligt var al
festa allra minnsta sannleiks-
merki á hana. Okkara skúlabørn
beindu fyri henni. § 7 í skúla-
lógini varð avlikin 1938.
So statt glapp henda vón.
Men nú — í 1946 — heldur
sambanđið aflur líkindi vera til
at venda' lygnina til sannleika.
Tað, su'm teir ikki fingu okkum
til at játla suin børn — tað vilja
teir nú hava okkuni lil at játta
sum vaksin. Sambanđið stígur
nú aftur albrynjað fram — við
sjálvum Anđrassi á odda, hesum
manni, sum er »ægle dansk« —
og vil reka tað tilkomna fólkið
í Føroyum á val og við krossi
fyri stjórnaruppskotinum full-
koma samhandsins innasta ynski:
at venda lygnini frá 1906 til
sannleika, at gera Føroyingar
danskar, aí fáa Føroyingar til at
»følesig fuldslændig som danske.«
Teir, sum enn tann dag í dag
trúgva hesi lygti — veljið teir
danska uppskotið, sitið teir
heima, ella gerið teir atkvøðu-
seðil sín ógildugan, gevið teir
blankan seðil.
Teir, sum ikki trúgva liesi
lygri — farið teir á val og setið
kross fyri loysing.
Erlendur Patursson
Fornmðlasagnir
og Fornmálaljóð
I. Úrdráttur úr Snorra Eddu.
II. Vøluspá.
Føroyskað hevur Regiu i Lið.
Norrona Forlagið — Tórshavn 1945
Fyri fáum áruni síðan sendi
Regin í Líð úl bókina um Vín-
landsferðirnar, sum hann hevði
føroyskað burtur úr íslendsku
søgunum á formálinum; tann
bókin var væl fagnað av føroy-
ingum. Nú í ár onkunlíð um
ólavsøkuleilið hevur Regin í Líð
hjá Norrøna Forlagnum sent úl
mikla bók á vídd við navni sum
yvirskriftin her. Óvisl av hvørji
grund er hon komin fram mest
í loyiid, lí ikki vita bløðini av
henni, tó at sllkt verk kemur ikki
á hvørjum ári hjá okkum. llon
eigur ikki at verða tagd burtur
fyri lí. At hin 75 ára gamli Ras-
mus, sum alđur ikki sæst á, set-
ur sær fyri at føroyska slíkt
verk eigur hann stóra løkk fyri.
Okkara fólki er so lílið atkomu-
ligl av tí farna skaldskapinum,
at vit kunna við takksemi nýta
hvørt sindur, sum okkum nú
fellur í lut.
Vandaligt, sum all frá Ras-’
mussar hond, fáa vit lagl fyri
okkum á dyggum føroyskum
máli: Ævinlýrið um upphavið,
frásagnir um Æsir og Ásynjur,
umframt ymsar søgur um lil-
burðir sum Ásum var fyri o.s.fr.
Seinri parturin av bókini er
Vøluspá við viðmerkingum til
tey mest torskildu orðini.
Um vit sjálvandi ikki kunna
so væl meta vísindaliga virðið av
lýðingini, so situr hon kortini
so væl, at føroyskt mál er vorðið
nakað ríkari.
Vit kunna taka hetta pelti úr
fororðinum, sum sýnir høvunđ-
ans hjartalag fyri okkara máli:
»Tá eg her vági mær at gera
eina roynd lil at føra fram á
Føroyskum nøkur brot úr
elsta skaldskaparsøvnum nor-
rønu manna, er tað ikki lí, at
eg kenni meg serstakliga føran
fyri tílíkum starvi; men tí at eg
so fegin vil gera mítt lítla sindur
til at gera hendan háltmetta
skaldskap atkomuligan fyri lands-
monnum; og eg vil biója kønari
menn í hesum evnum sleppa
mær undan vísindaligum atfinn-
ingum, tí helta verk hevur einki
við vísinda at gera: Her er ikki
tala um vísindaverk, men um
fólkaupplýsingarstarv.«
Bókin hevur eina vælhóskandi
permu í fornum sniði eftir
Sverra Dahl.
„Bngen er deres Oud“
Hesi orð renna mongum manni
í hug, tá hann lesur D.D.s greinir
í Dimmalætting nú uppundir
valdagin. Hin viðgitni D.D. roynir
við mongum dømum at fáa
ungđómin at velja samband
14. september; eitl tað besta
agnið heldur hann vera at vísa
ungfólkið á, at í Danmark fæst
alt fyri lílið og lætt serliga kunn-
leiki á ein og annan hált. Við
al rópa upp um øll legatir,
understøttelsesfondir o., I. heldur
hann at Føroya ungdómur selur
síll land, sum hann nettup við
somu dømum vísir, er út av lagi
misrøkt undir donskum valdi,
men liann kann líta á, atokkara
ungdómur hevur hægri mál enn
athugsa berl um tað sum stendur
væl í búkinum.
d.
Lýsing
Fyrsia seplember í ár kem-
ur í gildi í Bretlandi reglu-
gerð hvareftir innflutlnings-
gjalđ uppá 10 procent verður
at rinda av øllum ísfiski frá
fremmandum skipum. Inn-
fluttningsgjaldi fyri kalva er
tó enn óbroytt.
Tórshavn, 26. august 1946.
Útfluttumgsnevndin
Setið X fyri loysing!
Skal takid málast, eiga tygum at nýta
takmaling
P.f FØROYA IMPORT, Tórshavn — telf. 326