1. febrúar - 01.02.1937, Blaðsíða 2

2
1. FEBRÚAR
Áfengi og heimilislíf
Flestir munu sammála um, að
mesta hamingja manna sé að eiga
gott heimili. Heimilið er sá frið-
helgi reitur, sem menn eiga að
geta flúið til í raunum lífsins, sá
reitur, þar sem menn gleðjast sam-
eiginlega og njóta hvíldar að lokn-
um störfum. Pegar ungir menn og
konur stofna heimili, þá brosir lífið
við þeim, og margar vonir vakna í
vitund þeirra, er þau einsetja sér
að láta rætast.
Og sem betur fer, eru margir
svo miklir lánsmenn, að sjá fleiri
eða færri vonirnar rætast, heimilið
verður þeim æ kærara, þau skilja
æ betur og betur, að „heima er
jafnan bezt". —
En því miður hafa margir orðið
fyrir sárum vonbrigðum í þessum
efnum. Ef spurt væri, hvað hafi
mjög oft valdið vonbrigðunum, þá
verður svarið: Afengið.
Psð hefir gjöreyðilagt heimilislíf
og heimilishamingju alltof margra.
Einkum hafa konurnar átt um sárt
að binda af völdum Bakkusar.
Pær hafa séð ástvin sinn verða
æ háðari hinu ægilega valdi hans.
Pær hafa vakað fram á nætur ýmist
einar eða yfir börnum sínum, ýmist
veikar eða heilbrigðar, en alltaf
kvíðandi um mann sinn, hugsjúkar
haas vegna. Pær vita aldrei hvað
henda kann. Margt getur viljað til:
áflog, meiðsl, að maðurinn sofni
einhversstaðar úti, eða týnist með
öllu.
Allt öryggi heimilisins er horfið,
engu er hægt að treysta. Loforð eru
rofin sí og æ, þótt gefin kunni að
vera í alvöru og af góðum hug.
Loks, er konan hefir beðið lengi
nætur, kemur maðurinn hennar
heim, ástvinurinn, sem hún hefir
kosið sér að lífsförunaut. Ástvinur-
inn, sem hefir heitið að vernda
hana, styðja og styrkja til æfiloka.
Og hvílík heimkoma á stundum.
Svo sorgleg, að orð fá eigi lýst,
svo átakanleg, að þyngra cr en tár-
um taki, því að oft er það svo,
að Bakkus Ieggur þau álög á marga
þá, er hann tigna, að þeir verða
verstir sínum nánustu. Heimkoman
verður átakanlegri en ella, vegna
þess, að þrátt fyrir allt unna þau
hvort öðru og mundu vera ham-
ingjusöm, ef ægivald áfengisins
hefði ekki lagt ástvin hennar í þá
álagafjötra, sem hann virðist ekki
geta losnað úr, þótt hann vilji.
Og ekki verður óhamingja heim-
Barnabœkur:
Sagan áf Lubba, Orkin hans
Nóa, Robison Krusoe, Edison,
- Grimms æfintýri, Dísa Ijós
álfur, Kötturinn, Við Álftavatn.
Bökaverzlun
Hannesar Jónassonar
ilisins léttbærari, ef hugsað er tii
barnanna.
Bölið þungbæra legst á saklaus
börnin, sviftir þau því bezta, er lífið
getur boðið þeim, því, að fá að
alast upp við ástríkí samtaka for-
eldra, er vaka yfir þeim og vefja
þau ástríki sínu.
Með þessum örfáu orðum hefi
eg minnt á einn þátt áfengisböls-
ins. Eg hefi brugðið upp fyrir yður
Allir íslendingar kannast við
kreppuna, fjárhagsvandræðin, sem
setja merki skorts og örbyrgðar á
kinnar barnanna, klæða snyrti-
menni í tötra og gera skilamenn-
ina að vanskilamönnum. Pessar eru
afleiðingar hennar, en hitt mun
fæstum Ijóst, hverjar séu orsakir
hennar. Ásgeir Ásgeirsson líkti
henni'við vindinn, sem enginn veit
hvaðan kemur, og mun samlíking
hans rétt, en það má einnig líkja
henni við farsótt, sem herjar bygð-
ir og ból og skilur eftir böl og
eymd, Vér sjáum og finnum til
afleiðinganna, en enginn þekkir
veikina sjálfa.
En væri nú rétt í slíku tilfelli,
að leggja hendur í skaut og gera
ekkert til þess, að draga úr afleið-
ingum veikinnar? Eg held að allir
myndu svara því neitandi. Og hvað
mundi sá fjölskyldufaðir vera kall-
aður, sem, þegar slík farsótt kæmi
á heimili hans, gruggaði upp heil-
næmt neyzluvatnið handa börnum
sínum og gerði það óheilnæmt,
meinaði þeim heilnæma fæðu og
hJý sængurklæði ? Eg hygg hann
myndi fremur verða nefndur glæpa-
maður en glópur, og almennings-
álitið dæma hann óalandi og óferj-
andi, og sá dómur væri réttur.
íslenzka þjóðin er — rétt á litið,
— ein stór fjölskylda. Pað kann
að vera, að krökkunum komi þar
stundum illa saman, en eg hygg
mig þó moga fullyrða það, að þeg-
ar hættur steðja að heimilinu, renni
oss öllum þó blóðið til skyldunnar,
og að vér á slíkum tímum Iátum
oss ant hverjum um annan. Húsfaðir
á hinu sameiginlega heimili er
Alþingi, og ráðsmaður þjóðarbúsins
er ríkisstjórnin. Hvað hafa þessir
forsjármenn heimilisins gert til að
draga úr böli farsóttarinnar, sem
vér nefnum Kreppu?
Fyrir réttum Iveim árum, var —
samkv. lögum frá Alþingi — veitt
straum sterkra drykkja frá 6 út-
sölustöðum, út yfir landið, einmitt
á sama tíma, sem fyrirsjáanlegt var
að þjóðin átti fyrir sér hina hörð-
ustu baráttu við kreppuna. Slíkt
var — í líkingu sagt — að grugga
upp neyzluvatnið og gera það óheil-
næmt.
Fýrsta febrúar í fyrra var ríkis-
stjórnin að telja ágóðann af sölunni
mynd af því, hversu áfengisnautnin
leggur hamingju heimilisinsí rústir.
Vissulega mætti draga þá mynd.
betur og skýrar, en hér er gert.
En slíks er ekki þörf. Myndin er
svo kunn, svo alþekkt — því miður.
Pið ungu menn og meyjar, sem
brátt myndið eigið heimili. Gerið
áfengið með öllu útlægt af heimil-
um ykkar. Vísið því burt úr heim-
ilislífi ylikar, úr sambúð ykkar og
samlífi öllu. Áfengisnautn veitir al-
drei varanlega gleði né gæfu neinu
heimili.
Friðrik Hjartor.
yfir árið, sem þá var liðið, og hann
var ekkert smáræði. Hún var stolt
af árangrinum og hún gortaði af
honum, þegar Alþingi kom saman
hálfum mánuði síðar, en lét þess
ekki getið, að þetta fé var tekið frá
ekkjum og munaðarleysingjum; að
þetta voru blóðpeningar. — Og á
sama tíma var stjórnin að leggja
niður fyrir sér, hvað væri hægt að
spara af vörum þeim, sem þjóðin
þarf að kaupa af öðrum þjóðum,
því að það var fyrirsjáanlegt, að
innlegg íslenzku þjóðarinnar myndi
ekki hrökkva fyrir úttektinni; far-
sóttin, kreppan, hafði haft lamandi
áhrif á þjóðarbúskapinn, innleggið
var lítið,
Og stjórnarherrarnir brutu sín
gáfuðu höfuð. — Jú, þeim hug-
kvæmdust ráð. Börnin komust vel
af án þess að fá epli á jólunum
og húsin, sem verið var að byggja,
þau gátu vel beðið svona hálfsmíð-
uð eitt, tvö eða þrjú árin. Þessar
vörur gáfu líka ríkissjóði fremur
litlar tekjur; þá var nú eitthvað
annað með tóbakið og brennivínið!
Pað mátti ekki minka það við
landsfólkið!
Líturn svo á það ástandið, sem
liggur oss næst.
Hér í Siglufirði eru um eða yfir
20 verzlanir. Pú, lesari góður, hefir
sennilega ekki svo mikið að gera
núna í atvinnuleysinu, að þú getir
ekki gefið þér tíma til að ganga í
búðir þessar og athuga vörubirgð-
irnar. Pú munt við skoðun þeirra
komast að raun um, að þær eru
flestar nærri tómat að vörum. Pú
fær þar hvergi nærfatnað handa
þér, þú færð ekkert, — bókstaflega
sagt ekkert, sem þú þarft í rúmið
þitt, og ef þú ert svo lánssamur að
deyja áður en ástandið versnarenn
meir, þá liggur næst, að þú verðir
vafinn í Gefjunarvoð, sem líkklæði.
Pessi vöruvöntun er þó ekki fyrír
vöntun á góðum vilja hjá siglfirzk-
um kaupmönnum til þess, að hafa
boðlegar vörur á boðstólum handa
þér. og í fæstum tilfellum fyrir
getuleysi þeirra. Nei, ástæðan er
sú, að íslenzka ríkið þurfti gjald-
eyrinn til þess að kaupa fyrir hann
tóbak og brennivín, og mátti ekki
missa hann til kaupa á nauðsynja-
vörum þeim, sem nú skortir hér.
Ríkissjóður íslands hefir á árinu
1936 látið selja hér vín fyrir á
þriðju hundrað l)úsund krónur. Eg
vil fullyrða, að ef sá gjaldeyrir, sem
fyrir það fór, hefði verið gefinn
frjáls til annara vörukaupa, handa
siglnrzkum kaupmönnum, að þá
hefði hér verið hægara um, að fá
margt af þeim vörum, sem oss
skortir nú svo tilfinnanlega, og að
gjaldeyrinum hefði verið betur varið,
Hvað mundi sagt um þann ein-
stakling, sem léti það sitja í fyrir-
rúmi, að kaupa tóbak og vín fyrir
takmarkað fé sitt, en á hakanum,
að kaupa sér og sínum til fæðis og
fatnaðar ?
Finst þér, lesari góður, þessi bú-
skaparaðferð hyggileg?
Finst þér íslenzka þjóðin hafi
efni á þessu?
Telurðu slíka lagasetningu vitur-
Iega?
Telurðu framkvæmd laganna
skynsamlega ?
Og telurðu sjálfan þig liafa efni
á að kaupa áfengi nú, þegar þú
hefir litlar tekjur og nóg annað
með þær að gera?
Legðu þtssar spurningar fyrir þig
í einrúmi, lesari góður, og láttu
samvizku þína svara þeim.
Jón Jóhannesson.
Tómstundir.
„Ef þérþykir vænt um líflð
skaltu aldrei láta tímann
ónotaðan, því hann er
efnið, sem lífið er mynd-
að úr“.
Tómstundirnar virðast yfirleitt ekki
vera svo mikili virði, að þeim sé
sérstakur gaumur gefinn; en þó eiga
þær oft drjúgan þátt í því að skapa
framtíð rnanna. Tómstundirnar eru
sá tími sem maður hefur sjálfur yfir
að ráða; er því mikið undir þvf kom-
ið, að þær séu rétt notaðar og miði
að því að auka bæði andlegan og
líkamlegan þroska.
Hvernig verja menn nú yfirleitt
tömstundum sínum? Við skulum til
dæmis taka unglingana — æskuna f
landinu — sem f framtíðinni á að
halda uppi merki landsins hreinu og
óflekkuðu.
Mér finnst það mikils vert að at-
huga, hvernig þeir verja tómstundum
sínum. Við geíum séð raörg dæmi
þes3 og það hér í okkar litla b*.
Pað er sorglegt að sjá, hvernig mikill
fjöldi unglinga eyðir tónastundum sfn-
um á götunni, kaffihúsum og öðrum
miður hollum skemmtistððum. Sér-
staklega verður þess vart á sumrin,
þegar ílest er fólkið og eiana mest
er um að vera. Þeir fleygja sérhugs-
unarlau3l út í hringiðinu og láta ber-
ast með straumnum, en um það, hvert
stefnir, hugsar enginn. Hættan sem
Höfum vér efni á því?