Íslendingur - 13.05.1921, Blaðsíða 1

Ritstjóri:
Jónas Jónasson
frá Flatey.
ÍSLENDINGU
Afgreiðslumaður:
Haligr. Valdemarsson
. Hafnarstraeti 84.
VII. árgangur.
Aktireyri, 13. maí. 1921.
27. tölublað.
Kaupfélagsfundurinn.
Herra »Dags«-ritstjóri!
Eg er hræddur um, að yður hafi
gleymst að hafa »kristilegu grunnlín-
una« við heudiua, þegar þér riluðuð
fréttirnar ef aðalfundi K. E., sem birt-
ust í 17. tbl. »Dags,« því að annars
vegar er ótrúlegt að þér, seni sjálfur
voruð fulltrúi á fundinum, hafið ekki
vitað, hvað þar fór fram, betur en
frásögn yðar virðist benda tii, og
hins vegar teljið þér það fráleitt kristi-
légt að ganga á snið við sannleikann,
jafnvel þótt yður fyndist þér gera það
í góðum tilgangi. »Góð meining enga
gerir stoð.« Og vel hefðuð þér með
góðri samvizku getað mótmælt þvi,
að fundurinn hefði verið róstusamur,
þótt ekki hefðuð þér gert yður far
um, að láta eindrœgnina sýnast meiri
en hún var. Róstur og skoðanamunur
eru sitthvað, og ekki verður það með
réttu talinn vottur þess, að fundurinn
væri róstusaniui, þótt sumum kynni
að hafa þótt varaformaður stjórnarinu-
ar stundum brýna sína góðu rödd ó-
þarflega, ef einhverjum fulltrúanna
varð það á, að taka ekki nógu eindreg-
ið undir þann dýrðaróð, sem sýnilega
var ætlast til, að þeir kyrjuðu stjórn
félagsins og framkvæmdarstjóra í tíma
og ótíma. — Að sleptum hugleiðing-
um yðar um hag félagsins og skuldir
bænda, sem mér skilst, að þér flytjið
í yðar nafni, eu ekki fundarins, eru
það 4 atriði af því sein á fundinum
gerðist, sem þér minnist á, og ér frá
engu þeirra skýrt svo, að ókunnugir
geti fengið rétta hugmynd um það,
sem fram fór. Pau eru, tekin í sömu
röð og hjá yður.
1. Rér gefið í skyn, að snarpar
umræður hafi ekki orðið um önnur
mál enn tillögu mína — sem raunar
hefði verið réttara, að kenna við Svarf-
dæladeild, því að þaðan kotn hún
fyrir fuudinn; en sleppum því, mín er
æran að vera við hana riðinn — en
segið þó seinna, að tæplega geti heitið,
að futidurinu hafi skifst um hana, svo
hafi fylgisleysið verið mikið. Petta er
nú tæpast í góðu samræmi, og býst
eg við að þér gerið fullmikið úr fylg-
isleysinti, en annars skal eg ekki deila
við yður um það, því að til þess hef
eg í fyrsta lagi ekki gögn t höndum,
í öðru lagi er vist, að atkvæðamunur
var mikill, þótt eg ætli hann minni en
þér viljið láta helta, og í þriðja lagi
rýrir höfðatala inótstöðuinannanna og
fæð fylgismanna ekki gildi málsstaðar-
'ns. Það mun meira að segja vera
venjan »hér í þessmn heimska Iieinú,«
að góð nýmæli eigi sér »formælendur
fá« upphallega. En einhvern tíma
kemur að því, að rétt mál sigrar.
Hitt vildi eg víta, að þér skulið, úr
l því að þér látið svo lítið að skýra frá
tillögunni, sleppa úr henni orðum er
ekki verður slept, án þess að meinitig-
in raskist. Það eru orðin »eða hefði
trygt sér,« á milli »hefði« og »nægi-
legar fóðurbiigðir.« Og því vil eg
mótmæla, að í þessu máli hafi orðið
snarpari umræður en í sumum öðrum,
t. d. út af skuldabókfærzlu- aðferðinni,
sem þéj' minnist ekki á, og ekki bendir
það á mei.i eindrægni í því ináli, að
við atkvæðagreiðsluna skiftust menn
þar mun meira en í hinu.
2. Ágóða af viðskiftum manna seg-
ið þér 7°/o. Ekki vat það af öllum
viðskiltum, því að sumar vöruf eru
ekki ágóðaskyldar, og ekki var ágóð-
inn 7°/o í öllu félaginu, því að í Svarf-
Idæladeild var hann ekki nema 6®/o.
Að vísu veit eg, að til þess liggja
æðlilegar orsakir að hann er lægri þar
en í hinum deildunum, en rétt mátti
segja þá samt, úr því að á þetta var
minst.
3. »Tiaustið«tiI kaupfélagsstjórans seg-
ið þér að hafi verið samþykt með
lófataki. Ekki þori eg neita að einhverj-
ir haii klappað saman lófum þóft ekki
minnist eg þess, en hafi svo verið,
þá hefir lófatakið ekki þótt einhlýtt,
því að víst er, að greitt var atkvæði
um »traustið« með handaupplyftingu,
gieiddi 1 atkvaéði á nióti og sumir,
eg ætla ekki fáir, greiddu ekki at-
kvæði.
4. Framkvæmdarstjóra S. í. S. var
ekki vottað traust í eitiu hljóði. Af
frásögu blaðs yðar er ekki annað sýni-
legt en að eg hafi þá fyrst er fund-
arbók var lesin upp beðið »að hafa
mig undanskilinn,* en það er fjarri
sönuu. Það urðu talsverðar umræður
um traustsyfirlýsinguna. Eg fyrir mitt
leyti er ekki svo kuunugur starfsemi
framkvæmdarstjórans, að eg íreysti
mer til að dæma um hana, tvær af
þrem spurningum, sem eg bar fram
á fundinum henni viðvíkjandi, fengu
ekki þá úrlausn, að eg teldi mig neinu
nær, og lýsti eg þá þegar yfir því,
áður en atkvœðagreiðsla fór fram, að
'eg mundi ekki greiða atkvæði, af því
^að eg teldi mig ekki bæran að dæma
um starfsemi framkvæmdarstjórans, og
gæti því livorki vottað honum traust
né vantraust að svo sföddu. Þrátt
fyrir jietta, og þr5tt tlriri værn, sem
ekki greiddu atkvæði, var bókað að
till. hefði verið samjiykt i einu hljóði.
Pessu mólmælti eg auðvitað er fund
arbókin var lesin upp 0g heimtaði
bókað, að till. hefði verið samþykt
með öllum grciddum atkvœðum, sem
var rétt, og mér, og líklega fleirum,
óskiljanlegt, að gætí verið móðgandi
fyrir neinn. En þetta fékst ekki einu
sinni borið undir atkvæði fundarins,
heldur úrskurðaði fuudarstjóri, sem að
öðru leyti á lof skilið fyrir góða
fundarstjórn, að bókunin skyldi standa,
en einhverju bætt við á þá leið, að
eg vildi láta þess getið að eg hefði
ekki greitt atkvæði. Tjáði þar ekki að
deila við dómarann, enda gat eg fyrir
mitt leyti eftir atvikum sætt mig við
þessa niðurstöðu. En hitt sætti eg mig
ekki við, að hún sé notuö til að gt-fa
í skyn, að eg hafi þá fyrst skýrt af-
stöðu mína í þessu rnáli, er fundarbók
var lesin upp, því að eg tók hana
skýrt fram þegar traustsyfirlýsingin var
til utnræðu, eins og sjálfsagt var. Það
var hiuni röngu bókun einni að kenna,
að eg neyddist til að gera það aftur
í fundarlokin.
Eg tel rétt víst, að það hafi verið
f ógáti eða af stundar breiskleika, sem
yður hefir hent, að skýra þannig
meira eða minna villandi frá öllu,
sem þér tninnist á af því, sem gerðist
á kaupfélagsfundinum, og geri mér því
von uni, að þér kunnið mér þakkir
fyrir leiðréttinguna, því að þó að eg
hafi heyrt, að laun heimsins séu van-
þakklæti, þá býst eg ekki við að það
eigi heirna um yður, enda kanske
orðið úrelt nú, eftir að þér hófuð
yður mannbætandi starfsemi. Öska eg
yður svo að endingu gleðiiegs sumars
og góðra framfara í ástundun sann-
leikans.
Dalvík, 1. maí 1921.
Sigurjón Jónsson
Ath.
Dagur var beðinn að birta grein
þessa en neitaði henni um upptöku.
Ritstj.
oo
O p i ð b r é f
til Akureyrar, einkum bæj-
arstjóra og rafveitunefnd-
arinnar.
Ýmsir hafa á síðustu vikum undrað
sig yfir því, að eg skyldi hafa ráðist
í að gefa út »Fylkir« enn þá einu
sinni, þrátt fyrir dýrtíðina og feikna
kostnað, sem er á allri prentun, og
þrátt fyrir erfiðar kringumstæður. Eg
læt mér nægja, að fullvissa almenning
og þó einkum bæjarstjóra ografveitu-
nefnd bæjarins um, að það er ekki af
fordild eða gróðafýkn, að eg hefi ráð-
ist í þetta, heldur til þess eins, að
einhversstaðar yrðu þó birtar kostnað-
aráætlanir þær, sem fram hafa komið
á síðpslliðnum tveim árum yfir fyrir-
hugaða rafveitu hér í bæniim, og enn-
fremur vegna þess, að eg get ekki
þolað, að sannleikurinn fari halloka
fyrir ósannindum og að almeuuingi
verði stcypt svo að segja í botnlaust
skuldafen fyrir fákænsku eða sérplægni
einstakra mauua, eu mér vísað sjálf-
um enn þá einu sínni á bug fyrir
inönuum, sem eg þarf alls ekki að
óttast.
Eins og ýmsir Akureyrarbúar vita,
var frainboði ameríkanska félagsins,
sem eg hafði útvegað eftir tilmælum
bæjarstjórans sjálfs í maí fyrir ári síð-
au, hafuað forn lega með bréfi 9. nóv.
síðastl. Þar með var öll mín viðleitqi
og alt mitt starf síðastl. sumar virt að
vettugi, og hið ágætasta tilboð, sem
bænum hefir boríst, einkisvirt og
bænum enn þá einu sinni boðið að
flana út í óvissu og fleygja út svo
hundruðum þúsunda skiftir til fyrir-
tækis, sem.ekki verður bænum til langr-
ar frambúðar og sein ekki þyrfti að
kosta meira en helming þess fjár, er
rafveitnnefnd bæjarins var talið trú um
að það þyrfti að kosta.
Mc-nn muna skeytið frá svensku verk-
fræðingunum seiiit í des., s.l. þar sem
ratveitunefnd Akureyrar var talið trú
um, að við neðsta Glerárfossinn mætti
fá 300 hestöfl, eða jafnvel 450. Mundi
sú stöð nægja bænum eigi að eins til
Ijósa og eldunar, heldur jafnvel til hit-
unar. Mundi því heppilegra að taka
hann, heldur en að byggja stæri i stöð,
sem notaði Glerá tekna hjá Rangár-
vallabrúnni eða Tröllhyl. Mundi hvor
um sig kosta yfir ema miljón króna,
eða jafnvel alt að hálfri annari.
Án þess að skifta mér af því til-
boði sérstaklega, hafði eg svarað fyrir-
spurn ýmsra úr rafveitunefndinni þannig
í fyrra haust, að ef ekki væru til nógir
peningar til jiess að byggja aðra hvora
stærri stöðina, þá væri betra en ekkert
að byggja stöð til Ijósa og smáiðju,
ef hún kostaði einungis 150—200
,^þús. kr. Því meira en 150 hestöfl ef-
aðist eg um, að áin gæti gefið stöó-
ugt og til jafnaðar, eu til þess að tvö-
falda aflið, yrði. geymirinn of lítill.
Mutidi útlátin því fjáreyðsla ein, og
þýðingarlaust að leggja fram meira fé
til slíkrar stöðvar en áðurnefnda upp-
hæð; enda vissi eg og fleiri, að einn
af verkhygnustu mönnum bæjarins, 8em
er efnalega fær urn að gefa fulla trygg-
ingu fyrir fulikomnun verksins, kvaðst
reiðubúiiin til og sagðist hafa boðið
bæj.Trstjóra Akureyrar að byggja raf-
stöð, er nægði öllum bænum til Ijósa,
fyrir eiuar 150 þúsundir krónur, svo
framt sem hann fengi Ieyfið, og selja
' bænum aflið næstu þrjú ár, á 50 aura
kílówatl^tundina. Sjáltur ætti hann af-
gang aflsins til smáiðju. Að 3 árum
liðnum skyldi hann afhenda bænum
stöðina fyrir það verð, er hún hefði
kostað. Betra tilboð gat eg ekki hugs-
að mér, og furðar mig á því, að því
skuli aldrei hafa verið opinberlega sint,
né neitt heyrst um það í blöðunum
eða á fuudum.
Þó furðar mig enn meir á því, að
bæjarstjórnin og rafveitunefndin sinti