Íslendingur - 21.07.1922, Blaðsíða 1

Talsími 105. Ritstjóri: Gunnl. Tr. jónsson. Aðalstræti 16.
VIII. árgangur.
Akureyri, 21. Júlí 1922.
30. tölubl.
Landhelgis-
eftirlitið.
Öllum þorra manna mun það
ekki fyllilega Ijóst, hversu mikils-
varðandi það er fyrir síldarútveginn
íslenzka að landhelgisgæslan sé góð,
og hversu mikið tjón síldarútvegur-
inn hefir beðið af lélegri landhelgis-
Eæslu undanfarandi sumur. Pví þó
að útlendingar. fiskuðu ekki alment
í landhelgi, af óita við varðskipið
danska, þá gerðu þeir flestallir að
veiði sinni þar, se.m var og er ský-
Iaust lagabrot, en varðskipið lét þau
aíbrot að mestu afskiftalaus, þó
einkennilegt kunni að virðast; hefir
líklegast ekki þózt geta komist yfir
að sinna jafn algengum brotum á
landhelgislögunum.
Nú er það vitanlegt að þó að
útlendingar geti fiskað síldina utan
landhelgi, þá eiga þeir ill-mögulegt
að gera að henni þar. Landhelgin
til söltunar er þeim nauðsynleg. En
þar sem að útlendingar greiða enga
skatta eða skyldur af þessari veiði
sinni og enginn í landi nýtur góðs
af, hvað atvinnu snertir, þá er hér
um mjög þýðingarmikið atriði að
ræða, og rangindi gagnvart þeim
innlendum og útlendum, sem land-
helgisrétt hafa til söltunar eða veiða,
og verða að greiða skatta og skyld-
ur, og gefa fjölda manns í landi at-
vinnu. Pað verður því stranglega
að fylgja fram því lagaákvæði sem
bannar útlendingum að gera að
veiði sinni í landhelgi. Eftirlitsleysi
á því sviði hefir það í för með sér
að útlend skip ausa hér upp auði
við strendurnar og engum í landi
skýn hið minsta gott af, og útlendi
markaðurinn verður fyr en varir
yfirfullur af síld til stórtjóns fyrir
íslenzka útveginn.
Það er því gleðiefni að ríkisstjórn-
in íslenzka hefir séð hættuna setn
útveg vorum var búin af þessu, og
hefir gert ráðstafanir til víðtækari
landhelgisgæslu hér norðanlands en
verið hefir undanfarin sumur. Því
auk varðskipsins danska »ísl. Falk12
hefir gæsluskipið ?Þór« verið send-
ur hingað og þessutan 40 smálesta
mótorbátur úr Reykjavík, sem eiga
að hafa Iandhelgisgæsluna á hendi.
Verði náin samvinna milli þess-
ara skipa geta þau svo að segja
gerfriðað lendhelgina fyrir Norður-
'andi. Bæði »Fálkinn« og »Þór«
hafa loftskeytaáhöld og geta þann-
•S staðið í stöðugu sambandi hvort
við annað. Þeim er því í Iófa lagið
að halda upp svo góðri lögreglu í
landhelginni að ágangur útlendinga
hyrfi og að útvegsmennirnir íslenzku
fengju mestmegnis að búa að sínu.
C3
Síldveiðakaupið.
i.
Dcilur hafa staðið undanfarna daga
milli úfgerðamanna hér á Akureyri og
hásetanna, er »oru á skipnnum héðau
nýafstaðna vorvertíð, útaf kaupgjaldi á
síldveiðinni, sem nú fer í hönd.
Útgerðarmenn tilkyntu hásetum í lok
þorskveiðinnar kaupgjald það, sem þeir
hefðu afráðið að borga yfir síldarver-
tíðina, og var það nokkru lægra en
goldið var í fyrra. Kváðust útgerðar-
menn ekki sjá sér fært að bjóða betri
kjör, enda væri kaupgjald á öllum svið-.
um lægra nú en það hefði verið í
*fyrra. Flestir hásetanna gerðu kröfu til
sama kaupgjalds og s. 1. síldarvertíð;
nokkrir gerðu sig þó ánægða með
kaupgjaldstaxta útgerðarmanna.
Útgerðarmenn fóru nú að leita fyrir
sér um háseta annarstsðar, er viljugir
væru að ráða sig upp á kaupmála þeirra
og buðust menn viðsvegar að; réði
einn útgerðarmanna 20 háseta frá Rvík
með þessum skilmálum, og voru samn-
ingar undirskrifaðir þar, og komu
mennirnir norður hingað á Mánudag-
inn. Aðrir útgerðarmenn réðu menn
bæði að sunnan og vestan.
Þegar hér var komið höfðu háset-
arnir, er hér voru fyrir, stofnað til fél-
agsskapar, kröfum sínum til stuðnings,
og hlaut hann nafnið »Hásetafélag Ak-
ureyrar.« Á stofnfundinum var kosin
nefnd til að semja um kaupgjaldið við
útgerðarmenn, en henni gefnar svo
bundnar hendur að fyrirsjáanlegt var,
að hún myndi engu fá til leiðar kom-
ið í samningsáttina. Kröfur hennar voru
kaupgjald sama og í fyrra, eða í það
ítrasta 25 króna lækkun á mánuði';
premiunni mátti undir engum kring-
umstæðum breyta.
Yfir síldarvertíðina 1921 var kaup-
gjaldið fernskonar: 250 kr. á mánuði
og 10 aura premía af hverri tunnu,
300 kr. og 5 aura premía, 200 kr.
15 aura premía og 275 kr. og 8 au.
premía. En kaupgjald það, sem útgerð-
armenn buðu nú, var á þessa leið:
a) 250 kr. á mánuði og 5 aura premía
af hverri tunnu, öfluðust 3000 tunn-
ur eða meir.
b) 18 aura premía og ekkert kaup.
c) Þriðjungur afla, jafnskiftum á skips-
höfnina, en að útgerðin borgaði
skipstjóra, stýrimanni, vélstjóra og
matsveini aukakaup þeirra.
Til samkomulags buðu útgerðarmenn
að rýmka þannig til, að 5 aura premí-
an skyldi gilda, þó ekki öfluðust 3000
-
i
ÖLLUM þeim, sem sýndu oss samúð og hluttekningu við
fráfall og jarðarför konu minnar og dóttur okkar, Sfgur-
laugar Hallgrímsdóttur, og heiðruðu minningu hennar, vott-
um vér hjartans þakkir.
Akureyri, 17. Júlí 1922.
Brynleifur Tob/asson.
Guðrún Sigurðardóttir. Hallgrímur Sigurðsson.
Innilegt þakklæti fyrir auðsýnda hluttekningu við jarðarför fóstur-
móður niinnar, frú Önnu Sigríðar Stephensen.
Akureyri 20. Júlí 1922.
Alfa Pétursdóttir.
tunnur og að á skipum, sem legðu upp á
Hjalteyri eða innar, mætti vera 3 aur-
um hærri premía. Ennfremur var 4.
kaupgjaldstilboðinu bætt við.
d) 200 kr. á raáuuði og 10 aurapremíu.
Nefndin vildi ekki sinna þessum
boðum. Og er hún var spurð að, hvort
hásetarnir myndu ekki tilleiðanlegir að
fara milliveginn um premfuna, væri
250 kr. kaupgjaldstilboðið tekið, svo að
hún yrði * 7J/2 eyrir af tunnu, svaraði
nefndin því, að hún gæti ekkert þar
um sagt, hún hefði ekki umboð til að
slaka neitt til um premíurnar. Stjórn
útgerðarfélagsins kvaðst ekki sjá sér
fært að ganga lengra í tilslökunaráttina;
nógir hásetar fengjust á skipin með
hinutn boðnu kjörum; gömlu hásetarnir
skyldu fá að sitja fyrir, vildu þeir ganga
að þeim innan tiltekins tima; annars
yrðu aðrir teknir í þeirra stað.
Á Mánudaginn um hádegi var frest-
urinn útrunninn og hafði þá ekkert
heyrst frá Hásetafélaginu, en mikið
hafði drifið að af sjómörinum víðsveg-
ar að, sem reiðubúnir voru að semja
upp á hin boðnu kjör og sömuleiðis
rnargir úr Hásetafélaginu. Var nú farið
að vinda bug að ráðningum, og vildu
fleiri skiprúm cti fengið gátu.
Síðdegis á Mánudaginn boðaði svo
stjórn Hásetafélagsins fund; mættu þar
fáir. Sáu fundarmenn í óefni var komið
og samþyktu að lækka premíukröfuna á
fyrsta kaupgjaldstilboðinu um 2 aura,
en halda mánaðarkaupinu óbreyttu.
Hefði þessi samþykt vérið gerð fyrir
helgina, eru allar líkur til, að Útgerðar-
mannafélagið hefði fallist á hana; nú
var það um seiuan, flest skiprúmin
skipuð og kapp um þau, er enn voru
auð.
Á Miðvikudaginn og í gær lögðu
flest skipinn héðan á veiðar.
II.
» Verkamaðurinn« síðasti er orðmarg-
Jarðarfðr litla drengsins míns,
Bjarna Klarents, sem lézt 17. þ. m., fer
fram frá Staðarhóli Laugardaginn
22. Júlí kl. 1 e. h.
Jón Halldórsson.
ur um þennan ágreining útgerðarmanna
og hásetanna og telur sem vænta mátti
réttinn algerlega hásetanna megin. En
er þessu nú þannig varið?
Kauplækkun hefir farið fram þvínær
í ðllura atvinnugreinum hér á landi,
og það að raestu leyti í samræmi við
lækkandi dýrtíð. Var þá við öðru að
búast en sjómennirnir yrðn að sæta
sama lækkunarlögmálinu og aðrir?
Verkamaðurinn segir raunar, að allur
útgerðarkostnaður hafi lækkað að stór-
um mun, en nauðsynjar nianna ekki.
Þetta er ekki rétt. Fað er satt að útgerð-
arkostnaðurinn hefir lækkað, en nauð-
synjar manna hafa einnig lækkað frá
því í fyrra sem nemur 10°/o — 20°/» að
meðaltali, að því er »Hagtíðindin« segja
og mun það ábyggilégt. Frá því sjón-
armiði skoðað verður hið núverandi
kaupgjald á sfldveiðiskipunum engu
lakara en það var í fyrra.
Hvað því viðvíkur að útgerðarmenn
geti vel staðið sig við að gjalda fyrra
árs kauptaxta, þar sem útgerðarkostnað-
ur (olía, salt, tóverk o. fl.) hafi lækkað
til muna, þá ber að gæta þess, að fyrir- ^
fram seld síld hefir selst ver en í fyrra
og söluhorfur ekki góðar yfirleitt. Síld
óverkuð seldist í fyrra: 15—18 kr.
málið; nú hefir hún verið seld frá 12
til 15 kr. málið eftir málafjölda, hæst
verð miðað við fyrsta þúsundið. Er
þetta tilfinnanlegur verðmunur, en bet-
ur hafa síldarkaupmennirnir ekki viljað
bjóða og útgerðarmenn orðfð að gera
sér það að góðu, þ. e. a. s. þeir sem