Íslendingur - 05.10.1922, Síða 1

Talsími 105.
Ritstjóri: Gunnl. Tr. Jónsson.
Aðalstræti 16.
VIII. árgangur.
Akureyri, 5. Október 1922.
41. tölubl.
Eldgos í Vatnajökli.
Jökulhlaup og öskufall.
í símfregn til blaðsins í gær úr Reykjavík er sagt, að eldur
sé uppi í Eyjafjallajökli og er sú fregn komin úr Vestinannaeyj-
um. Önnur fregn barst hingað um líkt leyti frá Reykjahlíð í
Mývatnssveit og sagði hún eld uppi í Dyngjufjöllum. Frá Húsa-
vík, Kópaskeri og Vopnafirði bárust þær fréttir, að eldbjarmi
hefði sést á lofti í suðaustur átt, og bar ölluin fregnunum sam-
an um, að um eldgos væri að ræða, þó að fregnirnar greindi
á um staðinn.
íslendingur fór nú að afla sér nánari frétta um eldgosið, og
eftir þeim fregnum að dæma, mun það vera í vestanverðum
Vatnajökli. Segir fregn frá Hólum í Hornafirði, að svo muni
vera. Raðan sást eldbjarmi á lofti í vesturátt og mistur lagði
yfir héraðið. Hlaup mikið kom í Skeiðará og dunur og dynkir
heyrðust í jörðu. Um öskufall getur fregnin ekki á þessu svæði.
En fregn frá Reykjahlíð segir, að aska hafi fallið þar á jörð svo
greinilega, að spor sáust, er gengið var eftir túninu, og önnur
fregn frá Grímsstöðum á Fjöllum getur um talsvert öskufall.
Samband hefir ekki náðst við Vík í Mýrdal, en þaðan er álit-
ið, að greinilegastar fréttir muni fást um eldgosið.
Héðan sást í gærkvöldi milli kl. 7 og 9 eldbjarini á Iofti í
suðaustur átt og eldingar og aftur árla i morgun.
Menn bíða með óþreyju nánari frétta af gosinu.
•Slettirekurnar.
»Eg sé eftir pappírnum«.
Þórhallur Bjarnarson.
Þegar eg sá svonefnt aukablað
»Tímans« 13. Sept., sem hann kvað
hafa iaumað út með póstunum,
bændum landsins til skemtunar, þá
þá duttu mér í hug þessi hnyttilegu
orð Þórhalls Bjarnarsonar biskups,
er hann hafði um nýja ritsmíð, sem
hann hafði lesið. Eg get sagt hið
sama um aukablað »Tímans«, eg sé
eftir pappírnuin«. Annað eins papp-
írsgagn mun aldrei hafa komið á
»þrykk« í þessu landi, sem ritdóm-
ur um bók, sem gefin hefir verið
út.
Blað þetta byrjar með ritsmíð eftir
hinn sjálfkjörna foringja Framsókn-
arflokksins hr. Jónas Jónsson. Segist
honum svo frá:
»Frétt úr Borgarfirði hermir, að
þar sé verið að dreifa út meðal
bænda níðriti um samvinnufélögin
eftir Björn Kristjánsson. Pésinn
kvað vera um 70 bls. að stærð« . . .
»Mun leikurinn til þess gerður, að
geta dreift bréfi þessu um alt land,
rétt fyrir kauptíðina, án þess að því
verði svarað fyr en mánuði síðar,
þegar ósannindin og blekkingarnar
verða búin að hafa sín álirif«. Svo
halda skammirnar áfram, á foringj-
ans vísu.
En hvernig í ósköpunum fer hinn
sjálfkjörni foringi bænda á þingi, að
skamma mig fyrir rit, sem hann ekki
hefir séð.
Jú það er auðráðin gáta. Foring-
inn hefir sem sé þann leiða kvilla,
að geta ekki sagt satt. Hann varð
eins og vant er að skrökva að bænd-
um úti um land, að hann hefði ekki
séð ritlinginn. Pað mátti sem sé
ekki bregða út af reglunni í ritstjórn
Tímarits kaupfélaganna, og Tímans.
En sannindin eru, að eg sendi
kaupfélagsstjóranuin í Borgarnesi
ritlinginn eins og öðrum þar. Og
þegar hann sá hann, fanst honum
hann svo mikill dýrgripur, að hann
þorði ekki að senda foringjanum
ritið í pósti, heldur gerði hann sér
sjálfur ferð á hendur með dýrgrip-
inn til foringjans. En hann varð
að láta Svo, sem hann hefði ekki
séð hann, telja bændunum trú um
það, af því hann treystir sér ekki
til að hagga við ritlingnum að neinu
leyti. Og sjálfur viðurkennir for-
inginn í »Tímanum« 16. Sept. bls.
119, að hann hefði haft ritlinginn
fyrir sér, því hann segir: »Daginn
eftir að pésans varð vart í Borgar-
nesi, fékk undirritaður eitt eintak
sent.« — Hann man sýnilega ekki
eftir hverju hann skrökvaði um þetta
þrem dögum áður í aukablaðinú.
Og enn verður hann að skrökva,
því honum var ekki sent það, það
var haft meira við ritið en svo.
Petta er þá skreitnin nr. 1. sönn-
uð af foringjanum sjálfurn, Skreitnin
nr. 2 er, að eg sé kaupmaður, sem
hann lætur mikið á bera, auðvitað
til að blekkja bændur. Eg á ekki
einu sinni hlut í borgarabréfi og
hefi ekki átt síðan 1. Jan. 1910.
Eg er þingmaður eins og stendur,
eins og landslýður veit. Par áður
var eg bankastjóri frá 1. Jan. 1910,
eins og landslýður veit lílca. En
veslings foringinn verður altaf að
skrökva, ef hann heldur að það
dugi til að blekkja bændur út um
land.
Pá er það skreitnin nr. 3, að eg •
hafi hilst til að senda rit mitt út
»rétt fyrir kauptíðina« til að spilla
fyrir viðskiftum kaupfélaganna. Eg
hafði engan slíkan tilgang. Ritið
var búið að semja í vor, áður en
eg fór austur á Iand, en vildi þá
eigi gefa það út vegna þess, að
kosningarnar stóðu fyrir dyrum. Eg
vissi, að ef eg þá hefði gefið það
út, þá mundi foringinn liafa skrökv-
að því upp, að ritið væri gefið út
til að hnekkja kosningu lians. En
því viídi eg með engu móti vera
valdur að. Eg vildi láta bændur
vera einráða um að kjósa hann, eins
og þeir líka gerðu. Eg vona að
eg fari hér með rétt mál, að bænd-
urnir hafi kosið liann fríviljuglega,
fremur en skuldahelsi kaupfélaganna
við Sambandið hafi komið honum
á þing, af ótta fyrir að kaupfélögin
fengju annars ekkert lán framvegis
eins og sumir ætla. Eg er nú ekki
á því, þó bréf Sambandsins 29. sept.
1921, sem það skrifaði öllum kaup-
félögunum, fgefi tilefni til að ætla,
að Sambandinu hafi ekki verið fjarri
skapi að koma þeim ótta inn hjá
kaupfélögunum, að lánstraustið gæti
brostið. Á Austurlandi hefir bréfi
þessu verið haldið undir skírn og
það hlotið nafnið »Harmagrátur«.
Eg vildi einmitt ekki spilla fyrir
kosningu foringjans. Eg kaus miklu
fremur að hafa liann beint fyrir
framan mig, því eins og menn vita
er altaf hægara að beita »naglbítn-
um« á hlut, sem er fyrir framan
mann, ef á þarf að halda, en þegar
hann læsir sig í bakið á mönnum.
Fjórðu ósannindin eru, að eg
ekki beri traust til þess, að það sé
rétt sem eg hefi skrifað í bæklingn-
um. Pað er svo rétt, að hvert at-
ríði hefði fyrir mörgutn árutn átt að
vera kotnið fram í Tímariti kaup-
félaganna og í Tímanum síðan
hann kom á kreik, ef ritstjðrínn
hefði verið fölskvalaus, og viljað
skýra álmenningi rétt frá fyrirkomu-
lagi kaupfélaganna annarsstaðar og
öðriim þcim fróðlcik, sem í rítlingn-
utn fclst.
Reiði foringjans er sprottin af því,
að ritlingurinn kemur því upp að
þetta hefir af ásettu ráði eða vit-
leysu, verið vanrækt.
Hjartans þakklæti vottum við ðlluin
þeim, sem sýndu okkur samúð og
hluttekningu við fráfall og jarðarför
móður okkar, Helgu Bjarnadóttur.
Akureyri 5. Október 1922.
Börn hinnar látnu.
Fimtu ósannindin eru, að eg eigi
verslanir með syni tnínum. Eg hefi
enga hlutdeild átt í verzlun sínað
1. Jan. 1910, eins og eg hefi áður
sagt.
Sjöttu ósannindin, sem eru marg
endurtekin, eru, að eg hafi í ritinu
gert árás á kaupfélögin. Pað er öðru
nær, eins og allir sjá, sem ritlinginn
lesa. Ritið er beint varnargrein fyrir
Sambandsvitleysunni. Gamalt mál-
tæki segir, að »Sá kann ekki að
stela, sem eklci kann að fela.« Mér
finst líkt ástatt með foringjann, að_
hann kann ekki að fela skreitni sína,
hún er öllum auðsæ.
Vaðallinn um skuldirnar eru sjö-
undu ósannindinn, sem eg nenni
ekki í þetta sinn að eltast við. En
blekking er það á blekking ofan,
sem liann segir um þær.
Áttundu ósannindin eru það, að
eg sé »með ríkustu mönnum lands-
ins«. Segir hann þetta í aukablað-
inu og hefir sagt það mörgum sinn-
um áður í sambandi við eftirlaun
mín. En hvað segir svoZsami mað-
ur þrem — segi og skrifa — þrem
dögum seinna í »Tímanum« 16.
sept. bls. 119. Þar segir hann: »Hann
(þ. e. eg) heldur fast fram, að ís-
lenzkir bændur séu sameignarmenn
og öreigar. En á hverju var hann
öreigi?« Hvernig á nú að samrýma
þetta? 13. September er eg »með
ríkustu mönnum landsins«, en 16.
Sept. »öreigi«. Foringinn sannar
því sjálfur í annað sinn, að hann
hefir verið að skrökva í aukablað-
inu til að blekkja. Og auðvitað er
hvorttveggja ósannindi.
Níundu ósannindin eru, að eg fái
um og yfir »8000 kr. á ári í ör-
eiga fratnfœrslué'- Eftiriaun mín að
lögum eru 4000 krónur. Og eins
og foringinn og verzlunarskólastj.
ætti að vita, eru laun embættis-
manna og eftirlaun miðuð við gull-
krónu, eða sannvirði krónunnar. Nú
hefir pappírskrónan fallið eins og
allir vita, svo alt hefir hækkað í
verði. Par af leiðir, að fleiri papp-
írskrónur þarf til að borga með gull-
krónuna en fyrir stríðið. Og þetta
skilur foringinn og verzlunarskóla-
stjórinn ekki, þó hann sjálfur njóti
samskonar uppbótar. Hann gefur
sér því bágborinn vitnisburð sem
verzlunarskólastjóra. En til alls
vcrður að vinna, til þess að geta
Jjjónað meðfædda eðlinu að skrökva.