Íslendingur - 05.05.1954, Síða 5

Miðvikudagur 5. maí 1954 ,
ÍSLENDINGUR
5
Árni G. Eylands:
I.
Hver vill reyna
9
Um 25 ára skeið hafði ég all-
mikil afskipti af innflutningi bú-
véla. Má víst með nokkrum sanni
segja, að ég vek!i upp þann
„draug“, er gerði bændur óðfúsa
að afla sér nýrra véla, oft að ó-
reyndu, eða lítt reyndu. Er áber-
andi, hve íslenzkir bændur eru
djarfari í þeim sökum heldur en
s'éltarbræður þeirra annars stað-
ar á Norðurlöndum. Má bæði
gott og það sem lakara er, um það
segja, eftir því hvernig á er lltið.
Ein afleiðing þessarar djörfungar
bændanna er sú, að hér veltur á
afarmiklu að ráða bændum aj
fullri samvizkusemi, feslu og
þekkingu, lá’a ekkert skrum né
öfgar komast þar að. Þannig hefi
ég leitast við að vinna. Um árang-
urinn er ekki mitt að dæma, en
eitt er mér ljóst, að er ég fyrir 8
árum hvarf frá störfum á vett-
vangi búvélainnflutnings og leið-
beininga þar að lútandi, þá voru
þeir tímar komnir, að rétlmœU
var aS gera stórauknar kröfur til
þeirra leiðbeininga, er bœndum
voru í té látnar. Aukin menntun
og mannafli gerði það réttmætt.
Draugurinn vill ekki
skilja við gerninga-
manninn.
Þrátt fyrir þetta hefir hið ó!rú-
lega skeð, búvélareimleiki nokkur
hefir haldið áfram að fylgja mér
Sá draugur, sem ég ætlaði að losa
mig við, hefir ekki yfirgefið mig
með öllu, og enn fer þessu fram
svo, að ég fæ ekki að gert. Enn
leita nýjungarnar á, og enn er
spurt, og enn liggja góð og glögg
svör ekki nægilega laus fyrir. Enn
virðist þörf áhugamanna á þessu
sviði, auk hinna embættislærðu
manna, sem úrræðaskyldan hvíl-
ir á.
Um leið verður starf áhuga-
mannsins erfiðara og ábyrgðar-
fyllra. Nú á hann dóm fræða og
vísinda yfir höfði sér, en sú er ból
meina, að enn er til hæstiréttur.
hœstiréttur reynslunnar. Hann
dæmir áhugamanninn harðlega,
ef honum misferst í uppástungum
og ráðleggingum, en hann dæmir
mennina með frumkvæðis- og
fræðsluskylduna og lærdómsþekk-
inguna ennþá harðara, ef þeir
bila, þegar bændur reyna á þá.
Alltaf kemur nýtt til!
þeir gera, jafnvel hvað sem hver
>egir. í fullri vissu um það kem
:g til lesenda íslendings og minn-
s' á nokkur atriði í búvélatækn-
nni, sem ég geri ráð fyrir að
eim séu meira eða minna ný, og
þeim leiki ef til vill hugur á að
ílhuga.
letri piógar,
henfugri herfi.
Alltof fáir bændur hafa enn
komizt upp á að nota hjólatrakt-
orana s'na, heimilistraktorana,
fullum fetum við jarðvinnsluna.
En þó þokast í' áttina um það
eðlilega viðhorf, að hinar s'.ór-
virkustu vélar ræktunarsamband-
anna brjóti landið og grófvinni
það, en bónd nn taki svo við með
sínum vélum, sér til sparnaðar og
rœktuninni til bóta. Þannig á það
að vera, umferðavélarnar eiga
ekki að heftast við smánostur í
flögum, þegar heimavélin stendur
athafnalaus. Umferðavélin getur
ekki nema einstöku sinnum geng-
ið frá flögum á heppilegasta hátt,
því veldur árstími og tíðarfar,
brot á því er ein mesta meinsemd-
in í ræktuninni í mörgum sveit-
um.
Úrræðið er skynsamleg verka-
skipting milli umferðavinnu og
heimilisvinnu.
AS plægja vel.
í upphafi slíkrar vinnuskipt-
ingar, er plæging ekki mikið at-
riði, heifingin verður aðalatriði.
En lengra ber að stíga. Næsta
skref er að plœgja líka með heim-
ilistraktornum. Fyrst flög, sem
unnin eru í annað sinn, síðar og
einnig gamlar beðasléttur og ann-
að land i túnum, sem ekki er
nægilega slétt og þarf því að end-
urrækta. Sá bóndi, sem er kom-
inn upp á það, hikar ekki lengur
við að brotplægja nýlt land til
ræktunar, ef landið er greiðfœrt
og ekki erfitt til vinnslu, fremur
en að kasta öllum sínum nýrækt-
aráhyggjum á ræktunarsamband-
ið og jarðýtuna.
Til þess að þetta megi verða
þarf bónd.’nn að eiga góðan og
hentugan p-óg, sem er fremur
brotplágur en akurp'ógur, en því
er nú verr, að bændum hafa að-
allega verið seldir miður hentug-
ir akurplógar með traktorunum,
sem þeir hafa keypt.
gott aftan í hina minni heimilis-
traktora og hin dýrari fjórskiptu
akurherfi.
En það nýja, sem ég vil nefna
sérstaklega, er henlug fjaðrahcrfi.
Ég tel, að flög fá st í raun og
veru aldrei nægilega vel unnin og
jöfnuð undir sáningu, nema að
vinnslunni hafi verið lokið með
góðu fjaðraherfi, sem unnið hefir
verið hratt með í flaginu.
Norskt fjaðraherfi af nýrri gerð, vinnubreidd 193—245 cm. Fjöldi
tinda 20—28. Þyngd 230—290 kg. Herfið fœst með gúmmíhjólum
eða stálhjólum eftir vild.
Nú er völ á be’ri og hentugri ] ir myndin eina gerð þeirra, sem
fjaðiaherfum heldur en verið
hefir, og mjög við hæfi heimilis-
traktora með vökvalyftu og þrí-
tengingu fyrir vinnuvélar þær,
sem unnið er með.
vel myndi henta við Ferguson og
minni heimilistraktora.
Loks vil ég nefna ensku
skreppuherfin („Pilch Pole), sem
um er rætt á bls. 261 í bókinni
Danskar verksmiðjur hafa haft Búvélar og ræktun. Þau hafa enn
forgöngu um að smíða þessi e.’gi verið reynd hér á landi, en
herfi, sem eru frábrugðin eldri ég er enn sama sinnis, að þau eigi
fjaðraherfum að því, að fjaðra- erindi hingað til lands, að það sé
tindarnir eru mjórri og þykkri að minnsta kosti ómaks vert að
heldur en á eldri herfunum. Þau reyna þau bæði í flögum og á
fást með mlsmunandi þéltspttum graslandi. Þau fást nú gerð fyrir
fjaðratindum, sem er mikið al- vökvalyftu og þrí'engingu og við
riði, og við hæfi allra venjulegra hæfi heimilistraktora eins og þeir
fjaðra'raktora.
Norskar verksmiðjur eru einn-
ig farnar að srníða slík heifi, sýn-
gerast að stærð hér á landi.
Árni G. Eylands.
Brotplógurinn Hydrein.
Er ekki ráð að reyna nýrri og
betri úrræði?
í Noregi er farið að smíða þrí-
tengda plóga með brotplógasniði,
til notkunar við hj ólatraktora eins
og Fordson Major, Ferguson o. þ.
1. traktora.
Plógur við hæfi Fordson Major
nefnist Hydrabant en plógur við
hæfi minni traktora svo sem Fer-
guson nefnist Hydrein. Meðfylgj-
Maður hefir ekki undan, sem j andi inynd sýnir stærri gerðina,
vill í frístundum sínurn renna en annars eru þeir eins að gerð,
hýru auga til hins nýja í tækni og að mestu, aðeins stærðarmunur.
búskap. Þar sem liði er á að skipa
hafa vísindamennirnir ekki und-
an að reyna hið nýja. Má þá
nærri geta, hvar vér stöndum,
þegar ekkert er gert til þess að
reyna hið nýja áður en bændurn-
ir grípa það. Enn er hér ekki
nema um tvennt að velja: að láta
sér nægja það sem er, eða að
troða fyrri slóð, að bœndurnir
reyni sjálfir. Hið fvrra er ekki að
skapi bændanna, hið síðara munu
Eins og myndin sýnir, er plóg-
urinn þrítengdur við traktorinn
og honum stjórnað með vökva-
lyftunni, það er því hægt að kom-
ast að með plógnum við að
plægja út í horn og á skurðbakka
o. s. frv.
Slíkir plógar eru óreyndir hér,
en ég fæ ekki be'.ur séð en að þeir
eigi vel við, og að framför væii
að notkun þeirra, samfara auk-
inni notkun hj ólatraktora
jarðvinnslu heima fyrir.
við
Þó eru það herfin.
Diskaherfi eru mest notuð.
Fjöldi bænda hefir orðið fyrir
ærnum skaða við að kaupa ó-
merkileg diskaherfi, sem að allri
gerð og þyngd eru akurherfi, lít-
ilfjörleg til að vinna nýplægju
eða grófherfað land, eins og um-
ferðavélarnar skilja við það, t.d.
þegar unnið er með plógherfi.
Engan vafa tel ég á því, að
bændum henta miklu betur tví-
skipt diskaherfi, með stórum,
slerkum diskum, helzt skertum,
bil á milli diska 8—9 þuml., held-
ur en fjórskiptu akur-diskaherfin,
sem þeir hafa keypt í tuga- og
jafnvel hundraða tali hin siðustu
ár. Nú er nóg völ á slíkum brot-
herfum, og jafnvel þó þau komi
ekki til, er gott diskaherfi tví-
skip’, með 6 þuml. bili milli diska,
stærð 10—12 diskar, alveg eins
Þankabrot
Framh. af 4. siðu
inu. Þegar safnað' hefir verið fáanleg-
um munum scra Matthíasar, er næ ta
skrefið að búa húsið að venjulegum
húsgögnum. Það er nijög auðvelt að
gefa heimilinu svipað útlit og lands-
siður var um síðustu aldamót á Akur-
eyri og í öðrum íslenzkum kaupstöð-
um. Þá sýnir safnlð aldarfarsmynd
slíkra s!aða.
Að síðustu kemur ný hiið á málinu,
em ekki liefir verið rædd fram að
þessu .... Matlhías ritaði mikið og
um íjölbreytt efni utan Ijóða sinna.
Þ\ú þarf að safna öllu í eina heild.
Kvæði, sem snerta samtíðarmenn,
skipta hundruðum. Rétt væri að safna
myndum af sem allra flestum þeim
mönnum, sem skáldið hefir ort um cða
ræðir um í blaðagreinum sínum og
bókum. Með þesstun hætti er hægt að
grea safnið svo fjölbreytt, að það verði
bókmennta.kóli að kynnast því.“
BÆJARSTJÓRN virðist hafa tekið
þessu erindi vel, því á síðasta iundi
sínum samþykkti liún að fela bæjar-
ráði að leita samninga við eigendur
Sigurhæða um kaup á húsinu, sem
yrði afhent bænum 14. maí 1955.
Oddeyringur skrifar:
„SAMKVÆMT samþykkt lieilbrigð-
isnefndar var skúrbyggingin við barna-
leikvöllinn á Oddeyri rifin s.l. haust.
Er völlurinn nú hælislaus fyrir börnin
og ógirtur að norðanverðu, en tæpur
mánuður þangað til lcikvelllrnir eiga
að taka til starfa samkværat venjunni.
Og þar rem á fjárhagsáætlun bæjarins
fyrir 1954 eru 60 þús. krónur til ný-
byggingar á Oddeyrarleikvelli, langar
mig til að spyrjast fyrir um, hvort ekki
eigi að fara að taka þar til höndunum.
Tugir heimila á Oddeyri bíða eftir
Bilreiðaeisn fsienðinga
Samkvæmt skýrslum vegamála-
skriístofunnar, sem birlar eru í
marz-hef!i Hagtíðinda, hefir bif-
reiðaeign Islendinga í árslok
1953 verið 6846 fólksbifreiðar,
4370 vörubifreiðar og 291 bif-
hjól. í Reykjavík var samanlagð-
ur bifreiðafj öldi (fólks- og vöru-
bifreiöar) 5538 og í Gullbringu-
og Kjósarsýslu (Hafnarfjörður
meðtalinn) 1102. Þriðja stærsta
bifreiðaumdæmið er Akureyri og
Eyj afj arðarsýsla með 755 bifreiö
ar, þá Árnessýsla með 604, Borg-
arfjarðar- og Mýrasýsla með 324
og Þingeyjarsýslur og Húsavík
með 3Ö5.
Af fólksbifreiðum eru 1549
jeppar (22.6%), 856 Ford
(12.5%) og 518 af hvorri teg-
und, Austin og Chevrolet. Alls
eru 23 fólksbílategundir með 50
eða fleiri vagna, en auk þess 59
aðrar tegundir. Af vörubifreið-
um eru Chevrolet-bifreiðarnar
26.7% af allri vörubifreiðaeign-
inni og 21.9% Ford. Af fólksbif-
reiöum voru 293 almenningsbif-
rciðar með sætum fyrir fleiri en
6 farþega.