Íslendingur - 14.08.1964, Side 4

ÍSLENDINGUR
BLAÐ SJÁLFSTÆÐISMANNA f NORÐURLANDSKJÖRDÆMI EYSTRA
Kemur út hvern iöstudag. — Útgeíandi: KJÖRDÆMISRAÐ. — Ritstjóri og óbyrgðar-
maður: JAKOB ó. PÉTURSSON, Fjólugötu 1, sími 1375. Auglýsingar og afgreiðsla:
BJÖRGVIN JÚLÍUSSON, Helga-magra stræti 19, sími 2201. Skriistofa og afgreiðsla
í Hafnarstræti 107 (Útvegsbankahúsið) III. hæð (innst). Sími 1354. Opið kl. 10-12
og 13.30-17.30. Laugardaga kl. 10-12. Prentverk Odds Björnssonar h.f., Akureyri.
Tekjur og álögur
Á s.l. ári urðu meiri hlutfallslegar almennar launahækk-
anir en vant er á einu og sama ári, ekki aðeins meðal verka-
manna, iðnverkafólks, iðnaðarmanna og verzlunar- og skrif-
stofufólks, heldur urðu hækkanir á launum opinberra
starfsmanna hjá ríki og bæjarfélögum mjög miklar, þar sem
dregist hafði lengur að bæta kjör þeirra en annarra stétta.
Voru launahaskkanir því á árinu 1963 mun víðtækari en
áður, þar sem segja má, að engin þjóðfélagsstétt hafi farið
varhluta af.
Það er því næsta furðulegt að sjá andstöðublöð ríkis-
stjórnarinnar dag eftir dag fjasa um það, að sveitarfélög
hafa orðið að heimta inn meira fé í útsvörum en áður, rétt
eins og þau haldi, að ekkert samband þurfi að vera milli
hækkaðra launa og hækkaðra gjalda til hins opinbera, sem
telur sér skylt að veita skattþegnunum tiltekna þjónustu,
sem þeir og einnig heimta. Við hækkun launa hjá einu
sveitarfélagi hlýtur fjárhagsáætlun þess að hækka í vissu
hlutfalli, ef ekki á að leggja niður einhverja þjónustu við
borgarana, svo sem gatnagerð og viðhald, holræsa- og vatns-
lagnir, framlög til rnennta- og menningarmála, þrifnaðar,
löggæzlu og heilbrigðismála, svo að eitthvað sé nefnt. Sjald-
an heyrir maður borgarann kvarta undan ofrausn bæjar-
félaganna til þessara mála. Það er ekki kvartað undan óþarf-
lega mikilli gatnagerð eða viðhaldi gatna, sorphreinsun,
sóthreinsun eða byggingu og rekstri sjúkrahúsa.
Það mun ekki láta fjarri, að launamenn í miðlungslauna-
flokkum hafi árum saman orðið að greiða allt að eða fylli-
lega tveggja mánaða tekjur i opinbera skatta til bæjar
(sveitar) og ríkis. Meðan sveitarfélög reyna að halda uppi
þeirri þjónustu við fólkið, sem af þeim er krafizt, er lík-
legt, að það hlutfall breytist ekki verulega á einu eða tveim-
ur árum. Að maður, sem fær launahækkanir um 20—30 þús.
á einu ári, haldi að slíkt þurfi engin áhrif að hafa á opinber
gjöld hans, er fjarri lagi. Hitt er annað mál, hve mikið af
launahæ-kkuninni hverfur aftur í sveitarsjóðinn og ríkis-
sjóðinn, og getur það verið lítið eitt mismunandi, eftir því
hvar lagt er á manninn, sem í hlut á, en eftir að útsvars-
lögunum var breytt hefir það allt sín takmörk.
Tíminn gerir þá uppgötvun s.l. sunnudag, að raunar sé
útsvarsálagan orðin óþörf, því að eftir 5 ára viðreisnarstjórn
muni mega leggja niður öll tekjuútsvör í landinu! Eða
með orðum Tímans: „Árið 1962 hefði ríkið getað borgað
sveitarfélögum öll útsvör einstaklinga og haft samt 100
mlllj. kr. tekjuafgang" (Undirfyrirsögn), og „á s.l. ári námu
öll útsvör, sem einstaklingar greiddu 272 millj. kr. Ríþið
hafði þá enn svo miklar umframálögur, að þær hefðu nægt
til að borga útsvörin."
Það hlýtur að vera mörgum tilhlökkunarefni, ef formað-
um Framsóknarflokksins kemst aftur í sína gömlu stöðu í
ríkisstjórn, því líklegt má telja, ef þessi umrnæli Tímans
eru alvarlega meint, að þá verði ekki lögð útsvör á einstak-
linga, heldur verði tekjuafgangi ríkissjóðs varið til að greiða
beint til bæjar- og sveitarfélaga það sem nemur útsvars-
greiðslum einstaklinga. Ef skattastefna Eysteins Jónssonar
hefir tekið slíka kollsteypu við það, að hann hefir lengur en
vildi verið utan ríkisstjórnar, þá hafa mikil undur gerzt.
Sennilega vilja fáir hugsa þá hugsun til enda, hverjar út-
svarsbyrðar liefðu í dag verið bundnar launastéttum lands-
ins, ef andi Eysteins Jónssonar hefði óáreittur fengið að
sveima yfir vötnum í skattamálum okkar og bæjarfélögin
orðið að sækja svo að segja hvern eyri tekna sinna beint í
vasa borgaranna, en sú var reynslan, unz núverandi skatta-
kerfi, með ríkisframlögum í jöfnunarsjóð sveitarfélaganna,
varð gildandi á fyrsta starfsári viðreisnarstjórnarinnar.
TI.MINN SKÝRIR nýlega frá
því, að kunnur hæstaréttarlög-
rnaður í Reykjavík hafi nýverið
skrifað borgarstjórn Reykjavíkur
og lagt til við hana, að götunöfu
í borginni yrðu endurskoðtlð og
gerðar á þeim breytingar, einkum
til að stytta nöfnin og taka aítan
af þeim heitin -gata, -stræti og
-stígur. Fari t. d. betur á að nefna
Sólvelli, Brávclli og •Ljósvelli eu
Sólvallagötu o. s. frv., og noti
strætisvagnabílstjórar yfirleitt
styttingu héitisms.
enginn kunna vjð (þótt börnin
svngi Ég á heima á Hlælandi), og
mundi því verða að taka upp ný
heiti á mörgum gömlum og grón-
um götum og strætum, sem ekkert
bentu til hins fyrra nafns.
IMÁLGAGNI Kaupmannasam-
taka á íslandi, Verzlunartíðind-
um, las ég nýlega 'grein um með-
ferð á eplurn, sem mér finnst at-
Iiyglisverð, og ley.fi mér því að
taka upp nokkuð af hcnni:
„Epli eru viðkvæmir ávextir,
scm þoía. illa hnjask eða, höggi
ekki óalgeng sjón að sjá stroffurn-
ar skerast inn í hífin, þegar ávöxt-
um er skipað upp, verkamenn
trampa á ávaxtakössum og bíl-
stjórar kasta þeim frá sér, svo að
livert einasta épli, sem í kössunum
cr, merst meira og minna, og eru
þau þá í raun og veru orðin óhæf
söluvara, þó að íslenzkar húsmæð-
ur láti sér oft og tíðum lvnda að
taka við lélegri vöru. . ... . Úti í
heimi, þar sem epli eru framleidd
til útflutnings og um vöruvöndun
er að ræða, er unnið eftir regl-
unni: Epli, scm feliur, er únýtt."
ÞESSI tillaga getur verið fram-
kvæmanleg að vissu marki, og hér
á Akureyri höfum við okkar Sól-
velli, Víðivelli, Grenivelli, Reyni-
velli og Furuvelli, og við liöfum
losað okkur við Páls-Briem-göt-
una. Þá erunf við með Löngumýri,
Engimýri og Víðimýri í stað
Löngumýrargötu eða Engimýrar-
stræti,. einnig Stórholt og Lang-
holt, Ásabyggð og Álfabyggð og
fleiri stutt og laggóð götuheiti,
mörg einnig hin fegurstu. En hætt
er við, að ekki sé hægt eingöngu
að höggva altan af öllum götu-
nöfnum, t. d. Austurstræti, Kalk-
ofusvegur og Amtmannsstígur. —
„Ég á heima á Amtmanni" mundi
VlSNA
BÁLKUR
PELI hefir gert tilraun til að
tengja saman hefðbundin ljóð
og atomljóð, þannig að hvorugt
„formanna" líði verulega við
það, og vill bálkurinn gjarna fá
fleiri tillögur:
Þú varst ekki beysinn í upphaíi
seni enginn fær gertað,
þá þarftekki að látaeins og hálf-
þóðú sértðað. [viti.
trnr |T ■
Eiríkur heit. Einarsson, sem
um nokkurra ára skeið var
starfsmaður íslendings, kvað til
kunningja síns á afmæli hans:
Sæktu fram með dáð og dug,
djörfu viljans taki.
Yfir þínum heiða hug
heilladísir vaki.
mmkM&’T
....
• BREYTINGAR GÖTU-
NAFNA
• EPLIN ERU VIÐKVÆM
VARA
• ÍSLENZKAR BÓK-
MENNTIR A ERLENDUM
TUNGUM
ÞÁ ER HÉR að lokum bréf um
bókmenntir frá S. D.:
„Svíar auglýsa þýðingu sína á
Töfraf'jalli Thomasar Mann, með
því að benda á, að enginn geti lát-
ið undir höfuð leggjast, að inná
]>á menningarskyldu af höndum,
að lesa það skáldrit. Samá gætuni
við sagt um eina þá innlenda
skáldsögu, sem einna mestur feng-
ur er í, eftir HH0, þ. e. Sólon ís-
landus, eftir Davíð Stefánsson.
Nú er Sólon kominn út í vand-
aðri sænskri þýðingu eftir Onnu
Oztermann. Bókin er í einu bindi
í Dvalarbroti, letur þétt og fagurt
og kápa gerð eítir rósaflúri Sölva
Helgasonar. Aftan á kápunni er
prentuð fagurleg ummæli sænsks
ritdómara; og er það atriði eitt
lyrir sig, andvirðisins virði. — Ó-
bundið eintak, nýlega fengið
hingað til Akureyrár kostaði um
hálft þriðjá hundrað íslenzkra
króna.
Það er ekki nægilegt, að skipafé-
lögin komi ávöxtunum óskemmd-
um í höfn, heldur verður upp-
skipun, geymsla og afgreiðsla í og
úr búðunum að vera með þeim
hætti, að þessi ferska og við-
kvæma vara skemmist ekki að ó-
þörfu fyrir kæruleysi þeirra, sem
með hana fara í hvert sinn. Á
jressu mun vera nokkur misbrest-
ur hjá okkur Islendingum, en ef
•tilvill eigum við nokkra afsökun,
vegna ]>ess að við erum ekki upp-
aldir við ávaxtaræktun og plant-
ekrur. íslenzkir hafnarverkamenn
mættu vera tillitssamari en þeir
eru við ávaxtauppskipun. Það er
Það er sjálfsögð menningar-
skylda að kynna sér meðferð jress-
arar merku sögu í erlcndum þýð-
ingum. Hér er byrjunin. Sömu-
leiðis má minna á, að eigi alls
íyrir Iöngu kom út á nýnorsku úr-
val kvæða Davíðs', Ég 'sTglér i
haust. Sama forlag, Norges Bok-
lag, eða Det norske Samlaget, gaf
Iíka út úrval úr ljóðum Tómasar
Guðmundssonar, Ennu syng vár-
natti, og úrval ljóða Steins Stein-
ars, Pá veglaust hav. — Gulína
ldiðið hefur komið út á sænsku
hérlendis, kostað af Helgafellsút-
gáfunni. En sænsku jrýðinguna á
Sólon kostar forlagið Natur och
Kultur í Stockhólmi, eitt vandað-
asta fvrirtæki sinnar tcgundar, Jjar
um slóðir."
S. D.
Hóladagur á sunnudaginn
*->■ ■■ r " r
Austan kaldinn á oss blés,
upp vér faldinn drögum trés.
Velti aldan vargi Hlés,
var þá hald á Siglunes.
Ingimundur Jónsson, Svein-
ungsvík Þistilfirði. Ort í sjó-
hrakningi frá Langanesi til
Sigluness við 4. mann. Talinn
hafa verið ættaðan af Árskógs-
strönd (sonur Jóns „galdra-
manns“ d. um 1660).
Af þessari vísu höfum við
heyrt þrjú önnur tilbrigði:
Austan kaldinn á oss blés,
upp skal faldinn draga trés.
Velti aldan vargi Hlés,
við skulum halda á Siglunes.
Austan kaldinn á oss blés,
upp skal faldinn draga,
velti aldan vargi Illés,
við skulum halda á Siglunes.
Austan kaldinn á oss blés,
upp skal faldinn draga.
Velti aldan vargi Hlés,
við skulum halda á Skaga.
'FYRIR nokkrum árum var
haldinn Hóladagur einu sinni á
sumri í nokkur skipti, í tilefni
þess framtaks að reisa myndar-
legan turn hjá kirkjunni, svo
sem kunnugt er. Nú er hug-
myndin að halda þessum sið
áfram, að hafa Hóladag einu
sinni á ári. Verður hann n. k.
sunnudag, 16. ágúst, með all-
fjölþættri dagskrá. Guðsþjón-
usta verður í Hólakirkju kl. 2.
Séra Friðrik A. Friðriksson
predikar, sönginn annast kirkju-
kór Siglufjarðar, organisti Páll
Erlendsson. Þá verður gengið
frá stofnun Hólafélags, sem
vinna skal að kirkjulegri endur-
reisn Hóla. Þvínæst verður hlé
fyrir veitingar. Þær fást keypt-
ar á staðnum. Síðan er sam-
felld dagskrá nokkra stund,
ávörp og söngur og kirkjulegar
kvikmyndir. Þá verður staður-
inn skoðaður undir leiðsögn
fróðs manns. — Hér er um valið
tækifæri að ræða fyrir þá, sem
hafa hugsað sér að heimsækja
Hóla á þessu sumri en enn ekki
orðið af.
„. . . .Þeir létu mig hafa 17000
í útsvar, en samtals eru þetta
23000 í opinber gjöld. Þetta er
ofboðsleg hækkun. Ég hafði 6700
í útsvar í fyrra, en samanlögð
opinber gjöld voru þá 11500.
Þetta er 50% hækkun, gerðu
svo vel.“ (Tíminn í viðtali 9.
ágúst).
ÍSLENDINGU®