Íslendingur - Ísafold - 27.05.1970, Qupperneq 2

2 fSLENDINGUR-ISAFOLD — MIÐVIKUDAGUR 27. MAf 1970.

INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR: «es» - '
Konur og
heilbrigðismálin flÍÍllw^" í
JHHHBHi
Það munu vera heilbrigðis-
mál, félagsmál og skólamál,
sem konur sýna hvað mestan
áhuga á af málefnum bæja-
og sveitarfélaga. Þetta eru
ekki merkari mál eða nauð-
synlegri en önnur, en líklega
þau, sem konur starfa mest
að og snertir þær hvað mest
sem húsmæður og mæður.
I málefnayfirlýsingu okkar
Sjálfstæðismanna stendur m.
a., að flokkurinn vilji á næsta
kjörtímabili vinna að bygg-
ingu heilsuverndarstöðvar og
aukinni fjölbreytni í heilsu-
gæzlu.
Hver er ástæðan? Er þörf á
nýju húsnæði fyrir heilsu-
vemdarstöð? Er þörf á meiri
fjölbreytni í heilsugæzlu? —
Þurfum við konur að hafa af
því áhyggjur, hvort eða hvern-
ig slík stöð starfar eða hvern-
ig að henni er búiö?
Við skulum líta nánar á
Heilsuverndarstöð Akureyrar.
Hún lætur ekki milcið yfir sér.
Starfsemi hennar fer fram á
tveim stöðum í bænum og eru
báðir þeir staðir mjög ófull-
nægjandi, hvað viðkemur húsa
kynnum og öllum aðbúnaði.
Þrátt fyrir það starfar stöðin
að fjórum heilsuverndargrein-
um, en þær eru: Mæðraeftir-
lit, ungbarnaeftirlit, ónæmis-
aðgerðir og berklavarnir. Á sl.
ári voru skoðanir og aðgerðir
á vegum heilsuverndarstöðv-
arinnar 6.907 alls.
Berklavarnir eru tvo daga í
viku. Við þær vinna 2 læknar
og 1 hjúkrunarkona og þang-
að komu 856 einstaklingar og
gerðar voru 1147 rannsóknir.
Mæðraeftirlitið er opið einn
dag í viku og við það starfar
sérfræðingur í kvensjúkdóm-
um og ljósmóðir. — Þangað
komu til skoðunar 253 kon-
ur og voru skoðanir á árinu
alls 1.074.
Ungbarnaeftirlitið er opið
sex daga í mánuði. Þar starf-
ar sérfræðingar í bamasjúk-
dómum og hjúkrunarkona. —
Til skoðunar komu 279 börn
og voru skoðanir alls 1.061.
Hjúkrunarkona fór í vitjanir
til eftirlits með ungbörnum í
bænum, til 253 barna, og
skipulagði komur þeirra til
læknisins. — Auk skoðunar
fengu börnin þar ónæmisað-
gerðir.
Ónæmisaðgerðir aðrar en
þær, sem gerðar eru í sam-
bandi við barnaeftirlitið, eru
gerðar einu sinni í hverjum
mánuði. Við þær vinna þrír
læknar og ein hjúkrunarkona.
Ónæmisaðgerðir á vegum
heilsuvemdarstöðvarinnar
voru alls 2.367.
Af þessu má sjá, að það eru
miklu fleiri konur en kaflar,
sem leita til heilsuverndar-
stöðvarinnar fyrir sjálfa sig og
börn sín.
Vegna húsnæðisþrengsla get
ur Heilsuverndarstöð Akur-
eyrar ekki aukið starfsemi
sína, eða bætt við nýjum
greinum. Þó er æ meiri þörf á
því, og sú þörf evkst með
fjölgun bæjarbúa. I Heilsu-
verndarsíöð Reykjavíkur eru
starfandi fleiri deildir. Þar er
smábarnavernd eða eftirlit
með börnum frá 2 — 7 ára
aldurs. Skólaeftirlit, geðvernd,
A
FÖRNUM
VEGI..
MANNSKAÐI
„IConan með Iampann" var
þekkt um allan heim, og mun
minning hennar lengi uppi.
Við Norðlendingar urðum ný-
lega að sjá á bak „manninum
með hnífinn,“ sem eignast
hafði traust og vináttu víðs-
vegar um héruð, og þá ekki
sízt fyrir leikni hans með hníf
inn. Svo oft hafði hann geng-
ið með hnífinn að vopni gegn
„manninum með Ijáinn“ og
borið sigur af hólmi eftir tví-
sýnan bardaga, að athygli og
aðdáun vakti. En svo lauk, að
hann féll sjálfur fyrir Ijánum,
og það árum fyrr en skyldi.
Og svo fer okkur öllum fyrr
eða síðar.
Með fráfalli Guðmundar
Karls yfirlæknis hefur það
skarð verið höggvið í sveit
lækna á Akureyri, að vant
verður að fylla, en ber þó
bráða nauðsyn til. Það þolir
ekki bið eftir því að stæklcun
Fjórðungssjúkrahússins verði
lokið. Það mál krefst tafar-
lausrar úrlausnar.
Við vonum, að fyrirhuguð
stækkun sjúkrahússins bæti
okkur ýmiss konar skort á sér-
hæfðum starfskröftum sem erf
itt er að fá vegna rúmleysis
og tækjaskorts. — Má þar til
nefna háls-, nef- og eyrna-
lækni, svo og fullkomnari
efnarannsóknir, þó ekki sé
nema rannsóknir á blóði, sem
svo oft hafa komið að engu
haldi vegna langs flutnings og
biðar á úrvinnslu, — svo að
eitthvað sé nefnt.
GETUM VIÐ HÆKKAÐ
KRÓNUNA?
Eitthvað mun hafa komið til
tals sá möguleiki, að vegna
batnandi afkomu þjóðarinnar
um nokkurt skeið undanfarið
og fremur góðar horfur um
einhverja framlengingu, að
hækka verðgildi íslenzks gjald
miðils, þótt ekki 'væri nema
um 10%. Allt frá árinu 1938
eða 9 hefur verðgildi íslenzku
krónunnar farið sílækkandi
vegna kapphlaupsins milli
kauogjalds og verðlags og end
urtekinna gengislækkana. Svo
langt var komið, að erlendar
þjóðir litu vart við íslenzkri
krónu sem fullnægjandi
greiðslu, nema að kaupa hana
á enn lægra verði en hún gilti.
Oft hefur verið á það minnst,
að í sí-endurteknum gengis-
lækkunum fælist alvarleg
hætta, en hver sú þjóð, er get-
ur hækkað gildi síns gajld-
miðils, hlýtur vaxandi traust
út á við, og gagnvart sparifjár
eigendum (en allt lánakerfi
banka og sparisjóða byggist á
því fé, sem einstaklingar fela
þeim til geymslu og ávöxtun-
ar) yrði gengishækkun nú
nokkur umbun fyrir ótaldar fé
flettingar um áratugi.
Svo einkennilega vill til, að
þegar farið er að ympra á
gengishækkun, verða þeir ó-
kvæða við, sem mest hafa
fjasað um gengislækkun áður,
og eru þar fremst í flokki
þeir, sem telja sig fyrirsvars-
menn alþýðu og launþega og
aldrei hafa átt nógu Ijót orð
yfir gengislækkanir, sem geri
fátæku fólki erfiðara að lif.a,
því að við hverja gengislækk-
un fái maður minna magn fyr
ir krónuna sína en áður. Auð-
vitað ættu þessir sömu menn
að vita, að gengishækkun hlýt
ur þá jafnframt að valda því,
að maður fái meira fyrir krón
una en áður. Jafnvel hélt einn
ræðumaður G-Iistans i Reykja
vík því fram í sjónvarpi sl.
sunnudag, að 10% gengis-
hækkun mundi nema allt að
50% kauphækkun, en það er
náleva helmingi meira en
verkalýðsfélögin fara nú fram
á í nýrisnum launadeilum. —
Hví taka þeir þá ekki fegins
hendi við hugmyndinni um
hækkun krónunnar? Er þeim
KRÓNUFJÖLDINN fyrir öllu,
hvað sem verðniæti líður?
En hvað um það. Gengis-
lækkun bendir ætíð á erfið-
leilca í efnahagsmálum þjóða.
Gengishækkun um hið gagn-
stæða. Skylt er að játa, að
sumar gengislækkanir, sem
orðið hafa hér á undanförn-
um árum stafa aðeins af því,
að við höfum heldur kosið að
skrá krónunar samkvæmt
raunverulegu gildi hennar í
stað þess að búa við falskt
gengi, svo sem við höfum oft
gert árum saman.
EMBÆTT AVEITIN G AR
Oft er deilt um embætta-
og stöðuveitingar hér á landi,
þar sem veitingavaldið er sak-
að um valdníðslu eða pólitískt
mat á hæfni manna til að
gegna störfum. Yfirleitt er sú
regla í heiðri höfð, að fyrst
beri að líta á menntun og^eða
starfsaldur, þegar valið er i
stöður hjá hinu opinbera. Sú
regla var fyrst brotin á bak
aftur á valdaárum Jónasar frá
Hriflu, þegar ungir Samvinnu-
skólakandidatar þóttu væn-
legri til embætta en gamlir og
grónir starfsmenn, má þar t.d.
nefna veitingu sýslumanns-
embættis í Árnessýslu af mörg
um dæmum. Þá var hin við-
tekna reglá herfilega brotin,
er Haraldur Guðmundsson
veitti dósentsembætti við Há-
skólann (1938?), og er Brynj-
ólfur Bjarnason varð mennta-
málaráðherra nýsköpunar-
stjórnarinnar, var þess vand-
lega gætt, að skólastjórar og
kennarar við hina fjölmenn-
ari barnaskóla væru hæfilega
„rauðir“ á belginn. En vafa-
laust fer ekki á milli mála, að
kratar hafi verið öllum ófyrir
leitnari, þegar um embætta-
veitinqar er að ræða. Dæmið
frá dósentsmálinu fyrir rúm-
um 30 árum er áður talið, en
síðan hafa þau komið hvert
af öðru, svo scm þegar bóka-
fulltrúi var skipaður í sæti
Guðm. G. Hagalíns, þegar
múrarameistari var gerður að
yfirmanni sjávarútvegsins, þeg
þar sem starfa sálfræðingar,
áfengisvarnir og kynsjúkdóma
varnir. Frá stöðinni er bæjar-
hjúkrun stjórnað. Fleiri grein-
ar heyra undir starfsemi heilsu
verndarstöðva, svo sem íþrótta
eftirlit (heilsuvemd íþrótta-
manna), tannvemd, atvinnu-
sjúkdómar og aðstoð við lam-
aða og fatlaða. Öllum þessum
greinum gæti Heilsuverndar-
stöð Akureyrar sinnt, ef hún
hefði aðstöðu til þess. Sumar
eru þarfari hér en aðrar, en
allar pauðsynlegar í vaxandi
bæ. Nú er að verða þörf á
bæjarhjúkrunarkonu hér, —
einni eða fleirum. — Það yrði
mikill léttir fyrir húsmæður,
sem þurfa að sjá um rúmliggj-
andi gamalmenni eða sjúkl-
inga, ef þær fengju aðstoð frá
hjúkrunarkonu einn eða fleiri
daga i viku.
Kostnaður við Heilsuvernd-
arstöð Akureyrar var á sl. ári
um 600 þús. kr. Af því borgar
Akurevrarbær einn þriðja hl„
ríldssjóður einn þriðja hl. og
Sjúkrasamlag Akureyrar einn
þriðja hluta.
Þegar byggð verður ný
stöð, greiðir Akureyrarbær
40% af kostnaðarverði en rík
issjóður 60%.
Takmark okkar er: Bygging
heilsuverndarstöðvar og auk-
in fjö'breytni í heilsugæzlu.
ar Sigurður Ingimundarson
var telcinn fram yfir trygg-
ingafræðinginn við val for-
stjóra Tryggingastofnunar r,ík-
isins og frú úr Reykjavik skip-
uð formaður skólanefndar í
Seltjarnarnesi (af því enginn
krati fyrirfannst í hreppnum,
segja gárungamir). En eigi
skal fleira talið hér að sinni.
Oft geta veitingar starfs orkað
tvímælis, einkum þegar aðal-
forsendur vega salt, þ. e.
menntunin og starfsreynslan.
Og rangt væri að segja, að mis
ferli í embættaveitingum hafi
verið fundið upp hér á landi
um það levti, er ALÞINGI
varð 1000 ára. Við lítum svo
á, að norskir hefðu getað
skikkað okkur hæfari biskup
en Jón Gerreksson á sínum
tíma, og danska stjómin hafi
e. t. v. átt völ hæfari höfuðs-
manna og hirðstjóra til að
senda okkur á stundum.
ÞEGAR ALMENNINGUR
BORGAR
Ein af hinum dulúðgu „vé-
fréttum“ Dags nýlega hljóð-
aði svo: „Þegar fyrirtæki
Sjálfstæðismanna gefast upp,
verður almenningur að borga.‘
Engin skýring fylgir þessari
upphrópun, en margir hafa
leitt getum að því, hvort hann
telji ..Slippstöðina hf.“ Sjálf-
stæðisfyrirtæki, en það mun
hafa vakið nokkra eftirtekt
fyrir skömmu, er samþykkt var
í bæjarstjórn að kaupa verð-
laus hlutabréf í því fyrirtæki
fyrir nokkrar milljónir króna
og fjármagna það svo, að það
gæti starfað á eðlilegan hátt
og yrði ekki stöðvað. Mun öll
um ljóst, að þar er það „al-
menningur," sem borgar, eins
og oft hefur átt sér stað, þeg-
ar þurft hefur að halda Út-
Framhald á bls. 7.