Faxi - 01.01.1980, Page 2

Ár trésins er gengið í garð
Þaó leiðir hugann aö stööu
okkar Suöurnesjamanna i rækt-
unarmálum og þá einkum skóg-
rækt og skrúögöröum. Á allra
síöustu áratugum hefur veruleg
breyting átt sór staö i þeim efn-
um. t flestum byggöum Skagans
hafa fallegir garðar oöriö til, veitt
fegurö, yndi og ánægju þeim er
þar hafa lagt hönd aö verki og
glatt auga gangandi vegfar-
enda.
Eflitiö er til lengri tima varþaö
nánast einstök undantekning ef
skrúögaröur sást viö hús Suöur-
nesjamanna. Um skógrækt var
þá ekki aö ræöa. Þaö er ekki fyrr
en á áratugnum 1940-1950 aö
athafnir fylgja áhuga varöandi
trjárækt og skrúögaröarækt hér
um slóöir.
Vorgyöjan sveif þá um Suöur-
nes, eins og reyndar land allt.
Lýöveldisstofnun, atvinnuör-
yggi og góö afkoma allra leiddi
til bjartsýni og betri daga en
menn höföu áöur þoraö aö
binda vonir viö. Menn þurftu
ekki lengur að syngja sumarljóö
á köldum vetrarkvöldum til aö
sannfæra sig og sina um, aó þaö
mætti þreyja Þorrann og Góuna.
Hákon Bjarnason
Þessa yls hugarfarsins gætti
viöa. Garöar og lóöir tóku á sig
skrautskrúö og fallegum trjá-
göröum fjölgaöi óöfluga. Menn
voru heiöraöir fyrir bestu og feg-
urstu garöana.
Meira aö segja á hrjóstrugum
Reykjanesskaganum tóku menn
til hendi viö skógræktartilraunir.
Fólag Suöurnesjamanna i
Reykjavik átti þar frumkvæöiö.
Þaö stóó i gróöursetningu viö
Háabjalla. Þar mættust burtflutt-
ir Suöurnesjamenn og heima-
menn i dáöríku hugsjónastarfi.
Margir öölingar hafa þar veriö
nafngreindir, sem ég mun ekki
upp telja, þar eö Faxi hefur
óskaö eftir þvi viö fróöan mann
aö gera skógræktarmálum á
Suöurnesjum góö skil á næst-
unni.
Viö Háabjalla standa nú
hæstu og fegurstu tré á Suöur-
nesjum - margra mannhæöa há.
Skammt þaóan, i Sólbrekku, eru
einnig fagrir lundir, en mun
yngri. Þaö eru verk Skógræktar-
félags Suöurnesja. í Selskóg,
noröan i Þorbimi, var plantað
1200 plöntum voriö 1957. Var
þaö aö frumkvæöi Ingibjargar
Jónsdóttur kennara, en siöar var
stofnaö Skógræktarfélag
Grindavikur, sem tók þá viö Sel-
skógarsvæöinu. Þar er nú all-
mikill skógur. Vogamenn hafa
gert Arageröi aö indælum
skógarlundi. Viö Álaborg, ofan
viö Bæjarsker hefur Skógrækf-
arfélag Miöneshrepps komiö
upp skógræktargiröingu og
unniö aö gróöursetningu meö
allgóöum árangri. Sl. vor hófust
Garöbúar handa um skógrækt.
Skógræktarfélag Keflavíkur
gróöprsetti allmikiö af trjáplönt-
um á svæöi vestan viö
vatnsgeyma fyrir nokkrum
árum, en þar var land afar rýrt og
veörasamt og varö þar litill ár-
angur af góöri tilraun. Af þessu
má sjá, að Suöurnesjamenn
hafa ekki setið hjá við aö fegra
og prýöa landió. Þar hafa mörg
félög og skólafólk lagt fram
mikla sjálfboðavinnu.
En til fróöleiks fyrir almenning
um skógrækt, gagn hennar og
gildi, hefur Faxi fengiö Hákon
Bjarnason, fyrrv. skógræktar-
stjóra ríkisins, til aö fræöa les-
endur sina um þaö merka mál-
efni.
J.T.
Tímarnir breytast og menn-
irnir með, segir máltækiö. Þetta
mega þeir sanna, sem voru að
komast á legg árið 1930, áriö
sem Alþingi (slendinga varð
1000 ára, en jafnframt árið sem
Skógræktarfélag (slands var
stofnað á köldu kvöldi í Al-
mannagjá hinn 27. júni þegar al-
þingishátíðin stóö sem hæst.
Á þessu ári er hálf öld liöin frá
þessum atburði og ætlar Skóg-
ræktarfélag íslands aö minnast
þessa afmælis á veröugan hátt,
og mun ég víkja að því innan
skamms. En þegar ég horfi aftur
til stofnunar félagsins og þeirra
tíma get ég ekki látiö hjá Iföa aö
minnast þeirra þrenginga- og
krepputíma, sem dundu yfir
þjóðina upp úr 1930. Að vísu
voru menn ýmsu vanir frá fyrri
striösárunum og kreppunni,
sem þá fylgdi, bæði atvinnuleysi
og fátækt, en upp úr 1931 keyrði
allt um þverbak. Hagur manna
varð almennt svo bágur að varla
er unnt aö lýsa því. Þetta ástand
hélst fram að síðari stríðsárun-
um þótt nokkuð rættist úr síð-
ustu árin fyrir 1940, bæði sakir
góðæris í landinu og eins vegna
stríðsundirbúnings í Evrópu. En
frá stríöslokum og fram á
þennan dag höfum viö íslend-
ingar lifað í vellystingum prakt-
uglega, slíkum að þjóðin hefur
aldrei búið við betri kjör.
En ósköp standa ekki alla
daga, öllu er settur skammtur-
inn, segir eitt af góðskáldunum,
og sama gildir auðvitaö um góð-
ærin. Nú eru ýmsar blikur á lofti,
sem geta leitt til þess að menn
verði að fara aö sjá aö sér og
hugsa fram í timann.
Harla litið eftlr af
fyrri tfma landgæðum
Við skulum gera okkur grein
fyrir því, aö ísland er haröbýlt
land og kalt og eftir 1100 ára bú-
setu er harla lítiö eftir af fyrri
tíma landgæöum. Mér er það
mjög minnisstætt er ég í æsku
heyröi gamla konu segja frá þvi,
að matarskorturinn, hungriö,
sem mjög var algengt áður fyrr
þegar líöa tók á vetur, hefði ekki
veriö neitt á móts viö kuldann i
húsunum. Þegar saga þjóöar-
innar verður einhvern tíma end-
urskrifuð og færð í réttara horf
en hún nú er, þá ætti þaö ekki aö
gleymast að húskuldinn varein-
hver mesti meinvættur þjóðar-
innar og ein af megin orsökun-
um til hnignunar þjóölífsins.
Þetta vissu menn fyrir löngu og
kemur það glöggt fram í skrifum
fyrri tíma manna eins og Páls
Vídalín, Magnúsar Ketilssonar
og margra fleiri.
Bryddaö var á mörgu til að
bæta hag landsbúa á 18. öldinni
og meðal annars geröi danska
stjórnin sér mikiö far um það á
mörgum sviðum. ( því sambandi
má minna á rannsóknarferöir
Eggerts og Bjarna, Olaviusarog
margra fleiri, innréttingar Skúla
fógeta, húsbyggingar og ýmis-
legt annað. Hitt vita færri, að
danska stjórnin hvatti mjög til
þess að skógaleifum landsins
væri hlíft, og hún sendi hingaö
mikiö af trjáfræi um margra ára
skeið ásamt trjáplöntum, í t
trausti þess að landsmenn bæru
gæfu til að rækta skóg til að
bæta úr eldiviöarskortinum. En
kunnáttu- og getuleysi manna á
þeim tímum olli því að ekkert
varö úr hinum góöa vilja stjórn-
arinnar.
Carl Ryder var
óvenjulegur maður
Skömmu fyrir síðustu alda-
mót og á fyrstu árum aldarinnar
var danskur skipstjóri ( förum
hér við land. Hann hét Carl
Ryder og var á margan hátt
FAXI - 2