Faxi - 01.01.1980, Blaðsíða 12

Horft um öxl til liðinna tíma
Minitingar Guðjóns M. Guðmundssonar
/ síðasta blaði Faxa, jólablað-
inu, birtist viðtal við Guðjón M.
Guðmundsson áttrœðan. Að því
viðtali loknu var því lofað að
birta frásögn hans af minnisverð-
um atburðum fyrri ára.
En áður en við hefjum þá frá-
sögn vil ég leiðrétta tvö mistök,
í afmœlisviðtalinu. Hið fyrra er í
upphafi viðtalsins á bls. 47, efst í
3. dálki, þar sem sagt er frá föð-
ur Guðjóns, Guðmundi Kr. Guð-
mundssyni, en þar segir svo:
„Guðjón missti föður sinn... ",
en á auðvitað að vera „Guð-
mundur missti föður sinn . . .”.
Hin villan, sem er algjör sök
prentvillupúkans, er á bls. 49 í 2.
dálki, þar sem getið er til um,
hver presturinn hafi verið, sem
gaf saman þrenn brúðhjón íSkot-
húsinu. Þar stendur: ,,Ætli það
hafi ekki verið séra Sighvatur
Sívertssen", en átti að vera
Sigurður Sívertssen. Hitt er svo
annað mál, hvort það er rétt, að
presturinn hafi verið Sigurður
Br. Sívertssen, því hann deyr
1887. Hafði hann þá verið lengi
sjúkur og haft aðstoðarprest
10-11 síðustu árin. Var það séra
Brynjólfur Gunnarsson, systur-
sonur hans, en hann vígðist til
Útskála 28. nóv. 1875 og þjónaði
þar sem aðstoðarprestur þar til
séra Jens Pálssyni var veitt
brauðið 1886. Annar hvor
þessara presta koma því hér til
greina.
En, Guðjón minn, að þessu
slepptu skulum við halda áfram
og heyra eitthvað meira um sjó-
mennsku þína á yngri árum.
„Sumarið eftir ferminguna“,
segir Guðjón, „fór ég í sveit. Var
það í Eystra-Geldingaholti í
Gnúpverjahreppi. Þar hafði ég
verið sumarið áður, 1912. Þar
leið mér alveg sérstaklega vel
hjá góðu fólki, og geymi ég
þaðan aðeins góðar minningar.
En sumarið 1914 fór ég á þil-
skip frá Reykjavík. Við fórum
gangandi frá Keflavík til
Reykjavíkur og vorum fjórir
saman. Með mér voru Karl
bróðir minn, Guðfinnur Eiríks-
son, faðir þeirra Guðfinns-
bræðra, og Helgi Jónsson, kall-
aður Auðna-Helgi, því hann var
frá Auðnum á Vatnsleysu-
strönd. Guðfinnur réði sig á
Keflavíkina, sem var ein af
skútum Duusverslunar, en við
Karl bróðir og Helgi réðum
okkur á kútter Asu, sem
Duusverslunin átti einnig. Með
það skip var þá einhver mesti
aflamaður á þilskipum frá
Reykjavík, Friðrik Ólafsson,
enda fiskuðum við mikið. Ég var
með honum í þrjú ár og hafði
það gott.
Hœtti hann þá skipstjórn?
„Nei, ég hætti. Ég er á skútu
árin 1914, -15 og 16, en 1917 er
ég ekki á skútu. Þá ræð ég mig
fyrst á vélbát, og þá með Arsæli
Þorsteinssyni, en hann átti
heima í næsta húsi fyrir neðan
hús pabba við Tjarnargötuna,
einmitt hinu húsinu, sem Ágúst
Ólafsson byggði og gat ekki selt.
Þarna leigði Ársæll Þorsteins-
son. Hann var tengdasonur
Einars í Sandgerði Sveinbjörns-
sonar. Búinn að vera með bát
fyrir hann um tíma og fiskaði
mikið. Þá tók hann bát, sem
Þorsteinn Sveinsson átti.
Þorsteinn átti heima í Reykja-
vík og hafði lengi verið lóðs á
varðskipinu Fálkanum. Þessi
bátur hét Minerva, 20 tonna
bátur og átti að vera á útilegu.
Ársæll vildi endilega að ég kæmi
til sín og væri með sér um vetur-
inn, og það varð til þess að ég fór
þangað. Heldur gekk nú
skrykkjótt vegna þess að vélin
var svo léleg í bátnum. En ef við
gátum róið, þá fiskuðum við
alltaf vel, en það varð minna úr
vertíðaraflanum vegna þess að
vélin var aldrei í lagi. Ég var
aðeins þessa vertíð á bátnum.
Ég fór á síld um sumarið,
norður á Siglufjörð.“
A hvaða skipi var það?
„Það var stór bátur, einn af
stærstu bátunum, sem þá voru
gerðir út á síld. Han hét Týr og
var frá Reykjavík. Sóttu margir
um að komast á hann.“
Var það mikill aflamaður sem
var með hann?
„Nei, það sem gerði aðsókn-
ina, var skipið, það var svo
stórt. Þegar við komum á ráðn-
ingarstaðinn var þar margt
manna, 14 eða 15 víðsvegar að,
en við vorum tveir úr Keflavík,
ég og Ragnar Jón Guðnason,
sem nú er nýlátinn. Við Ragnar
Jón vorum jafn gamlir. Við
biðum nú þarna fyrir utan hjá
skipstjóranum. Hann hét
Magnús Sveinsson, mig minnir
Kútter ÁSA GK 16. Á þessu skipi var Guðjón í 3 ár, 1914-1916.
að hann hafi verið bróðir Ólafs
Sveinssonar, sem síðar var véla-
eftirlitsmaður í Reykjkavík. Já,
skipstjórinn hélt sig fínt, var
með hálstau, sem þá var ekki al-
gengt. Hann gerir nú boð eftir 4
mönnum og við Ragnar Jón
förum inn ásamt tveimur Vest-
mannaeyingum. Annar hét Eyj-
ólfur, kenndur við Vesturhús,
en hinn hét Gísli Þórðarson og
var frá Dal í Vestmannaeyjum.
Hann er nú dáinn, drukknaði
skömmu síðar á mótorbát úr
Vestmannaeyjum. En Eyjólfur
lifir enn, ekki veit ég annað. Við
vorum ráðnir og þóttumst
hólpnir. En ekki er alltaf auð-
velt að sjá aflabrögðin fyrirfram
og síst þegar um síldina er að
tefla. Þá voru engin leitartæki,
engar talstöðvar. Hver varð að
bjarga sér. Þetta varalgjörtsíld-
arleysissumar. Við vorum með
þeim hæstu og fengum þó
aðeins á annað þúsund tunnur.
En það voru margir bátar, sem
fengu lítið. Ég man eftir einum,
hann hét „17. júní“. Hann sá
ekki síldarbröndu allt sumarið.
En þótt við værum með þeim
hæstu, þá höfðum við nú lítið
upp úr krafsinu. Þegar við
komum til Reykjavíkuroggerð-
um upp við einn eiganda útgerð-
arinnar, hann hét Páll og var
þekktur járnsmiður og dugnað-
armaður. Hann sagði að það
væri leitt hve þetta hefði farið
illa og hluturinn væri lítill. En
hver haldið þið að hluturinn hafi
verið þegar búið var að draga frá
fæðið - en það var nokkuð dýrt,
afgangurinn var tvær krónur og
fimmtíu aurar. Við hlógum
þegar við fórum út með kr. 2.50 í
vasanum. Þetta var þá öll sum-
arhýran.
Nú var komið haustið 1917.
Mótorbátaútvegurinn var að
hefjast í Keflavík um þetta leyti.
FAXI - 12