Faxi - 01.01.1980, Síða 13

I
}
Kútter SIGURFARI. Á þessu skipi var Guöjón vetrarveríöina 1918. - Nú er
Sigurfarinn kominn á byggöasafniö á Akranesi.
Þegar ég kem heim býðst mér
pláss á einum bátnum. Ég hafði
haft í huga að fara aftur á Ásu
með Friðriki, en í einhverju
bráðræði ræð ég mig á þennan
bát. En þegar á að fara að búa
bátinn á veiðar kemur í ljós, að
vélin er í ólagi. Mér líst ekkert á
þetta. Hugsa með mér að best sé
að hætta við þetta og ég segi for-
manninum það.“
Hvað hét þessi bátur?
„Það var Sæfarinn, elsti bát-
urinn með því nafni hér. Nú
ætlaði ég að ná í pláss á Ásu, en
þá var búið að ráða þar alla
skipshöfnina, svo að nú var ekki
gott í efni. Ég dríf mig gangandi
inn í Reykjavík og fer til Duus,
en þá er búið að ráða á öll skip
þar nema Sigurfara, það er
óráðið á hann. Þeir segja mér
það. Ég spyr hvar skipstjórinn
eigi heima. Hann á heima á Ný-
lendugötu 15 ogheitir Jóhannes
Guðmundsson. Ég þekkti hann
vel, og ég labba þangað heim
um kvöldið og spyr hann hvort
ég geti ekki fengið pláss hjá
honum í vetur. Hann spyr mig,
hvort ég sé vanur. Já, ég sagðist
vera búinn að vera 3 ár til sjós á
skútu. „Hjá hverjum?" spyr
hann. „Hjá Friðriki Ólafssyni á
Ásu“, svara ég. „Jú, þú færð
plássið,“ og stóð þá ekki á
svarinu. Þegar ég fann hve vel
mér var tekið, segi ég: „Mig
langar að biðja þig að lofa mér
að standa á vissum stað á skip-
inu, en það er að standa þriðji
fyrir aftan messanvantinn.“ „Já
þú skalt fá það,“ segir hann
mjög alúðlega. Ég var í sjöunda
himni og hélt af stað heim aftur
til Keflavíkur."
Hve lengi varstu að ganga
þetta?
„Ég gekk suður með Gunnari
Árnasyni, skósmið í Keflavík,
og við vorum 10 eða 11 tíma á
leiðinni. Gunnar minntist oft á
þessa ferð við mig síðar.“
Aðuðþið ekki einhvers staðar?
„Nei, við gengum suður alla
leiðina og áðum hvergi. Þetta
var í byrjun árs 1918.
Svo fór ég á þetta skip, Sigur-
farann. Ása var farin á undan
okkur og flest öll skipin. Við
fórum út með þeim allra
síðustu. Hér var ég öllum
ókunnur, þekkti aðeins einn
mann, sem ég hafði kynnst
vegna þess að hann hafði verið á
togara með Einari bróður mín-
um. Hann hét Hallvarður Árna-
son. Viðjörmuðum okkursam-
an og urðum lagsmenn. Á þessu
skipi var ég svo um veturinn
1918. Það var gaddaveturinn
mikli, sem eldri menn muna, og
að sjálfsögðu bar ýmislegt til tíð-
inda, sem ég mun nú segja frá:
Þegar við lögðum af stað í
fyrsta túrinn, vorum við búnir
að heisa á Reykjavíkurhöfn.
Skipstjórinn var ekki kominn
um borð og við biðum um
stund. Hann kom svo fljótlega á
mótorbát, og nú sigldum við út.
Við lensuðum út og hérna suður
fyrir og var þá auðséð, að hann
var að ganga í landsynning.
Ekki voru nú karlarnir sérlega
fljótir að koma upp. Ég var
búinn að vera þarna uppi og það
var búið að skipta á vaktir. Ég
átti'að vera á stýrimannsvakt-
inni, og stýrimaðurinn hét Saló-
mon. Ég man ekki hvers son
hann var, en þetta var finn og
góður maður. Nú siglum við út,
og þegar við komum á móts við
Stafnes, þá er komið landsynn-
ings hvínandi öskurok, og við
sigldum með stærsta klýfirnum.
Þá var kallað upp til að taka
klýfirinn. Það voru klýfira-
skipti. Þeir komu nú ekki upp
nema fjórir, en við vorum 26 á
skipinu.
Voru margir klýfirar?
„Já, þeir voru 4, það var
orkan-klýfir, minni milliklýfir,
stærri milliklýfir og slefari, það
var stærsti klýfirinn. Notaður
þegar gott var veður, já, og það
mátti vera töluverð bræla.“
Var ekki lengi verið að skipta
um klýfir?
„Nei, það tók enga stund. Það
þurfti ekki að slá neinu undir,
bara húkka hónum í og heisa
hann upp, því hann var ekki á
neinni bómu eða neinu stagi.
Fokkan var aftur á móti föst á
staginu, hún var aldrei tekin frá.
Um klýfír var hins vegar skipt
eftir þörfum. Við þessi skipti
misstum við klýfínn hálfan út
áður en við náðum honum inn.
Það var komið hvínandi ösku-
rok og við náðum ekki upp,
nema austur á Hafnarleir, þá
var ekki nokkur leið að halda
áfram austur úr Húllinu vegna
veðurs. Við erum nú uppi, en
þar er fátt manna. Ég renndi að
gamni mínu og dreg 20 þyrskl-
inga. Ég marka þá alla og hendi
þeim í kassann. Þá kemur
maður upp úr káetunni. Hann
segir: „Hver á þennan físk?“
„Ég á hann,“ svara ég. „En
markið?" spyr hann. „Ég á
markið náttúrlega," svara ég.
„Þetta er mark sem ég var að
velja mér,“ segir hann. „Hve
margir eru þeir?“ spyr hann þá.
„Þeir eru 20“, svara ég. „Ég skal
borga þér 40, ef þú breytir um
mark“, segir hann ákveðinn. Ég
svaraði: „Nei, það geri égekki".
Þessari atrennu mannsins var
þar með lokið og hann fór niður
aftur.“
Gátu menn ráðið sínu marki?
„Já, það valdi hver sitt mark
og helgaði sér það, með því að
marka með því fyrsta fískinn,
sem hann dró í byrjun vertíðar.
Við lágum nú þarna til drifs
eins og við lægjum á fiski, og
það halaði bara út undir Eldey.
Ég er þarna uppi og þá sé ég að
það kemur kjútter siglandi
gegnum Húllið, og ég sé það að
hann muni fara mjög nálægt
okkur. Hvaða skip skyldi þetta
vera, hugsa ég með mér, og ég
ákveð að fara nú ekki niður
strax. Þegar kútterinn kemur
nær okkur, þekki ég fljótt skip-
ið. Það er Ása gamla. Hún er að
fara vestur, hún er að fara inn.
Þrír menn standa á dekkinu og
ég sé að einn þeirra er Karl
bróðir minn. Ég þekki hann,
hún fer það nærri. Hún er að
lensa vestur úr og ég sé að það er
kominn í hana töluverður
fískur, svo ég hugsa með mér:
Já, þarna er hún komin með túr
á undan okkur, áður en við
komumst einu sinni út. Við
vorum búnir að tala um það, við
Karl, ef við hittumst á sjónum
án þess að geta talað saman, líkt
og nú, þá réttum við upp jafn
marga fíngur og við værum
búnir að draga mörg hundruð.
Þegar nú skipið kemur enn nær
og fer fram hjá okkur, sé ég
greinilega einkennisstafína GK
16. Ég held maður hafí nú þekkt
skipið. Karl þekkir mig, og
hann réttir upp fjóra fingur og
heldur svo í einn, svo ég ræð
strax af þessu: Hann er búinn að
draga fjögur hundruð og fimm-
tíu. Ása heldur áfram og ég man
eftir að ég horfði lengi á eftir
henni, alveg vestur fyrir Stafnes.
Ég varð hugsi. Þessi afladrottn-
ing, þarna skreið hún á undan.
En við horfðum beint á Eldey.
Ég var að hugsa þar sem ég stóð
við stýrishjólið, og var búinn að
ásetja mér, að ef ég kæmist lif-
andi úr þessum túr og við
lykjum vertíðinni, þá skyldi ég
aldrei fara á skakskip oftar. Ég
hrekk við, er kallað er í mig:
Heyrðu Keflvíkingur, en undir
því nafni gekk ég um borð, - við
ætlum að leggja yfir. Þar var þá
stýrimaðurinn kominn og við
lögðum yfír á Sigurfara.
Ég var svo að sjálfsögðu á
Sigurfara um veturinn og hafði
það ágætt, alveg prýðilegt. Það
komu að sjálfsögðu erfiðir
dagar. Ég stóð alltaf þegar
fokkan var niðri, og við vorum
þrír, sem það gerðum. Hinir
tveir hétu Hjörleifur og Sólberg,
maðurinn sem bað mig um að
láta sér eftir markið.
Vertíðin gekk sinn gang og
við fiskuðum sæmilega. Svo var
það einhverju sinni snemma í
apríl, að við vorum staddir
norðvestur af Vestmannaeyjum
og vorum í nógum fiski, - það
var stærsti dagurinn sem við
fengum á vertíðinni. Þá rýkur
hann upp seinni part dagsins
með norðan ofsaveður og bruna
gadd að þvílíku skapi. Siður var
sá á þessum skútum, að það átti
hver maður til skiptis kabyss-
una, sem kallað var. Það var
byrjað á hekkinu og endað
fremst, og ef þú áttir vakt á
dekki, þá áttir þú kabyssuna.
Þessa kvöldvakt átti ég kabyss-
una. Það var venjan á vetrarver-
tíðinni að gert var að á kvöld-
vaktinni, en saltað á hundinum,
sem er fjögurra tíma vakt, frá
Framhald á næstu síðu
FAXI - 13