Faxi - 01.01.1980, Page 21

Ólafur Ormsson:
Fyrsta ferð mín til útróðra á Suðurnesjum
- Framhald úr jólablaði -
Þar voru þá fyrir nokkrir Suður-
nesjamenn, er voru þarna í ýmsum
útréttingum fyrir komandi vertíð.
Ekki mundi það núna þykja fýsileg-
ur verustaður, það sem okkur var
þarna boðið upp á. Okkur var vísað
þar upp á háaloft, þangað lá af mið-
hæð hússins mjög brattur tréstigi,
sem vissulega var ekki hættulaus
fótvöltum til umgangs og ekkert
handrið til öryggis. Þarna voru
nokkur rúmstæði með heydýnum,
og ekkert annað til þæginda,
upphitun engin nema það sem lagði
upp um stigaopið frá miðhæðinni
þar sem þjónustulið hússins bjó, en
þar var einhver upphitun, en lítið
dugði það okkur til hlýinda. Þarna
á háaloftinu voru 14 menn er flest
var. Þarna sváfu tveir í hverju rúm-
bæli. Bæði var það nú hlýrra ogsem
sagt algengt í svona ferðum. Heldur
var nú þetta ódýrt, 25 aurar á mann
fyrir nóttina.
Meðal þeirra Suðurnesjamanna
er þarna voru okkur samtíða var
maður er Tómas hét Guðnason.
Þarna spurðu menn hver annan að
heiti svo sem venjulegt var. Er
Tómas þessi heyrir föðurnafn mitt
spyr hann mig hvort ég eigi bróður
er Jón heiti. Jú, ég segi svo vera.
Höfðu þeir þá verið 2 vertíðir
saman á skútu og lét vel af. Þatta
varð til þess að hann bauð mér að
sofa hjá sér, en hann var að flytja
færur sínar til Reykjavíkur, sem
hann ætlaði að nota á þessari skútu-
vertíð, þar á meðal rúmföt, sem við
sváfum við meðan við dvöldum
þarna. Þarna leið mér prýðilega og
betur en öllum hinum. Þeir sögðu
okkur að nú félli engin ferð suður
fyrr en eftir 4 daga. Þá kipptust nú
sumir við, því nú var pyngjan farin
að léttast og þoldi illa mikil útlát, og
alltaf varð maður að eiga fyrir far-
inu með skipinu til Keflavíkur, sem
há var 2 krónur.
Morguninn eftir fyrstu nóttina
fór ég að hitta Jóhannes. Var hann
þá að huga að hestum sínum.
Spurði ég hann þá hvað ég ætti að
borga honum fyrir flutninginn, því
eitthvað vildi ég nú borga honum
fyrir greiðann. Hann svaraði með
annarri spurningu. Ertu dálitið
múraður? Ja, eitthvað langar mig
að greiða þér fyrir þetta sem ég get
aldrei fullþakkað þér. Var þér þetta
einhver greiði? Já, sannarlega.
Jæja, það var gott, þá er tilgangin-
um náð. Þú mátt gjarnan njóta hans
föður þíns, svo margan greiða hefur
hann okkur gert, og mér borgar þú
ekkert, þú ert nú enn ungur og átt
vonandi enn langt líf fyrir höndum,
og ef þér hefur fundist þetta
einhvers virði, þá verður vafalaust
einhvern tíma á þínum vegi maður
sem á hjálp þinni þarf að halda -
réttu honum þá hönd ef þú getur.
Eg áttaði mig ekki í bili hvað ég átti
að segja; ég var ósköp lítið barn -
þakklátt barn, frammi fyrir þessum
óeigingjarna kærleika af mér áður
lítið þekktum manni. Eg þakkaði
honum með fáum orðum, en
tárvotum augum. Ekki veit ég hvort
mér hefur nokkurn tíma tekist að
rétta neinum þurfamanni svona
óeigingjarna hjálparhönd, en hafi
ég látið það ógjört, þá er það mín
vanrækslusynd, en ekki hans sök.
Þarna leið nú hver dagurinn án
mikilla tilbreytinga, mínar marg-
nefndu 12 krónur voru nú að mestu
gengnar til þurrðar, þvi 2 kr. varð ég
þó alltaf að geyma undir öllum
kringumstæðum í farið suður.
Fyrstu 3 dagana keypti ég mér bita
niðri i húsinu fyrir 75 aura, og
mjólkurglas og snúð á kvöldin. Eg
minnist þess að síðasta daginn sem
við dvöldum þarna gat ég aðeins
fengið mér um morguninn einn
snúð og mjólkurglas og sama
skammt um kvöldið, en varð þá að
sleppa miðdagsbitanum. Að kvöldi
þess dags kom til okkar gamall
kunningi úr Meðallandi, en nú bú-
settur í Reykjavík. Hann gaf mér 2
kr. er hann fór, en þeim þorði ég
ekki að eyða strax, því enn var ekki
víst að báturinn færi næsta dag og
þá var vont að eiga engan varasjóð.
En þetta kom þó ekki að sök, því
snemma hinn ákveðna dag vorum
við komnir niður að höfn þar sem
stór róðrarbátur beið eftir að flytja
okkur um borð. Þar fóru 25 aurar
svo ekki voru nema 1.75 eftir af
varasjóðnum, því fastandi fór ég af
stað. En hvað um það, nú var maður
kominn á sjóinn, af stað til fyrir-
heitna landsins, Suðurnesja. Oft
hefur mér komið í hug síðan - þó
eigi gerði ég mér grein fyrir því þá, -
hvert takmarkalaust öryggisleysi
var þá alls staðar á sjó og landi. T.d.
á Laugavegi 70 þarna uppi á háa-
loftinu. Hefði eldur komið upp á
neðri hæðum hússins held ég að
alveg vonlaust hefði verið að bjarg-
ast af háaloftinu, að minnsta kosti
man ég ekki eftir neinum þess
háttar útbúnaði sem komið gæti til
hjálpar hefði slíkt komið fyrir. Þá
tók ekki betra við er komið var um
borð í flóabátinn. Fólksfjöldinn var
nú svo mikill, bæði konur og karlar,
að þéttara varð naumast staðið, að
minnsta kosti ekki þar sem nokkurt
afdrep var, en ofan þilja var lítill
friður, því er út fyrir Gróttu kom
var suðaustan stormur með skúrum
móti okkur og varð þá hver að
bjarga sér í það skjól er fyrir hendi
var. Mér varð nú fremur ráðafátt,
varð þó helst fyrir að leita aftur fyrir
stýrishúsið, en þar var nú sem ann-
ars staðar fullsetinn bekkurinn, en
hvað sem til kom þá verða þar tveir
miskunnsamir menn til að hliðra til
fyrir mér svo ég fékk að sitja milli
þeirra alla leiðina og fór prýðilega
um mig og líklega hefur nú smæð
mín orðið orsakavaldur þess að ég
fékk það sæti. Það munaði svo litlu
þó mér væri stungið þar á milli.
Þegar kom nokkuð suður fyrir
Hafnarfjörð og sjó fór heldur að
stilla kom sjálfur skipherrann að
innheimta farseðla og allir réttu þá
fram, nema ég, en á það höfðu engir
bent mér, að maður ætti að kaupa
þá, - sennilega hefur það verið af
athugunarleysi. - ,,Nú já, þú hefur
þá ætlað að hafa það svona kallinn"
segir skipstjórinn - er hann kemur
til mín - „ætli þú verðir þá ekki að
fylgja okkur til baká“.
Eg er nú hræddur um að minn
kall hafi ekki verið þá stundina
áberandi stór, er ég heyrði þetta, og
varla var varasjóður minn það stór,
að hann þyldi stóráföll. En hér kom
Tómas Guðnason mér enn til hjálp-
ar og hughreystingar, sá víst
hvernig mér leið og segir: „Bless-
aður hafðu ekki áhyggjur af þessu,
hann var bara að gera að gamni sínu
til að vita hvernig þú tækir þessu,
hann kemur bráðum aftur“, sem
líka kom á daginn, þvi skömmu
siðar kom hann aftur og spyr mig:
„Attu 2 krónur?“. Jú, ég kvað svo
vera. „Jæja, láttu mig þá hafa þær,
það er ekki gustuk að vera að stríða
þér, þú ert svo lítill". Þá vissi maður
það. Ekki var það nú beint uppörv-
andi innan um alla þessa
áheyrendur. Er ég þá svona aum-
Húsbændur Ólafs á Bæjarskerjum, Jón og Þuriður.
Myndin er tekin árið 1927.
FAXI - 21