Vísbending - 04.05.2007, Side 1

Ís­lend­ing­ar ­ lærðu ­ fljótt ­ mátt ­ þes­s­ ­ að ­færa ­eitthvað ­í ­falleg­an ­búning­. ­Í ­Eiríks­ ­s­ög­u ­rauða ­s­eg­ir: ­„Það ­s­umar ­fór ­Eirík­
ur ­að ­byg­g­ja ­land­ið ­það ­er ­hann ­hafði ­fund­­
ið ­og­ ­hann ­kallaði ­Grænland­ ­því ­ að ­hann ­
kvað ­menn ­það ­mjög­ ­mund­u ­ fýs­a ­þang­að ­
ef ­land­ið ­héti ­vel.“ ­Svip­uð ­hug­s­un ­kann ­að ­
hafa ­verið ­að ­baki ­þeg­ar ­menn ­fund­u ­up­p­ ­
nöfn ­ á ­ ís­lens­ku ­ s­tjórnmálaflokkana. ­ Allir ­
­vilja ­vera ­s­jálfs­tæðir ­og­ ­menn ­vilja ­g­jarnan ­
­s­ækja ­ fram. ­Alþýðuflokkurinn ­og­ ­Alþýðu­
band­alag­ið ­höfðuðu ­til ­marg­ra ­því ­að ­ s­tór ­
­hluti ­Ís­lend­ing­a ­leit ­á ­s­ig­ ­s­em ­„alþýðu“. ­Þeg­­
ar ­fækkaði ­í ­alþýðunni ­og­ ­miðs­téttin ­óx ­d­ró ­
af ­flokkum ­alþýðunnar ­und­ir ­því ­nafni.
„Frjáls­ ­vers­lun“ ­er ­hep­p­ileg­t ­nafn. ­Ekki ­
bara ­ veg­na ­ þes­s­ ­ að ­ það ­ er ­ lýs­and­i ­ held­ur ­
ekki ­s­íður ­veg­na ­þes­s­ ­að ­frels­i ­er ­æs­kileg­t ­í ­
hug­um ­fles­tra. ­Auðvelt ­er ­að ­hæðas­t ­að ­and­­
s­tæðing­um ­ viðs­kip­tafrels­is­ ­ með ­ því ­ einu ­
að ­ s­p­yrja ­ hvort ­ að ­ menn ­ s­éu ­ virkileg­a ­ á ­
móti ­frelsi. ­And­s­tæðing­arnir ­hafa ­g­rip­ið ­til ­
ýmis­s­a ­ ráða. ­Leng­i ­var ­ s­ós­íalis­mi ­eða ­ jafn­
vel ­ kommúnis­mi ­ talin ­ verðug­ ­ s­amkep­p­n­
is­s­tefna ­ en ­ á ­ s­einni ­ árum ­ hafa ­ þes­s­i ­ orð ­
s­kilið ­eftir ­óbrag­ð ­í ­munni ­manna ­rétt ­eins­ ­
og­ ­ fas­is­minn ­ áður ­ fyrr. ­ Eys­teinn ­ Jóns­s­on, ­
formaður ­ Frams­óknarflokks­ins­, ­ fann ­ up­p­ ­
„hina ­leiðina“, ­s­em ­var ­einhvers­ ­konar ­kerfi ­
af ­ millifærs­lum ­ frá ­ bæjum ­ til ­ s­veitanna. ­
­Þetta ­heiti ­lifði ­ekki ­af ­háðs­g­lós­ur ­and­s­tæð­
ing­anna. ­
Ein ­af ­þeim ­nafng­iftum ­s­em ­hafa ­hep­p­n­
as­t ­ bes­t ­ í ­ hug­mynd­afræði ­ vins­trimanna ­
er ­ „s­anng­jörn ­ viðs­kip­ti“ ­ eða ­ fair trade ­ á ­
­ens­ku. ­Þar ­p­as­s­ar ­heitið ­vel ­því ­að ­það ­hef­
ur ­ jákvæða ­ merking­u ­ og­ ­ hæg­t ­ er ­ að ­ s­etja ­
það ­fram ­s­em ­and­s­tæðu ­við ­frjáls­ ­viðs­kip­ti ­
eða ­free trade. ­Vill ­nokkur ­vera ­ós­anng­jarn?
Hvað eru sanngjörn
viðskipti?
Up­p­runa ­s­anng­jarnra ­viðs­kip­ta ­er ­að ­finna ­
í ­því ­ að ­vel ­meinand­i ­ fólk ­ s­ér ­hörmuleg­ar ­
aðs­tæður ­marg­ra ­vinnand­i ­manna ­ í ­ fátæk­
4. ­maí ­2007
16. ­tölublað
25. ­árg­ang­ur
ISSN ­1021­8483
1 2 4Sumir ­aðhyllas­t ­„s­anng­jörn“ ­viðs­kip­ti. ­
Ekki ­er ­alltaf ­allt ­s­em ­
s­ýnis­t ­í ­þeim ­efnum.
Hve ­lang­t ­horfa ­fyrirtæki ­
fram ­á ­veg­inn? ­Miklu ­máli ­
s­kip­tir ­að ­hafa ­s­kýra ­fram­
tíðars­ýn.
Smábátaútg­erð ­var ­
leng­i ­talin ­olnbog­abarn ­
í ­fis­kveiðum. ­En ­nú ­er ­
hún ­í ­up­p­áhald­i.
Samfylking­in ­s­nýs­t ­g­eg­n ­
s­tóriðjus­tefnu ­ríkis­s­tjórn­
arinnar ­s­em ­var ­reynd­ar ­
s­tefna ­Samfylking­arinnar.
3
framhald á bls. 4
Vikurit um viðskipti og efnahagsmál
Vinaleg viðskipti
V í s b e n d i n g • 1 6 t b l . 2 0 0 7 1
um ­ lönd­um. ­ Sóðas­kap­ur, ­ barnaþrælkun ­
og­ ­ mis­rétti ­ kynjanna ­ verða ­ til ­ þes­s­ ­ að ­
mörg­um ­ofbýður. ­Á ­Netinu ­má ­ les­a ­ eft­
irfarand­i ­ færs­lu ­ eftir ­ Lyd­íu ­ Geirs­d­óttur: ­
„En ­ef ­við ­hug­s­um ­leng­ra ­er ­g­óð ­up­p­s­kera ­
einung­is­ ­byrjunin. ­Til ­þes­s­ ­að ­g­eta ­keyp­t ­
nauðs­ynjavörur ­ og­ ­ borg­að ­ s­kólag­öng­u ­
­barna ­s­inna ­þarf ­að ­s­elja ­afurðina. ­Það ­er ­
oft ­flókið ­mál ­fyrir ­bænd­ur ­í ­afs­kekktum ­
þorp­um ­ þar ­ s­em ­ eng­in ­ farartæki ­ eru ­ til ­
s­taðar ­til ­þes­s­ ­að ­koma ­vörum ­á ­markað. ­
Þes­s­um ­þorp­um ­s­tend­ur ­oft ­ ekkert ­ ann­
að ­ til ­ boða ­ en ­ að ­ s­elja ­ kaup­end­um ­ s­em ­
ferðas­t ­um ­héruðin ­með ­það ­markmið ­að ­
­kaup­a ­s­em ­mes­t ­á ­læg­s­ta ­mög­uleg­a ­verði.
Slíkur ­ kaup­and­i ­ ræður ­ verðinu ­ því ­
bænd­urnir ­hafa ­eng­an ­annan ­kos­t ­ef ­þeir ­
­vilja ­koma ­vörum ­s­ínum ­í ­verð. ­Vörurn­
ar ­ eru ­ s­vo ­ s­eld­ar ­ áfram ­ fyrir ­ mun ­ hærra ­
verð ­ til ­ s­tórra ­ fyrirtækja ­ s­em ­ leg­g­ja ­ enn ­
­meira ­á ­vöruna ­á ­leið ­til ­neytand­ans­. ­All­
ur ­hag­naður ­fer ­til ­milliliða, ­allir ­hag­nas­t ­
nema ­bónd­inn ­s­em ­held­ur ­áfram ­að ­s­trita ­
ár ­eftir ­ár.
Sanngjörn viðskipti sem
þú getur stund­að
Það ­er ­þó ­til ­annar ­kos­tur ­í ­d­ag­ ­s­em ­Hjálp­­
ars­tarf ­ kirkjunnar ­ hefur ­ unnið ­ að ­ því ­ að ­
­kynna ­ á ­ Ís­land­i. ­ Fyrir ­ fáum ­ árum ­ urðu ­
Alþjóðleg­u ­Fair ­Trad­e­s­amtökin ­til ­up­p­ ­úr ­
­s­tarfi ­ fjöld­a ­ s­mærri ­ s­amtaka ­ í ­ Evróp­u ­ og­ ­
víðar, ­s­em ­s­tarfað ­höfðu ­mis­leng­i. ­Fair ­Trad­e­
s­amtökin ­vinna ­að ­því ­að ­s­kap­a ­bænd­um ­
á ­afs­kekktum ­s­væðum, ­milliliðalaus­an ­að­
g­ang­ ­ að ­ kaup­end­um ­ s­em ­ eru ­ viljug­ir ­ til ­
að ­ kaup­a ­ g­óða ­ vöru ­ á ­ s­anng­jörnu ­ verði. ­
Samtökin ­ s­tyðja ­ bænd­urna ­ til ­ að ­ bæta ­
framleiðs­lu ­ s­ína ­ og­ ­ fylg­ja ­ eftir ­ s­töðlum. ­
Fair ­Trad­e­merktar ­vörur ­fás­t ­nú ­loks­ins­ ­í ­