Vísbending - 11.09.2009, Blaðsíða 4

4 V í s b e n d i n g • 3 6 . t b l . 2 0 0 9
framhald af bls. 2
Aðrir sálmar
Stjórnmálaumræður eru oft þannig að manni virðist að stjórnmálamenn
geti hiklaust gengið inn í hlutverk eins
og leikarar á sviði. Hinn blíðasti leikari
getur leikið illmenni sem áhorfendum
stendur ógn af og leikkona sem er
hrútleiðinleg í daglegu lífi getur látið
sýningargesti veltast um af hlátri. Þetta
er glæsilegt á leiksviði en dapurlegt á
Alþingi. Sumir dást að vísu í blindni að
sínum mönnum hvað sem á bjátar, rétt
eins og um fótboltalið væri að ræða. En
fyrir síðustu alþingiskosningar var það
innan við helmingur sem fylgdi sínum
flokki af svo mikilli sannfæringu að hann
gæti ekki hugsað sér að kjósa einhvern
annan flokk. Hvergi endurspeglaðist
hlutverkaleikurinn betur en í Icesave-
málinu. Meðan Geir Haarde var
forsætisráðherra var tekin sú ákvörðun
að semja skyldi. Steingrímur J. Sigfússon
og flokksmenn hans börðust á móti. Í
sumar var Steingrímur stuðningsmaður
samninganna og Sjálfstæðismenn
börðust á móti. Á endanum stóðu flestir
þingmenn þó saman um að finna lausn á
málinu, lausn sem var örugglega betri en
sú sem lá á borðinu.
Þegar útlent fyrirtæki vill kaupa
hlutabréf í HS orku hefur minnihlutinn
í borgarstjórn rifjað upp REI málið með
sínum hætti. Hið rétta var eftirfarandi:
Dagur vildi samruna REI við Geysi
Green, en án kaupréttarsamninga.
Dagur mótmælti ekki aðkomu Bjarna
Ármannssonar. Hann studdi aðkomu
einkaaðila að málinu og kippti sér
ekki upp við það að þeir fengju 20
ára einkaréttarsamning að þekkingu
Orkuveitunnar. Hann blindaðist af
hagnaðarvon sem í fyrirtækinu átti
að vera og féll fyrir því að verðmætið
var sagt vera 10 milljarðar króna.
Það voru bara tölur á blaði fengnar
með því að hækka verðmæti GGE á
móti. Dagur virðist hafa fullt umboð
Samfylkingarinnar til þess að afhenda
eigur og þekkingu borgarbúa til
einkaaðila. Fjármagni borgarbúa átti
að hætta í Afríku og Indónesíu. Hann
talaði með blik í augum um geysilega
hagnaðarvon í framtíðinni. Síðan hafa
markaðir hrunið.
Þessi saga var ekki rifjuð upp í borgar-
stjórn heldur endurhönnuð saga „eins og
hún hefði átt að vera.“ bj
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Benedikt Jóhannesson
Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23,105 Rvík.
Sími: 512 7575. Myndsendir: 561 8646.
Net fang: visbending@heimur.is.
Prentun: Heimur. Upp lag: 700 eintök.
Öll réttindi áskil in. © Ritið má ekki afrita
án leyfis út gef anda.
Það er gott að gleyma
ar og ungabarnadauða; í ár deyja milli
200 þúsund og 400 þúsund fleiri börn
en ef kreppan hefði ekki skollið á. Í ár eru
40 milljónum fleiri vannærðir en í fyrra
vegna kreppunnar. 50 milljónir manna
missa atvinnu í ár. Bersýnilega hefur
atvinnumissir miklu verri áhrif í fátæku
landi án bóta og velferðarkerfis en í
vestrænum ríkjum. Staða þeirra sem halda
vinnunni er lakari en áður. Það á auðvitað
við um alla, bæði í ríku löndunum og
þeim fátæku, en þegar tekjurnar eru ekki
nema 2 dalir á dag eins og raunin er oft
í þróunarlöndunum getur skerðing skilið
á milli feigs og ófeigs. Það er ótrúlegt,
en 43% af virku vinnuafli heimsins hafa
minna en tvo dollara á dag í tekjur. Í ár
veldur tekjufallið því að 200 milljónir
manna í viðbót færast niður fyrir þessi
mörk. Staðan versnar því margfalt þegar
heilsugæsla og félagskerfi veikjast, fjöldi
missir vinnu og aðrir hafa minna milli
handa; þetta hefur áhrif á kjör mörg
hundruð milljóna manna.
Fátæktarmörk Alþjóðabankans eru
dregin við 1,25 dali í tekjur á dag. Einn og
hálfur milljarður manna er undir þessum
mörkum og það fjölgar í þeim hóp. Með
hliðsjón af fyrri reynslu er öruggt að fjöldi
barna flosnar upp úr skólum, mun fleira
fólk en ella missir líkamlegt atgervi vegna
vannæringar og sjúkdómar leggjast miklu
harðar á fólk nú. Þetta er óumflýjanlegt
miðað við rannsóknir og reynslu fyrri ára.
Fátækir finna fyrr og verr fyrir kreppu og
eiga mun erfiðara með að rísa upp aftur
að henni lokinni en hinir sem njóta betri
aðbúnaðar. Í bráð er því kreppan harðari
í þróunarlöndum og í lengd er leiðin upp
úr henni torsóttari.
Nú keppast menn við að lýsa því yfir erlendis að kreppunni sé lokið. Á sama tíma vilja íslenskir
ráðamenn búa þjóðina undir erfiðan
vetur. Skýringin er auðvitað að hluta til
sú að vandi Íslendinga er miklu meiri en
annarra þjóða. Aðgerðaleysi stjórnvalda
síðan í fyrrahaust hefur þó ekki minni
áhrif.
Ben Bernanke, formaður bankastjórnar
seðlabanka Bandaríkjanna, sagði í ræðu að
líklega væri kreppunni lokið frá tæknilegu
sjónarmiði. Þetta þýðir að hagkerfið
hættir að dragast saman. Íslandsvinirnir
í Danska banka gáfu út sambærilega spá
um Evrópu. Reyndar verður að geta þess
að seðlabankastjóri sagði líka að kreppan á
Íslandi yrði á enda næsta vor.
Sumum kann að virðast það ein-
kennilegt að á sama tíma og kreppan
bítur marga með atvinnuleysi, skuldum
og lágum launum geti henni verið
lokið. Greining Íslandsbanka taldi þetta
til dæmis fjarri lagi. Samt er það svo
að kreppa í hagfræðilegum skilningi
miðast við það hvort hagkerfið stækkar
eða minnkar. Hagvöxtur er undirstaða
þess að lífskjör batni og samdráttur
uppskrift að versnandi stöðu almennings.
Hins vegar segir hann ekkert til um
það hvort fólki líður betur eða verr.
Væntingavísitala Gallups hefur verið í
lágmarki að undanförnu og gildi hennar
svo lágt að jafna má við örvæntingu.
Þegar væntingar batna verður það til þess
Það er búið
að fólk hættir að halda að sér höndum og
hjól atvinnulífsins fara að snúast hraðar.
En það eru ekki bara væntingar sem
eru eins og hundur sem eltir rófuna á
sér. Ástæðan fyrir því, að menn vænta
þess að bjartara sé framundan, er sú að
ríkisstjórnir víða um heim hafa dælt
peningum inn í hagkerfið. Það er ekki
hættulaust. Fyrir utan það hve skuldug
ríkin verða á eftir er hætt við því, að
peningaflæðið geti valdið verðbólgu þegar
hagkerfið tekur við sér. Fáir hafa viljað
taka lán til nýrra fjárfestinga og bankar
hafa verið fastheldnir á fé þó að nóg sé
til. Of stór peningaskammtur getur
valdið því að kerfið ofhitni og verðlag
hækki. Þetta vita Bernanke og félagar vel
og vilja því stilla kerfið rétt þannig að
vextir hækki um leið og verðbólgan lætur
á sér kræla. Þetta verður viðfangsefni
þeirra meðan hagkerfið hjarnar við.
Bernanke er þó ekki í vafa um hvers
vegna bjartari tímar virðist framundan:
„Ef ekki hefði verið gripið til kraftmikilla
aðgerða í skyndingu hefði örvæntingin
sem byrjaði í október síðastliðnum líklega
aukist eða fleiri stór fjármálafyrirtæki farið á
hausinn og allt fjármálakerfi heimsins hefði
verið í hættu. Við vitum ekki fyrir víst hvaða
afleiðingar þetta hefði haft efnahagslega,
en það sem við vitum bendir til þess að
samdrátturinn í hagkerfi heimsins hefði
orðið afar mikill og langvinnur“. Ástandið
á Íslandi bendir til þess að bankastjórinn
hafi á réttu að standa.