Nýir tímar - 09.12.1939, Blaðsíða 2

LAUGARDAGINN ö. DES. 1938
MÝIR TIMAR
Vcrblýds-
Islenzk verkalýóamál eru, einB
og sakir standa, illa á vegi stödd.
Um það mimu allir sammála, sem
að alúð hugsa um þau mál, enda
þótt hina sömu geti um eilífð
greint á um það hverjir eigi sök á
því að svo er komið sem komið er.
Það eilífðarágreiningsmál ætla ég
því að láta liggja milli hluta, enda
þótt það sé engan vegin aukaat-
riði í þessum málum Hitt er meira
aðkallandi, að gera sér glögga
grein fyrir því, að hér stefnir í al-
gert öngþveiti ef ekki verður und-
inn bráður bugur að því að bæta
þar úr.
I landinu hefur risið upp sam-
band óháðra verklýðsfélaga, sem
er óháð öllum öðrum en meðlim-
um sínum, hinsvegar er hið gamla
samband verklýðsfélaganna enn
við liði, Alþýðusambandið, sem
skipulagslega er svo nátengt ein-
um stjómmálaflokki landsins, að
það verður að lúti boði hans og
banni.Einstök félög þess geta ekki
ef þau eiga ekki að brjóta lög sam
bandsins og flokksins, sem vitan-
lega eru miðuð við hagsmuni
flokksins, sagt sig úr sambandinu
nema nánast með leyfi flokksins
ganga ásamt honum kaupum og
sölum í hrossakaupmennsku ís-
lenzkra stjórnmála. Þetta sam-
band er því verkalýðnum harla ó-
þarft í sinni núverandi mynd und-
ir yfirstjóm Alþýðuflokksins í
sinni núverandi skripamynd, enda
kann það ekki góðri lukku að
stýra að flokkur, sem í seinni tíð
hefur stuðlað að hverri skerðing-
unni á réttindum og hagsmunum
verkalýsins á fætur annarri, skuli
ráða lögum og lofum í hagsmuna-
samtökum hans og halda hon-
um þrælatökum, með tilstilli
íhaldssinnaðra landslaga. Al-
þýðusambandið í þessari mynd
verður því að vera feigt. Verði
ekki breyting á því gerð innan frá,
er það óhjákvæmilegt að hið unga
óháða samband hljóti að fylkja fé-
lögum þess undir sitt merki í
þrássi við það. Slíkt myndi reynd-
ar naumast gerast átakalaust og
verður því að vonum frestað i
lengstu lög, eða unz vonlaust þyk-
ír um aðra skipan málanna innan
Alþýðusambandsins. Innan Al-
þýðusambandsins eru þó fjölmarg
ir góðir kraftar ,sem hafa augun
opin fyrir því, hvílíkt öfugmæli
Alþýðusambandið er orðið og
vildu fúsir gera þar bót á
Því heyiist jafnvel fleygt, að fyrir
dyrum standi gagnger breyting á
sambandinu og væri þá vel ef satt
reyndist.
En hvað dvelur aðgerðir þeirra
manna innan sambandsins, sem
komið hafa þessu þarfa máli svo
á rekspöl þar. Því láta þeir ekki
til skarar skríða. Hafa þeir ekki
bolmagn til þess að kveða upp
úr með þessar væntanlegu breyt-
ingar, ef fréttin um þær er sönn,
sem hún vonandi er. Hafi þeir
lcomið þessum málum á þann rek-
spöl, sem sumir þeirra gefa í skyn
í hálfkveðnum vísum, þá verða
þeir og hljóta að skilja það, að
þetta mál þolir enga bið og verð-
ur að takast hiklausum og drengi-
legum tökum. Það þarf ekki að
vera nein lausn þessara vanda-
mála, þó þessir menn, seint og síð
ar meir, geti komið á' einhverjum
breytingum, sem þeir eftir atvik-
um geta sætt sig við, e. t. v. meira
og minna tilknúnir af Alþýðu-
flokknum. Það or ólíklegt að slik
verði lausn þessara mála. Lausn
er ekki fyrr fengin en íslenzkur
verkalýður stendur sameinaður á
Aistaoan IU arlendra við-
bnrða og orlendra þlðða
Svo hefur farið, að afstaðan til
þeirra viðburða, sem nú eni að
gerast í heiminum, hefur sundrað
þefm flokki, sem sameina átti ís-
lenzka alþýðu til baráttu fyrir sín-
um eðlilega rétti. Þetta mætti virð
ast svo mikil undur, að ekki er hægt
að komast hjá því að gera nokkra
tilraun til að skýra frá málavöxtum
Þó skal það tekið fram, að það
sem hér verður um þessi mál sagt,
má ekki skoða svo, að það sé bor-
ið fram i umboði allra þeirra, er
nú haífa sagt skilið við Sameiningar
flokkinn, heldur er það algerlega'
ritað á persónulega ábyrgð undir-
Htaðs, en þð í þeirri trú, að flestir
þeir, sem honum hafa orðlð sam-
ferða, séu líkrar skoðunar.
Afstaða þeirra, sem eftir verða
í flokknum er mönnum að mestu
kunn af Þjóðviljanum. Þó tæplega
fullkomlega. Þrátt fyrir allt hefur
Þjóðviljinn tekið ofurlítið tillit til
okkar og reynt að sneiða hjá því,
sem vitað var, að frá okkar sjón-
armiði voru fráleitar, skaðlegar og
særandi öfgar. Þó hefur þetta helzt
orðið til þess, að honum hefur vaf-
izt tunga um tönn, og hin raunverui
lega afstaða því orðið ljós öllum
þeim, sem geta skilið áður en skell
ur í tönnunum. Andóf okkar, sem
nú göngum úr flokknum, hefur því
aðallega leitt til þess, að höfuðmál-
gagn flokksins, Þjóðviljinn, héfur,
orðið loðið í máli, en þó í aðal-
atriðum túlkað skoðanir þeirra, er
nú eru eftir í flokknum. Skoðanir
okkar hinna hafa hinsvegar lítið
komið fram utan flokksins — og
reyndar líka innan hans, því að
reynt hefur verið að halda þeim þar
niðri.
ný, í samtökum, sem engum þurfa
að standa skil af sínum gerðum,
svo langt sem landslög leyfa, öðr-
um en meðlimum sínum. Og sú
lausn fæst aðeins með einlægum
vilja ráðandi manna beggja sam-
bandanna, og þ'ú aðeins að með-
limir þeirra beggja geti að meiri-
hluta sætt sig við það framtíðar-
ekipulag, sem sameinað gæti á ný.
Þau verkalýðsfélög, sem upp-
haflega stóðu að Varnarbandalag-
inu og síðar beittu sér fyrir stofn-
un hins óháða sambands, hafa
oftar en einu sinni sýnt einlægan
vilja til þess að reyna að leysa
þessi mál í samstarfi við Alþýðu-
sambandið, og ég þori óhikað að
fullyrða það, að þessi vilji er enn
fyrir hendi. En fram að þessu
hefur öllum slíkum umleitunum
verið lítill gaumur gefinn innan
Alþýðusambandsins. Á þeirri af-
stöðu þarf að verða breyting hið
bráðasta. Þeir kraftar, innan Al-
þýðusambandsins, sem hafa opin
augun fyrir ríkjandi vandræða-
ástandi verkalýðsmálanna og fá
þar einhverju ráðið, verða að
knýja það fram að þessum umleit-
unum hins óháða sambands sé
sinnt, svo samstarf sambandanna
að lausn þessara mála og sam-
komulag megi sem fyrst takast.
Deilum hverir aðra dauða í stjóm-
málum, en drepum ekki verkalýðs-
samtökin.
Ólalor H, Einarsson.
Ágreiningurinn innan flokksins
varð fyrst um það, hvernig taka
skyldi þýzk-rússneska griðasáttmál-
anum (eða réttara tryggðasáttmál
anuin). Þessi sáttmáli kom flestum
flokksmönnum á óvart, og sam-
kvasmt því, sem flokksmenn höfðu
vænzt, og samkvgemt því, sem blöð
flokksins höfðu ritað um samningaJ
umleitanir Breta og Frakka við
Rússa, var ekki hægt að skoða sátt
málann öðruvísi en sem geigvæn-
leg ótíðindi. En ritstjórar Þjóðvilj
ans töldu sér skylt að trúa því, að
Sovétríkin væru að vinna fyrirfrið
ánn i Norðurálfunni, og þvi hlyti
þessi griðasáttmáli líka að vera góð-
ur. Ég var þegar þetta gerðist rit-
stjórd Nýs lands, og var fastlega á
mig skorað, að skýra frá
þessum atimrðum frá sem
líkustu sjónarmiði og Þjóðr
viljinn hafði gert. Ég gerði pað
lika svo sem mér var framastunnt
og meira þó — en ég gat ekki
gert það afdráttar og skilyrðis-
laust, hvorki vegna þess, sem blöð
flokksins höfðu áður seigt né vegna
hins, sem ég bjóst við að á eftir
mundi koma. Síðan hefur Nýtt land
ekki getað komið út. Hefur það
verið af fjárhagslegum ástæðum,
þó að skoðanir mínar hafi líklega
valdið einhverju um það, að ekki
var eitt látið ganga yfir bæði blöð
flokksins héx í Reykjavík.
I fyrstu var það ekki álit okkar,
sem þó töldum þýzk-rússneska
griðasáttmálann ótíðindi, að hann
væri beinlínis gerður til þess að
koma af staðtofriði í álfunni, og'
að baksamningar væru um það að
skipta annarra þjóða löndum milli
Þjóðverja og Rússa. Hinsvegar
hafa siðari viðburðir sannfært a.
m. k. marga okkar um þetta, og
um leið hefur réttlæting flokks-
blaðsins á samningunum og því,
sem af honum hefur leitt, orðið okk
ur stöðugt sárari fleinn í holdi. Þó
skal það fram tekið, að þrátt fyrir
þá umsögn í siðasta tölublaði Nýs
lands, að samningur um skiptingu
Póliands væri tvímælalaust brot á
alþjóðiegum rétti, þá fannst mér inn
rás rauða hersins í Pólland eiga sér
nokkra réttlætingu eins og á stóð.
Þau lönd, sem RússaT hemámu, eru
fremur byggð rússnesku en pólsku
fólki, og höfðu Pólverjar áður tekið
þau ránshendi, og eigi var þeim
ætlaður nema lítill hluti þeirra af
þeim mönnum, er þessum löndum
skiptu við friðarborðið í Versöluin
og mjög voru vinveittir Pólverjum.
Hinsvegar þótti mér, og fjöl-
mörgum flokksmönnum öðrum
þvingunarráðstafanir Sovétrikjanna
gagnvart Eystrasaltsríkjunum með
öilu óverjandi, og sú afsökun, sem
færð hefur verið fram fyrir þeim,
að Sovétríkin hafi þannig verið að
styrkja varnaraðstöðu sína, að engu
hafandi. Er það hvorttveggju, að
þvílík afsökun hefur jafnan verið
horin fram fyrir hverju hernaðar-
legu ofbeldi og oftast með jafn
miklum sannindum, og svo hitt, að
drengileg skiptj við þessi smáríkí
mundi hafa verið Sovétrikjunum
traustari skjöldur heldur en þau
heniaðarlegu yfirráð, sem þar hafa
nú verið tekin með ógnunum.
Þó er innrásln í Finnland Jiyngsta
sök Sovétríkjarina i þeirra sektar-
göngu, síðan þýzk-rússneski sanrn-
ingurinn var gerður. Fyrir þeirri
innrás er engin gild afsökun til.
Hana má að vísu telja sambærilega
við hmrás italá i Abessiniu og At-
baniu, ítala og Þjóðverja á Spán
og Þjóðverja i Czekoslóvakíu. Þó
er hún að einu leyti verri. Þær inn-
rásir liinar, sem nefndar hafa verið,
eru gerðar af ríkjum, sem hafa op-
inlærlega dýrkað hernaðarlegt of-
beldi, þar sem Sovétríkin telja
sig boðl>era sósíalisma, fulltrúa
iiinnar göfugustu menningarstefnu.
Það er þó réttlætanlegra að gerast
mannæta í nafni ómenningarinnar
heldur en í nafni siðmenningarinn-
ar. Hvernig eiga svo þeir, sem af
réttlætiskennd hafa deilt á hernaðar
ofbeldið gegn Abessiniuniönnum
Spánverjum, Albaniumönnum og
Czekum að réttlæta ofbe.ldið i Finn-
landi?
Það hefur stundum heyrzt í Sam-
einingarflokknum, að með landvinn-
ínguni Sovétríkjanna aukist ogsós-
íalismanum land. En það verð ég
að segja, að ekki er mér það óbland-
inn fögnuður. Ég get ekki komizt
hjá þeim ótta, að sá sósialismi,
sem hyggst að vinna heiminn með
landráni og ofbeldi tapi ]>ví að vera
sósialismi. Svo er því lika af
sumum haldið fram, að Finnar séu
ekki 1 ýðræðisþjóð, þar sem þeir
hafa bannað kommúnistaflokkinn og
tvo fasistaflokka og jafnvel að þeir
séu ekki menningarþjóð. Víst er
finnska ríkið ungt og ekki i fullu
jafnvægi. En er þá áreiðanlegt, að
rússneska rikið sé stöðugra í jafn-
væginu eða þar sé öruggara lýð-
ræði? Og mundi ekki einhver menn
ing verða að fylgja því að vera
vaskasta íþróttaþjóð í heimi eins
og Finnar eru. Annars skiptir það
i þessu falLi ekki mestu máli, hvern
ig Finnar eru, heldur hvað Sovét-
ríkin mega leyfa sér í nafni sósíal-
ismans.
Þá afsökun fyrir innrásinni í Finin
land, að hún sé gerð til þess að
fyrirbyggja áhlaup þaðan á Sovét-
ríkin, er ekki hægt að taka öðru-
vísi en þannig, að hún sé tilraun
til að reyna að breiða yfir hinn
virkilega tilgang striðsins. Um þann
tilgang geta þeir að vísu einir vit-
að, sem til þess hafa stofnað. En
eðlilegt er, að menn verði því tor-
tryggari um það, liver er hinn
vjrkilegi tilgangur, sem það er frá-
leitara, sem um það er sagt. Og
nú er það svo, að Rússum er það
ekki mikils virði að ráða yfir Finn-
landi, en hitt hlýtur þeim að þykja
girnilegt að ráða yfir járnnámum
Sviþjóðar og höfnum Noregs. Þvi er
ekki liægt að verjast grunsemdum
um, að innrásin í Finnland sé fyrst
og fremst upphaf sóknar á öll Norð-
urlönd, og þá er hún um leið orð-
in mál, sem eigi aðeins snertir rétt-
arkennd okkar, heldur einnig nán-
ustu viðskipti okkar við umheiminn
og sjálfa tilveru okkar (svo að
sleppt sé öllu tali um frændsemi
og vináttubönd).
En látum svo heita, að þetta
(sem mér finnst bara kalt og ró-
lega ályktað) séu ástæðulausar grun
semdir og jafnvel „móðursjúkur"
ótti, þá er þó annað eftir í þessu
máli, sem er mjög alvarlegt. Siná-
þjóð, sem réttlætir ofbeldissaman
yfirgang stórþjóðar, vegur með þvi
gegn siðferðislegum rétti sjálfrar
sín til þess að vera sjálfstæð þjóð.
Og einmitt af þessari ástæðu get-
um við alls ekki verið í flokki, er
réttlætir slikan yfirgang hátt eða
í hljóði. Við lítum svo á, að með
því sé vegið gegn sjálfstæði okkar
eigln þjóðar. Og þó að við höfum
vitanlega alið okkar eigin böðla,
þar á meðal okkar þjóðstjórnarihald,
þá er nú samt það sjálfstæði, sem
við eigum nú, okkar dýrmætasrta
eign.
Ég vona, að þetta sé þegar orðið
nógu ljóst til þess, að meim hljóti
að skilja, að við sem úr Sameining
arflokknum gengum, gátum ekki
annað eins og málfærsla flokksins
hefur verið út á við, aðallega í
Þjóðviljanum. Okkur þótti sem ver
ið væri að neyða okkur til að ganga
undir gunnfána, sem stefnt væri
móti alþjóðlegum rétti, en með rang
snúnu ofbeldi, og móti hagsmunum og
sjálfstæði þjóðar okkar. Vitanlega
getur okkur missýnzt eins og öðr-
um dauðlegum mönnum, en svona
blasir þetta við okkur. Milli okkar
og þeirra, sem eftir eiju í flokknum
er uin þetta svo djúptækur skoð-
anaágreiningur, að leiðir okkar
hlutu að skilja. Við skiljum með
sársauka en eigi af reiði eða hatri,
og ég vona að hvorirtveggja séu
menn til að endurskoða afstöðu
sína, þegar atburðimir færa okkur
heim fullan sann um það, sem er
að gerast.
Menn spyrja nú ef tiL vill hvers-
vegna hér sé eingöngu rætt um af-
stöðuna til Sovétríkjanna. Það er
af því, að það eitt hefur valdið
djúptækum ágreiningi. Annars þarf
engin iaunung að vera á því, að
við flestir eða allir, sem úr Sainein
ingarflokknum göngum, óskum Ves'
urveldunum sigurs í þessu stríði. Þat
er af því, að við lítum helzt á þau
sem fulltrúa menningar og lýðræð-
is þrátt fyrir allt — og svo Hka
af því, að okkar land, ísland, er
raunverulega hluti af Vestur-Ev-
rópu, menningarlega og viðskipta-
lega, og við treystum Rreta-
veldi l>ezt stórveldanna til þess að
unna okkur að fara nokkurnveginn
frjálst með okkar eigin mál. Það
má að vísu vel vera, að yfirlýsing-
ar Vesturveldanna um baráttu þeirra
fyrir rétti smáþjóðanna séu talsvert
hræsniskendar, en þær yfirlýsingai
eru þó bindandi fyrir þau á marg-
vislegan hátt. Hitt er samt meira
urn vert, að lega okkar lands er
stík, að Bretum er það mest áhuga
efni, að aðrar þjóðir fái hér ekki
hernaðarlega bækistöð, en flestar
hinar stórþjóðirnar hafa eðlilega á-
huga á því að fá hér þvílíka að-
stöðu. Og svo er það að lokum, að
þó að nú séu ihaidsstjómir í Bret
landi og Frakklandi, þá er þar
sijómskipulag með þeim hætti, að
frjálslyndari stefnur geta auðvehÞ
lega náð þar bráðum sigri og trauð
lega verður svo háð barátta um
lífið við fasismann í Þýzkalandi,
að sigur í þeirri baráttu verði ekki
um leið sigur frelsisins fyrir alla
alþýðu hinna sigrandi þjóða.
Arnór Sigurjónsson.