Prentarinn - 01.10.1912, Blaðsíða 2

92
P R E N T A R I N N
gert. Þess vegna eru prófarkir (prófblöð)
nauðsj'nlegar, svo höfundurinn (eða i lians
stað einhver, sem fullnægjandi þekkingu
hefir á máli og réttritun) geti leiðrétt pað
sem miður fer. Nægilega breiðir jaðrar
(marg.) verða að vera utan um lesmál á próf-
örkinni (þumlungs breiöir og meira), svo að
liægt sé að skrifa skipulega á þá leiðrétting-
arnar. Þegar próförkin er afþrykt í arkar-
broti (1. og 2. pr.örk), verða bilin milli síð-
anna að vera breiðari en venja er i prent-
uðuin bókum, og ber að skrifa leiðréttingar
á ytri jaðarinn, til hægri, við síðu með odda-
tali og til vinstri við síðu með jöfnu tali;
ætíð þannig, að 1. villa sem leiðrétta á, er
skrifuð næst meginmálinu (textanum) og
hinar til hægri og vinstri eins og við á, út
frá liver annari. Aðeins i viðlögum má skrifa
leiðréttingar báðu megin lesmálsins. En nota
á hægri jaðarinn á próförkum einstakra
dálka og leturspildna, þegar letrinu hefir
ekki verið raðað í síður. A tvídálkuðum
síðum á að skrifa leiðréttingarnar á liliðar-
jaðar hvers dálks.
Pegar setjarinn liefir innsett leiðrétting-
arnar á 1. próförk, er 2. próförk afþrykt.
2. próförk á að réttu lagi einungis að vera
til þess, að sj’na prófarkalesaranum, að allar
leiðréttingar á 1. próförk séu rétt innsettar
i letrið af setjaranum, en í 2. próförk er
einnig bent á þær villur, sem þá fyrst er
tekið eftir. Stundum þarf 3. og 4. próförk,
en það er af fáum ritum og örsjaldan. Síð-
asta i>rórörk cða 1. hreinprentuð örk nefnist
samanburðarörk. El’ prófarkalesarinn hefir
ekki fundið annað en eitthvað ofur smávægi-
legt til að leiðrétta í henni, skrifar hann efst
á fremstu síðu: Má prentast. Prentarinn
ber ekki ábyrgð á þeim villum, sem finnast
kunna í hreinprentaðri örk og prófarka-
lesarinn befir ekki leiðrétt í siðustu próförk
eða samanburðarörk.
Setjarinn er skyldugur lil að selja alt,
sem stendur i handriti, og liafi hann lesiö
læsilegt orð rangt, hlaupið yfir eða endur-
tekið eitthvað, á hann að Iaga það án auka-
þóknunar; en ef höfundurinn eða þrófarka-
lesarinn breytir eða bætir við einhverju, ber
setjaranum aukaborgun fyrir vinnuna að því.
Burtfellanir og viðaukar gera auðveldlega
það að verkum, að orðin standi of strjál
eða of þétt. I afgangssíðu má ofl bæta við
eða burtfella nokkuð; en eigi slikar brevt-
ingar sér stað annarstaðar, verður oftast að
fiytja tilsvarandi fjölda lina af einni síðu á
aðra, unz kemur á afgangs-síðu eða að ósetlu
framhaldi ritsins. í afgangslínu, sem aðeins
inniheldur fáa staíi, má bæta við nokkrum
orðum, og einnig má burtfella nokkur orð,
þegar línan nær hér um bil eða atveg út
að rönd. Sé breytt í miðju máli, á að þvi
leyti, sem unt er, að sjá um að hið nýja,
sem bætist við, sé jafnlangt því sem burt-
fellur.
Að setningin takist vel, er mikið undir
þvi komið, að handrilið sé prentfært: til
fullnaðar frá gengið og yfirfarið og vandað
að skrift og öllum frágangi (sjá »Tilhögun
handrita« i II. árg.).
Villu hverja, sem i próförk finst, merkir
prófarkalesarinn með leiðréttingarmerki, og
það merki er endurtekið á jaðri prófarkar-
innar. Merki livert á að standa nákvæmlega
beint út frá línu þeirri, sem villan er i. Sé
um margar villur að ræða í sömu linu, eru
notuð ýms merki. Sjá siðar.
Ekki má breyta meiru i orðum í próf-
örk en rangt er, né bæta meiru við en vantað
hefir. Sé t. d. orðið hönd sett: lönd, á ein-
ungis að fella burtu stafinn l og skrifa h i
staðinn; sé t. d. orðið hvenær sett þvinær,
er að eins samstöfuninni pví breytt í hvc.
Standi orð eða stalir í rangri röð, má ekki
stryka það út, beldur á að sýna með til-
heyrandi merkjum hvernig á að færa það til.
Nákvæmur prófarkalesari á ekki ein-
göngu að breyta rangt settum stöfum, heldur
einnig um leið og liann leiðréttir, að renna
augum yfir hvern einstakan staf, merki eða
tölu i próförkinni frá upphali til enda; hann
á og að eftirlíta bilin milli linanna og eins
milli hvers orðs og stafs, — sömuleiðis grann-
skoða blaðsiðutöl og titil, arkarbendir og
arkarlölu, veita eftirtekt siðasta orði hverrar
síðu og einkanlega hverrar arkar, gæta vel
að hvort slæðst liafi inn rangir stafir, orð,
merki, úrfellingar og endurtekningar; hvort
að séu skekkjur eða ójöfnur, lafandi orð,
rangar skiftingar eða röng ósamkvæm setn-
ing greinarmerkja, og sömuleiðis ber lion-