Ísland - 07.06.1943, Síða 4

4
ÍSLAND
=&**•
iR^-Tiiinm
Sambandií) við Norðnrlönd
Framh. af 1. síðu.
stutta tíma í 7 alda sögu
okkar, sem við vorum sjálf-
FLEIRA kemui’ hér tdl at-
hugunar. Það er ef-
um okkur ráðandi að fullu
og öllu?
laust rétt að Bandaríkin hafa
fyrir sitt leyti gengið inn á,
að viö réðum sambandsmál-
inu til fullra lykta og stofn-
uðum lýðveldi á næsta vori.
En hefði það' nokkuö sákað,
að afstaða Englendinga lægi
skýrt fyrir? Morgunblaðiö
fullyrti raunar nýlega að
þeir væru þessu alveg sam-
þykkir. En ætli það sé ekki
ofmælt?
Englendingar hafa kon-
ungsstjórn og vilja halda fast
við hana. Þeir halda því
mei'ra að segja fram, aö
reynslan bendi til þess, áð
lýðræðinu sé bezt borgið und-
ir konungsstjórn. Auk þess
er Kristján konungur 10., í
þeirra augum, „brimbrjótur-
inn gegn fasismanum“, —
eins og þeir nefna hann
stundum. Er nokkur trygging
fyrir því, að Englendingar séu
því samþykkir að við slítum
koriungssambandinu „að svo
stöddu“? Eða kannske okkur
varði ekkert um afstöðu
þeirra?
Þegar. Norömenn skildu
við Svía, 1905, höfðu þeir úti
sendimenn hjá öllum stór-
veldunum til að tryggja við-
urkenningu þei'rra á sjálf-
stæði sínu og fullveldi. Mundi
okkur ekki henta aö fara líkt
aö?
Það má vel vera að Banda-
ríkin veröi eina stórveldið í
heiminum eftir styrjöldina.
En við getum ekkert um þaö
sagt, fi’ekar en annað sem
framtíðin býr yfir. En með-
an þaö liggur ekki fyrir, get-
ur ekki talizt gætilegt að
hrapa aö neinu varðandi af-
stöðuna út á viö. Því ein-
nvern tíma kynni að því að
reka, að við þættumst þurfa
að halda á, ekki einungis viö-
urkenningu sjálfstæðisins
heldur og fullri vináttu og
samúð, víöat’ en úr einni átt
KÆ CRGUNBLAÐIÐ, — ?
■»* enaurbættri útgáfu —
segir nt af gxein, sem birtist
um sjáfstæðismálið í síðasta
íslandi:
„Ekkl verður séð riváð
Árni meinar með þeim um-
mæium, að við séum aö
slíta tengslin við hin Norö-
urlöndin, ef við stofnum
hér lýðveldi“.
þo ummæxm seu ekkl alls-
kostar rétt höfð eftir, skiftir
það ekki miklu. Við skulum
athuga þetta nánar. Morgun-
blaðið birti hina miklu ræðu
foringjans, þar sem hann
boðaöi sambandslit við Dan-
mörku og stofnun lýöveldis,
ekki síðar en 17. júní 1944.
Ólafur Thórs segir( orðrétt
úr Morgunblaðinu og feitletr-
aö þar):
„Brautin er möirkuö. Við
söldfum hiklaust aö loka-
• Við ætlum að slíta
íni ítóugá!i við Dani
Og svo bætir foringinn viö:
„Þetta viijum við að heimur-
inn viti. Allur misskilningur
í þeim efnum er íslendingum
skaðlegur og engum til góds“.
Hér er ekkei’t verið að
pukra meó fyrirætlanirnar aö
því er Danmörku snei’tir: „Viö
ætlum að slíta öll tenzl viö
Dani“. „Þetta viljum viö aö
heimurinn viti“.
Nú mun Morgunblaðið
segja, alveg réttilega: „ En
góði maður, Danmörk er bai’a
eitt af Noröurlöndunum, ekki
Norðurlöndin“.
Alveg rétt. En vió skulum ’
líka skoöa þetta ofurlítið bet-
ur.
ASAMEIGINLEGUM fjöl-
mennum fundi stú-
dentafélagsins og íslendinga-
félagsins í Kaupmannahöfn.
sem haldinn var fyrir tæpum
mánuöi, 7. maí var samþykkt
svofelld ályktun:
„íslendingar samankomnir
á fundi í Kaupmannah'. í'n 7.
maí 1943, tjá sig í grundvall-
aratriöum samþykka ályktun-
um Alþingis 1941 í sambands-
málinu
og beina þeirri eindregnu
ósk til stjórnar og Alþingis
að fresta úrslitum þess,
þangað til báðir aðiljar hafa
talazt við. Sambandsslit án
þess að umræöur hafi farið
fram, eru líkleg til að vekja
gremju gegn íslandi ann-
arsstaðar á Norðurlöndum
og gera aðstöðu íslendinga
þar erfiðari, þar sem ein-
hliða ákvörðun íslendinga í
þessu máli yrði talin and-
stæð norrænum sambúðar-
venjum“.
Þessi ályktun ber þaö með
sér, að ekki muni gerlegt aö
„slíta öll tengsl við Dani“, án
þess aö hin Norðurlöndin
finni til þeirra slita. Þetta
ætti að nægja til þess að
Morgunblaðið gæti séð, hvað
„Árni meinar“.
Það er hvorki’ sæmandi né
hyggilegt að hafa að engu
álit og bendingar þeii’ra
landa okkar, sem á Norður-
löndum dvelja, um hug Norð-
ui’landabúa til okkar. Sein-
ustu árin hefur gagnkvæm
vinátta þróazt milli okkar og
þessara nánustu frændþjóða.
Eigum við að fyrirgera þeirri
vináttu nema mikiö liggi viö?
Við vitum, að Norðurlanda-
búar eru mest metnir állra
þjóða, vegna hinna amenriu
og farsælu menningar þeirra.
Við sjáum e&ki að neitt geti
búið undir sívaxandi vinsemd
þeirra í okkar garð. Viö telj-
um hana hiklaust óeigin-
gjarna meö öllu.
ERFITT mun reynast að
sannf. nokkurn hugsándi
mann um aó helzta skilyrði
þess aö við getum „legið fyrir
traustum strengjum“ sé að
gera ráöstaíanir, sem vekja
gremju meöal nánustu frænd-
þjóðanna, einu þjóðanna í
heiminum, sem viö getum
veriö allsendis öruggir um
að unni okkur algerlega, und-
irhyggjulaust og af heilum
hug. Hvar er nokkur von ör-
uggari bandamanna í fram-
tíðinni? (
Vfð eigum ekki aö láta „ein-
dregna ósk“ íslendinga í
Höfn eins og vind um eyrun
þjóta- Það er alveg ný tdl kom
ið ef t. d. íslenzkir stúdentai’
í Höfn snérust til andstööu
við sjálfstæðiskröfur þjóðar
sinnar. Þeiin veröa ekki gerö-
ar neinar getsakir. Enda ber
ályktunin með sér, að þeir og
aðrir fundaraienn aðhyllast
sjálfstæöisstefnuna, eins og
hún hefur verið mörkuð á
Alþingi, þó þeir telji sér
skylt, vegna almenningsálits-
ins á Norðurlöndum, aö vara
við þeirri hættu sem stafa
mundi af því, að hrapa aö
úrslita-ráðstöfunum í ein-
hverju flokks-pólitísku írafári.
Er svo ekki rétt aö viö
minnumst þess, að engri her-
numdri þjóð á meginlandinu
hefur tekizt nærri eins vel og
Dönum ’ að halda hlut sínum
gegn ofurefli nazismans. Eig-
um við, úr tvöföldu verndar-
virki voldugustu lýðræöisríkj-
anna, aó senda þeirri þjóð,
sem tekizt hefur öllum öðr-
um betur aö vernda lýöræði
sitt fyrir ágengustu einræðis-
stefnunni sem nokkurn tíma
hefur komið upp þau boö áð
við viljum umfram allt vera
skildir að skiptum við hana
tafarlaust?
Er okkur lífsnauðsyn, að
„heimurinn viti“ að við
viljum rjúfa „öll tengsl“
við þessa þjóð, og neinum
að tala við hana?
ÞIÐ erum komnir svo langt
í þessu máli, aö við
getum ekki snúið aftur, segja
þingmenn. En mætti minna
á, að vorið 1941 var samþykkt
að fresta kosningum af styrj-
aldarástæðum? Vorið 1942
var frestunin nuumin úr
gildi, þó styrjaldarástæðurnar
væru þá meiri og tilfinnan-
legri en áriö áður“.
Það er ekkert óskiljanlegt,
þó gamlir stjórnmálaflokkar,
sem vilja sitja fastir við sinn
keip, hverju sem fram viridur
í heiminum, séu í talsveröu
málefnahraki. En þó menn
unni slíkum flokki góðs
hlutar, er hugsanlegt aö ein-
hver hiki, þegar honum er
gert áð gjalda jákvæði sitt
viö því, ’að við rjúfum öll
tengsl við Danmörku og þar
með öll Norðurlöndin, „Berr
er hver að baki, nema sjer
bróður eigi“. Við höfum enga
ástæöu til aö ' vantreysta því,
að Noróurlandaþjóðirnar
unni okkur fuls hlutar aö ó-
friðarlokum, samkvæmt okk-
ar eigin óskum og ákvöröun-
um. Hvers vegna eigum viö
þá áö rjúfa bræöralagiö?.
A. J.
Brúarfoss
fer vestur og norður í dag 7.
júní.
Vörumóttaka í dag og á mánu-
dag til hádegis til AKUREYR-
AR og PATREKSFJARÐAR.
Skipið stoppar við ísafjörð
vegna pósts og farþega.
Hapþdrætti
Hásköla Islands
Dregið verður í 4. flokki
10. júní.
402 vinningar — samtals
136700 krónur.
Hæsti vinningur
15 0 0 0 krónur.
Endurnýid strax í dag
Nú er
sumarið komið
Látið börnin taka með sér í sveitina leikföng
úr „Eikarbúðinni“. Það eykur ánægju. Höfum
Hjólbörur
Sturtubíla
Skóflur
Brúðuvagna (tvær gerðir)
og margt fleira.
EIKARBHÐIN
Skólavörðustíg 10. Sími 1944.
TILKYNNING
Frá og með 1. júní og þar til öðru vísi verður ákveðið, verður
leigugjald fyrir vörubíla í innanbæjarakstri sem hér segir:
Dagvinna ............................ kr. 13,83
með vélsturtum ....................... — 18,17
Eftirvinna ............................. — 16,94
með vélsturtum ....................... — 21,28
Nætur og helgidaga...................... — 20,05
með vélsturtum ............,........ — 24,39
Vörubílastöðín Þróttur
Brezk sýning
SíÖastliðinn þriöjudag var
opnuö sýning á brezkri svart-
list og bókum. Dr. Cyril Jack-
son opnaði sýninguna með
nokkrum oröum fyrir hönd
British Council. Þá hélt Sig-
urður Nordal ræðu og loks
flutti Mr. Steegman erindi um
í NÆSTA BLAÐI
mun birtast grein um
Gunnar Gunnarsson og
úthlutun rithöfundafé-
lagsins. |
„alheimsmál listarinnar". Á
sýningunni eru svartlistar-
myndir og eni flestar til Sölu
á