Norðurland - 10.05.1979, Side 3

Ýmsar „táknrænar" athafnir tíðkast meðal frímúrara. Byrjandi verður að
fara í þrjár táknrænar ferðir í vígsluathöfn, með bundið fyrir augu og brett
upp á hægri buxnaskálm og vinstri skyrtuermi. Neminn „sá Ijósið" í
nærveru bræðranna með sveiflandi sverð.
meðmæli, sendi þær upplýsing-
ar er krafist var, og mæltist til
þess, að sem fyrst yrði sent heim
til íslands það, sem hin nýja
stúka þyrfti á að halda til starfs-
ins. Var málinu vel tekið af fyr-
irmönnum reglunnar í Kaup-
mannahöfn."
Ut omnes unum sint
„I bréfi til st. Eddu, dags. 15.
júlí 1932, tilkynnti svo stúku-
ráð, að V.V.S. hafi ll.júlísam-
þykkt þá tillögu stúkuráðs, að
stofnuð verði á Akureyri starf-
andi St. Jóh. stúka, er skuli
heita Rún. í bréfi þessu eru öll
venjuleg og nauðsynleg fyrir-
mæli um stofnun stúkunnar,
stofnendur hennar og embættis-
menn, vígslu hennar, skjaldar-
merki, kjörorð og einkennisliti,
svo og um það, hvenær stúkan
megi taka til starfa, um undan-
þágu frá greiðslum til stórstúk-
unnar dönsku,...“ „Geta má
þess að kjörorð hinnar nýju
stúku skyldi vera: „Ut omnes
unum sint.“ (Megi allir vera eitt)
Stofnskrá og skipunarbréf
stúkunnar voru dagsett 11. júlí
1932. Stofnendur hennar og
stofnfélagar voru alls 21 að tölu,
... þeir 12 br.. er áður hafa verið
taldir, og auk þeirra þessir 9 br.:
Tómas , Björnsson, kaup-
maður.
Jón Svanbjörn Frímansson,
bankafulltrúi.
Sigurður Einarsson Hliðar,
dýralæknir.
Guðjón R. Bernharðsson,
gullsmiður.
Snorri Guðmundsson, tré-
smiður.
Ólafur Ágústsson, húsgagna-
smíðameistari.
Karl Ásgeirsson, símritari.
Stefán Thorarensen, úrsmið-
ur.
Vigfús Sigurgiersson, ljós-
myndari.
Vígsla St. Jóh. stúkunnar
Rúnar fór fram 5. ágúst 1932.“
' A
t
Nú er svo, að leyndin yfir
starfsemi frímúrara er svo
ofboðsleg að tekur Bilder-
berg fram. Það er hugsan-
legt að eitthvað sé missagt,
jafnvel rangt, - í þessari frá-
sögn. Sé svo, þá býður
blaðið frímúrurum á Akur-
eyri pláss til að leiðrétta og
segja gerr og ítarlegar frá.
Megi leyndarráð burgeis-
anna aldrei þrífast.
.. •...... ..........- .....
Samheldni og bróðurandi
Fyrsti stórmeistari Rúnar var
Vilhjálmur Þór, framkvæmda-
stjóri, en aðrir embættismenn
voru síra Friðrik J. Rafnar, síra
Sigurður Stefánsson, síra Lárus
á Miklabæ, Svanbjörn Frí-
mannsson, síðar Seðlabanka-
stjóri mm, Ingimundur Árna-
son, bókbindari, Jón Arnesen,
konsúll og Jakob Frimannsson,
síðar kaupfélagsstjóri KEA og
forseti bæjarstjórnar Akureyr-
ar.
„Stúkan starfaði fyrsta sinn
sama dag (5. ágúst), og var þá
veitt upptaka í Regluna Bjarna
Bjarnasyni, lækni.
Bræðurnir á Akureyri höfðu
lagt mikið á sig til þess að koma
fram þessu áhugamáli sínu,
stofnun stúkunnar. Hafði það
og kostað þá bræður mikið fé
og mikla fyrirhöfn að útvega
húsgögn og annað, sem þurfti til
þess að húsakynni stúkunnar
yrðu sem hentugust og vistleg-
ust. Hóf nú stúkan Rún starf sitt
með ljöri og framsækni, og bar
það hinn besta árangur. Bræðr-
unum fjölgaði, og hin mesta
samheldni, starfsgleði og bróð-
urandi ríkti í félagsskap þeirra.
Hafa br. úr Reykjavík, er heim-
sótt hafa st. Rún á liðnum ár-
um, og þeir eru orðnir margir,
jafnan átt hinum bestu viðtök-
um að fagna í hópi Rúnar-
bræðra, og unað sé þar hið
besta í góðum og alúðlegum
félagsskap.
Árið 1935 fór st. Rún að leita
fyrir sér um rýmra og hentugra
húsnæði. Vildi þá svo til, að
boðið var til sölu samkomuhús,
sem Akureyrarbíó hafði byggt
nokkrum árum áður. Réðust nú
Rúnarbræður í það stórvirki,
að kaupa hús þetta, og þurftu til
þess að taka allmikið fé að láni.
En sýnt þótti, að neðri hæð
hússins mundi gefa af sér í leigu
nægilegt fé árlega til þess að
standa straum af skuldunum.
Miklar breytingar þurfti að gera
á efri hæð hússins, svo að hús-
rúmið þar mætti henta stúk-
unni. Var nú gengið að því með
dug og dáð að breyta húsinu.
Unnu bræðurnir sjálfir að því
að brjóta niður gamla veggi og
byggja nýja. Jafnframt var unn-
ið að þyí ósleitilega, að safna fé
meðal bræðranna, svo að skuld-
ir þyrftu ekki að aukast vegna
breytinga á húsinu. Heppnaðist
allt þetta vel. Húsiðvartilbúiðá
árshátíð stúkunnar 5. ágúst
1936, sómasamlega búið hús-
gögnum og að öðru leyti vistlegt
og vel um gengið. Var húsið vígt
og tekið til afnota á árshátíðinni
5. ágúst 1936, að viðstöddum
mörgum br. úr Reykjavík.
Hvíldi bjartur og fagur blær yfir
þessari samkomu allri.“
„Stúkan Rún hélt hátíðlegt
10 ára afmæli sitt 5. ágúst 1942.
Voru þá félagar hennar orðnir
55 að tölu. Fyrir afmælið hafði
St. M. St. Andr. stúkunnar
(Stórmeistari stúku heilags
Andrésar, en Andrésarstúkur
eru æðri stúkum heilags Jó-
hanns, og æðri stúkum heilags
Andrésar eru síðan Stúarta-
stúkur. Að sjálfsögðu keppafrí-
múrarar allir sem einn að flutn-
ingi milli stiga, en einungis hinir
útvöldu ná þó því að komast í
æðstu stúkur. Bræður á neðri
stigum i reglunni hafa að sjálf-
sögðu ekki minnstu hugmynd
um hvað þeim æðri bræður að-
hafast, og er því ógnarlegur
spenningur í mönnum að kom-
ast á hin æðri stigin svo þeim
auðnist æðri viska, svo og meiri
virðing meðbræðra sinna. - Inn-
skot -úþ) Helgafells, br. Ólafur
Lárusson, greitt fyrir því, að
Akureyrarbræðrum var færður
að afmælisgjöf réttur til að
stofna St. Andr. Fræðslustúku
á Akureyri.“
„Við þetta tækifæri kvaddi
stúkuna St.M. hennar, br. Vil-
hjálmur Þór, með því að hann
var þá fluttur frá Akureyri ti!
Reykjavíkur. Hafði hann frá
upphafi verið framtakssamur
leiðtogi frímúrarastarfsins á
í félagatali frímúrarareglunnar
1951-52.
Nú er einnig starfandi Stúart-
stúka á Akureyri. Embættis-
menn hennar eru: Steindór
Steindórsson, Þórður Gunnars-
son, Vernharður Sveinsson,
Haukur P. Ólafsson, Pétur Sig-
urgeirsson, Guðmundur Jóns-
son, Gunnar Þórsson, Ólafur
Daníelsson, Alfreð Möller og
Ólafur Jónsson.
Æðstu embættismenn St.
Andr. stúkunnar Huldar eru
nú:
Arngrímur Bjarnason, sem er
stórmeistari hennar, Gestur
Ólafsson, Ágúst Ólafsson,
Björn Baldursson, Pétur Valdi-
marsson, Haraldur Sigurgeirs-
son og Baldvin Ringsted.
Stórmeistari stúku heilags
Jóhannesar, Rúnar, er Ragnar
Steinbergsson, hrl., og aðrir
æðstu embættismenn þeir
Gunnar B. Árnason, Valur
Arnþórsson, Sigurður Jóhann-
esson, Magnús Jónsson, Gunn-
laugur P. Kristinsson og Hall-
grímur Skaptason.
Við áramót 1978 voru akur-
eyrskir og reyndar norðlenskir
frímúrarar, því í Akureyrar-
stúkunum eru menn víða að af
Norðurlandi, 226 talsins.
Eins og vikið er að hér að
framan hefur frímúrarareglan
alla tíð frá því hún skaut rótum
á Akureyri verið geysiöflug, og
innan hennar vébanda starfað
allir helstu broddborgarar bæj-
arins. Þar í hafa setið alþingis-
mennirnir Friðjón Skarphéð-
insson, fyrrv. dómsmálaráð-
Leyndin, sem frímúrarar tileinka sér hefur gefið tilefni til margs konar
ágiskana um „helgisiði“ þeirra. Þessi teikning af upptöku frímúrara í 33.
gráðu gæti verið nærri raunveruleikanum.
Akureyri. Tók nú við stjórn
stúkunnar br. Friðrik J. Rafn-
ar.“
„Félagatala st. Rúnar 1. jan.
1944 var 64.“
„St. Andr. frœðslustúkan
Huld. “
„Hún var stofnuð og vígð á
Akureyri 4. ágúst 1942. Hafði
stofnun hennar áður verið sam-
þykkt af Yfirstjórn frímúrara-
reglunnar á íslandi. Stofnfélag-
ar hennar voru 15 að tölu, allir
félagar i St. Andr. stúkunni
Helgafelli (Starfandi í Reykja-
vik. - Innsk. -úþ). Stórmeistari
þeirrar stúku, br. Ólafur Lárus-
son prófessor, gat ekki sökum
veikindaforfalla, komið sjálfur
norður til Akureyrar til þess að
vígja fræðslustúkuna. í hans
stað kom V. St. M. St. Helga-
fells, br. Sigurgeir Sigurðsson
biskup, ásamt fleiri embættis-
mönnum þeirrar stúku, og
vígðu fræðslustúkuna. Var
ákveðið að hún skyldi njóta
verndar og eftirlits St. Andrésar
stúkunnar Helgafells. Fyrstu
embættismenn fræðslustúkunn
ar voru þessir br.:“
Tómas Björnsson, Sigurður
E. Hlíðar, Jakob Frímannsson,
Sigurður Stefánsson, Friðrik J.
Rafnar, Jónas Kristjánsson,
Guðjón Bernharðsson og Bald-
vin Ryel.
Fullkomin stúka heilags
Andrésar Akureyri var „stofn-
uð með tilskipun 20. desember
1948. Stofnskráin er dagsett 7.
janúar 1949 og skipunarbréfið
var gefið út 19. s.m. Stúkan var
vígð 30. sept. 1949 og starfaði í
fyrsta sinn 1. októbers.á." segir
herra, fyrrv. utanríkisráðherra
Vilhjálmur Þór, (sem að vísu
var ekki alþm.), Magnús Jóns-
son, fyrrv. fjármálaráðherra,
Jónas Rafnar bankastjóri við
Útvegsbankann og núverandi
þingmaður Jón G. Sólnes.
Þá hafa allir helstu forvígis-
Nokkur tákn frímúrarareglunnar.
menn KEA gegnt æðstu trún-
aðarstöðum í reglunni og nægir
þar að nefna Vilhjálm Þór,
Jakob Frímannsson og Val
Arnþórsson. Þá hafa jafnan set-
ið nokkrir frímúrarar í bæjar-
stjórn Akureyrar og fleiri norð-
lenskum bæjum fyrir borgara-
flokkana þrjá, Framsókn, Al-
þýðuflokk og Sjálfstæðisflokk.
Á tímabili var svo komið á
Akureyri að frímúrarar réðu
ekki einasta öllum helstu at-
vinnufyrirtækjum bæjarins,
heldur og bönkum sem þar
störfuðu, kirkjum á staðnum og
nærsveitis og tollgæslunni, þeir
höfðu meirihluta í bæjarstjórn
og áttu forseta hennar, bæjar-
fógetinn var frímúrari, bæjar-
stjórinn, bæjarritarinn og bæj-
argjaldkerinn. Þá voru og frí-
múrarar sem ungað hafði verið
út í Rún og Huld komnir til
æðstu metorða í valdastofnun-
um syðra.
Valdi frímúrara á Akureyri
hefur nokkuð hnignað hin allra
síðustu ár.
Loks má geta þess að Rúnar-
félagar á Siglufirði og í Skaga-
firði hafa starfandi sérstakar
fræðslustúkur innan stiga
heilags Jóhannsreglunnar.
Skagfirðingastúkan heitir Mæli
fell og eru embættismenn þar
þessir: Árni Blöndal. Eyþór Ste-
fánsson. Sigurður Snorrason,
Björn Finnbogi Guðnason, Jón
Ragnar Pálsson. Rögnvaldur
Gíslason, Gísli Felixsson. Helgi
Rafn Traustason og Stefán
Pedersen.
Á Siglufirði hittast frímúrar-
ar í „Bræðrafélagi frímúrara á
Siglufirði" og eru þessir helstu
embættismenn:
Þ. Ragnar Jónsson. Sigurjón
Sæmundsson. Skúli Jónsson,
Guðmundur Jónasson. Jóhann
G. Möller, Kjartan Bjarnason
og Sigurður Fanndal.
Hér er teiknuð vígsla á frímúrara til hæstu gráðu, ef hann æskir ekki að
þrauka til leiðtogastöðu innan reglunnar.
NORÐURLAND - 3