Norðurland - 17.05.1979, Síða 3

Ole Lindquist: # ,
Hvalavemd í brenmdepli
Sumarið 1972 var haldin fyrsta allsherjar ráðstefna um um-
hverfisverndarmál á vegum Sameinuðu Þjóðanna, eftir u.þ.b.
fimm ára undirbúning. I henni tóku þátt 113 ríki, en ekki sáu þau
sér öll fært að starfa jafnt að öllum málefnum ráðstefnunnar.
Á þessari Ráðstefnu Sameinuðu Þjóðanna um hið mannlega
umhverfi var gerð alhliða úttekt á helstu og mest aðkallandi
vandamálum í samskiptum manns og náttúru. Þar var m.a.
einnig Qallað ítarlega um hvali almennt séð, gildi þeirra fyrir
vistkerfi jarðar og skortinn á vísindalegum hvalarannsóknum,
sem leiðir til mikillar óvissu um raunverulega stærð hvala-
stofna, og loks um mögulega hóflega nýtingu hvala í fæðu-
búskap heimsins einhverntímann í framtíðinni.
Á Ráðstefnu Sameinuðu Þjóð-
anna um hið mannlega umhverfí
voru samþykkt mörg tilmæli til
ríkisstjórna heimsins. Tilmæli
nr. 33 varða hvali, hvalarann-
sóknir og hvalföng og hljóða í
lauslegri þýðingu á þessa leið:
Það eru tilmæli til ríkisstjórn-
anna að þær samþykki að efla
Alþjóðlegu Hvalveiðinefndina,
að auka alþjóðlega rannsóknar-
starfsemi, og - sem bráðnauð-
synlegt mál - krefjast að gerður
verði alþjóðlegur sáttmáli um 10
ára frestun hvalveiða annarra en
þeirra sem eru þáttur í sjálfs-
nægtarbúskap. Þessi sáttmáli á
að vera undir umsjón Alþjóða
Hvalveiðinefndarinnar og taka
til allra hlutaðeigandi ríkis-
stjórna.
Síðasta grein tilmælanna dró
að sér mikla athygli eins og
vænta mátti. Það voru fyrst og
fremst Bandaríkin, knúin til
þess af öflugum umhverfis-
verndarsamtökum, sem lögðu
sig öll fram um að vera fulltrúi
alhliða verndunar hvalanna, en
hugmyndin fékk stuðning mjög
margra ríkja.
Það voru í raun og veru ein-
ungis Japan með Brasilíu og
Suður-Afríku í dragtogi, sem
snerust gegn tilmælunum og
töldu engar vísindalegar ástæð-
ur liggja fyrir, sem rökstuddu 10
ára allsherjar bannið á „comm-
ercial whaling“.
En eins og áður sagði hlutu
tilmælin almennt mjög góðar
undirtektir og voru fyrst af-
greidd frá nefnd með 51 at-
kvæði gegn 2 (Japan, Suður-
Afríka) en 12 sátu hjá. Síðan
voru tilmælin rædd og borin
undir atkvæði á allsherjarfundi
ráðstefnunnar og þar samþykkt
samhljóða með 53 atkvæðum.
Enginn var sem sagt á móti en
12 sátu hjá.
Ráðstefna Sameinuðu Þjóð-
anna um hið mannlega umhverfí,
sem varla er hægt að líta á öðru
vísi en fulltrúa eða rödd alls
mannkyns, hafði mótað fyrstu
nauðsynlegu aðgerðirnar í mál-
efnum þeim, sem varða sam-
skipti okkar mannanna við
hvalina, þessar glæsilegu skepn-
ur heimshafanna.
ísland greiddi tilmælunum
atkvæði sitt og er með öðrum
orðum upp frá því - allavega
siðferðilega - bundið af annars-
vegar eigin afstöðu og atkvæða-
greiðslu og hinsvegar tilmælun-
um, sem viljayfirlýsingu af hálfu
alls mannkyns.
ísland studdi tilmæli þessi um
10-ára bann við því sem á ensku
kallast „commercial whaling",
þ.e.a.s. veiðar sem fyrst og
fremst miða að sölu hvalafurða
út fyrir veiðistaðinn eða aðrar
hvalveiðar en þær, sem eru þátt-
ur í sjálfsþurftarbúskap, aðal-
lega frumbyggja („aboriginal
whaling").
Rúmleg túlkun þessara til-
mæla mundi þýða að allar hval-
veiðar íslendinga sem miða að
öflun hvalkjöts til hefðbund-
innar neyslu hér innanlands
mættu halda áfram, en allar
aðrar hvalveiðar yrðu lágðar af.
Ég vil taka það fram, að þettaer
rúmleg túlkun þessara tilmæla,
þrengri túlkun er möguleg, og
mundi í raun og veru fela í sér
stöðvun hverskonar hvalveiða
hér við land.
íslenski fulltrúinn á um-
hverfismálaráðstefnu Samein-
uðu Þjóðanna hefur haft fyrir-
mæli frá ríkisstjórninni hér
heima og báðum aðilum - ís-
lenska fulltrúanum og ríkis-
stjórninni - hefur verið ljóst að
hverju var gengið með því að
greiða þessum tilmælum at-
kvæði sitt!
Þetta var árið 1972. Ári
seinna og 1974 staðfesti og
ítrekaði stjórn Umhverfisvernd-
aráætlunar Sameinuðu Þjóðanna
(United Nations Environment
Programme, UNEP, - framhald
Stokkhólms-Táðstefnunnar) á
fundi sínum í Genf tilmælin um
10-ára stöðvun „commercial",
þ.e. meiriháttar hvalveiða.
Maður skyldi halda, að ís-
lendingar hefðu upp úr þessu
gert nauðsynlegar ráðstafanir til
að stöðva alveg - e.t.v. á nokkr-
um árum - allar meiriháttar
hvalveiðar hér við land þannig
að einungis hefðu verið leyfðar
hvalveiðar sem miðast við kjöt-
neyslu Islendinga sjálfra.
Eftir að ísland hafði stutt til-
mæli nr. 33 frá umhverfismála-
ráðstefnu Sameinuðu Þjóðanna,
skyldi maður einnig halda að
þeir mundu fylgja tilmælunum
eftir á alþjóðlegum vettvangi,
svo sem í Alþjóða Hvalveiði-
nefndinni (IWC), og styðja
ávallt hvalfriðunartillögur og
þá helst 10-ára bannið við allri
„commercial whaling".
Hvorugt þetta hefur þó gerst
- þvert á móti.
Ef skoðaðar eru tölur yfir
föng langreyða, sandreyða og
búrhvala frá þessum tíma - og
það eru einmitt fyrst og fremst
þessar veiðar, sem núna draga
að sér athygli, jafnvel á alþjóð-
legum vettvangi - kemur eftir-
farandi í ljós:
TAFLA I.
Arleg
meðalfdng Langreyðar Sandreyðar Búrhvalir
1967-72 235 89 90
1973-78 242 72 86
1977-78 190_______73 125
Hér sjást með öðrum
orðum éngin merki þess að
stefnubreyting hafí átt sér stað.
Langreyðar og sandreyðar
eru verðmætari söluvarningur
en búrhvalir og veiðitölur á
langreyðum og sandreyðum
annarsvegar og búrhvölum hins
vegar gefa einnig skýrt til
kynna, að fyrst og fremst er sóst
eftir að ná í þessar stóru reyðar,
en þegar - að öllum líkindum af
völdum ofveiða - ekki er hægt
að taka „nóg“ af þeim er svo að
segja „fyllt upp“ með búrhvöl-
um. Þetta stefnir að sjálfsögðu
einnig búrhvölunum í hættu.
Það sést með öðrum orðum af
þessum meiriháttar veiðum á
langreyðum, sandreyðum og
búrhvölum, að íslensk stjórn-
völd og Alþingi íslendinga hafa
ekki á nokkurn hátt hlustað á
rödd mannkynsins eins og hún
hljómaði einróma í tilmælum
nr. 33 frá Ráðstefnu Samein-
uðu Þjóðanna um hið mannlega
umhverfi.
Að þessum meiriháttar hval-
veiðum íslendinga stendur fyr-
irtækið Hvalur h.f. Forstjóri og
einn eigandi þess er Kristján
Loftsson, sem einnig lengi hef-
ur verið aðalráðgjafi íslensku
ríkisstjórnarinnar í hvalveiði-
og hvalverndunarmálum, og
sem slíkur hefur hann setið
marga fundi Alþjóða Hval-
veiðinefndarinnar.
En hvernig hefur íslenska
ríkisstjómin staðið að því á al-
þjóðlegum vettvangi að afla
fylgis við tilmæli nr. 33 frá um-
hverfísmálaráðstefnu Samein-
uðu Þjóðanna um „ . . . sem
bráðnauðsynlegt mál . . .“ að
koma á alþjóðlegum sáttmála
um 10-ára frestun allra meiri-
háttar hvalveiða, þ.e. hvalföng
fyrst og fremst með sölu fyrir
augum („commercial whal-
ing“)?
Jú, fulltrúar Islands (íslensku
ríkisstjórnarinnar og Álþingis
íslendinga) hafa a.m.k. tvisvar
sinnum greitt atkvæði á móti því
sem fulltrúar íslands studdu á
umhverfísmálaráðstefnu Sam-
einuðu Þjóðanna!
Hver var og hver er þá í raun
og veru stefna íslensku ríkis-
stjórnarinnar og Alþingis Is-
lendinga viðvíkjandi þessu
máli? Og hvaða skoðanir hefur
almenningur í þessu landi á
þessu máli?
24. ársfundur Alþjóðlegu
Hvalveiðinefndarinnar, IWC,
var haldinn tveim vikum eftir að
Ráðstefnu Sameinuðu Þjóðanna
um hið mannlega umhverfi lauk.
Tilmæli nr. 33 voru flutt á
þessum IWC-fundi afaðalritara
Stokkhólms-ráðstefnunnar fyr-
ir hönd h'inna 113 þátttöku-
ríkja. Tilmæli nr. 33 voru einnig
lögð fram fyrir næsta, þ.e. 25.
ársfund Alþjóða Hvaíveiði-
nefndarinnar.
r—
AKUREYRARBÆR
AUGLÝSIR
Lausar kennarastöður
Kennara vantar að grunnskólum Akureyrar. Meðal
kennslugreina eru danska, stærðfræði, líffræði, enska
og tónmennt.
Umsóknarfrestur er til 20. máí.
SKÓLANEFND AKUREYRAR.
Umsóknir um dvöl á
dagvistarstofnunum Akureyrar
Umsóknir um dvöl á dagvistarstofnunum óskast
endurnýjaðar hjá forstöðumönnum heimilanna nú
fyrir 1. júní n.k. Þær umsóknir sem ekki verða endur-
nýjaðar falla þar með úr gildi. Einnig er auglýst eftir
umsóknum um dvöl á leikskólanum við Hlíðarlund.
Umsóknareyðublöð fást á Félagsmálastofnun, Geisla-
götu 5, milli kl. 10 og 12.
AKUREYRARBÆR
AUGLÝSIR
Sumardvöl aldraðra
Sem og undanfarin sumur gengst Félagsmálastofnun
Akureyrar fyrir sumardvöl aldraðra að Löngumýri í
Skagafirði. Að þessu sinni er um tværferðir að ræða
7.-18. ágúst og 3.-14. september.
Umsækjendur eru beðnir að snúa sér til Félagsmála-
stofnunar Akureyrar, sími 25880 - 25881.
Framhald á bls. 4.
Frá Barnaskóla Akureyrar
Sýning á vinnu nemenda verður í skólanum sunnu-
daginn 20. maí. Opið frá kl. 2-6.
Innritun 6 ára barna
Innritun 6 ára barna (fædd 1973), sem ætlað er að
sækja forskólanám á næsta skólaári, fer fram í barna-
skólum bæjarins miðvikudaginn 23. maí n.k. kl. 10-12
f.h. og 2-3 e.h. Innrita má með símtali við viðkomandi
skóla:
Oddeyrarskólann í síma 22886.
Barnaskóla Akureyrar í síma 24172.
Lundarskóla í símum 24560 og 24802.
Glerárskóla í símum 22253 og 21395.
í stórum dráttum er gert ráð fyrir að skólasvæðin, á
komandi skólaári, verði óbreytt miðað við núverandi
skólaár, en í undantekningartilfellum munu skólarnir
hafa samband við viðkomandi foreldra.
SKÓLANEFND AKUREYRAR.
Garðyrkjufræðsla
Eftirtalda daga verða haldin garðyrkjunámskeið fyrir
almenning í Lundarskóla.
Fimmtudaginn 17. maíkl. 20.30. Óli Valur Hansson.
Ræktun í heimilisgróðurhúsum. Kennt verður ræktun
í gróðurhúsum, bygging gróðurhúsa, jarðvegsnotkun,
rekstur og plöntuval.
Þriðjudaginn 22. maí kl. 20.30. Axel Magnússon,
Hólmfríður Sigurðardóttir, Árni Steinar Jóhannsson.
Jarðvegur, áburður og rekstur lóðarinnar. Plöntu-
notkun, - tré og fjölær blóm.
Þriðjudaginn 29. maí kl. 20.30. Ólafur B Guðmunds-
son. Steinhæðir og steinhæðarplöntur.
Halldór Sverrisson. Fyrirlestur um plöntusjúkdóma.
Öllum heimil þátttaka meðan húsrúm leyfir.
Þátttökugjald kr. 500.
GARÐYRKJUSTJÓRI.
NORÐURLAND - 3