Skólablaðið - 01.05.1948, Qupperneq 4

oo
In árlega sýning menntaskólaleiksins er ein
af þessum gömlu venjum, senr við núverandi
nemendur höfum fengið í arf frá Latínuskólan-
um sáluga, — eitthvað svipað og tolleringar busa
og bendur þær, sem á þessum smekkleysistímum
eru nefndar gangaslagir. Sögu leikjanna má
rekja til Skálholtsskóla, að því er mér skilst af
grein eftir Lárus leikstjóra í Ási, er hann ritaði
í prentaða blaðið í fyrra-. Vísa ég fróðleiksfús-
um lesurum á þá grein og aðrar eftir Lárus, s. s.
í Minningum úr menntaskóla, almanakinu, 10
ára gamalli Viku o. v. Mergurinn málsins er sá.
að skólapiltar voru alla 19. öldina inir merkustu
og stundum inir einustu þjónar Thalíu á landi
hér. Eitt er það einkum, sem við ættum vel að
muna oe taka okkur til fvrirmvndar, — það er
þáttur skólapilta í leikritunum sjálfum. Holberg
gamli var þá og lengi síðan nytjamest kind í kvi
leikritahöfundanna, en þýðingarnar gerðu pilt-
ar oft sjálfir. Miklu merkari eru þó leikir jDeir,
er frumsamdir voru í skóla, og sumir eru orðnir
eins konar þióðarleikrit íslendinffa. Nægir þar
til að nefna Útilegumennina eftir Matthías, sem
hann endursamdi raunar síðar og kallaði Skugga-
Svein, og Nýársnóttina eftir Indriða Einarsson.
Leikrit þessi eru vafalaust in vinsælustu, er rit-
uð hafa verið á íslenzka tungu, og þvrfti að svna
þau oftar en gert er, íslenzkum æskulvð og revnd-
ar alþióð til þjóðmenningarauka. Nú eru tím-
arnir brevttir og leikirnir með. Á vori hverju
er kosin leiknefnd, sem tekur til starfa, begar
nokkuð er af næsta vetri, fær eitthvert leikrit
hjá einhverium úti í bæ, ræður leikstjóra og vei-
ur síðan leikendur í samráði við hann eftir beztu
getu, bekkingu og samvizku, sem oftast fer bó
ekki fram særinga- og leiðindalaust. Æfingar
liefjast svo einhvern tíma og ganga venjulega
skrykkjótt framan af, verið er að skipta um
menn í hlutverkin o. s. frv. Þau, sem í þessu fest-
ast, geta trauðla öðru sinnt, allur lestur fer í
handaskolum, leikurinn svelgur bókstaflega sál
þeirra og líkama. Þessi geysilega tímafrekja er
einhver stærsti galli skólaleikjanna, — þeir menn
eru til, sem töldust sæmilegir námsmenn eða
jafnvel góðir, þar til þeir tóku að leika, — þá
datt botninn úr keraldi lærdómsins og hefur
stundum ekki verið orðinn fastur aftur í há-
skóla. Hvað um það, nokkur hjartagóð fórna
sér fyrir gott málefni, alltaf eru æfingar og aft-
ur æfingar. Framan af eru þær svona 4 sinnum
í viku og um það bil 2 stundir hvert sinn, síðar
svo að segja daglega og standa stundum frá 2
til 7. Hver þáttur leiksins er fyrst æfður sér,
leikendurnir hafa blöðin í höndunum, og allt er
tiltölulega lágspennt. Iæiklæti öll, hrevfingar,
svipbrigði og raddblæ, þarf að ígrunda vand-
lega, — hvenær eigi að setjast niður, standa upp,
ganga yfir sviðið, hvernig hendurnar eigi að
vera, þegar þessi setning er sögðu eður liin, og
leikendurnir eru látnir æfa einhvers konar radd-
skala, látnir segja já og nei á 10 mismunandi
máta, hátt eður lágt, mjúklega eður harðlega.
Allt miðar að því að skapa sérstæðar persónur
og lifandi. Þegar leikendurnir eru óvanir, eins
og í menntaskólaleikjunum, livílir aðalvandinn
á herðum leikstjórans, en vitanlega verða leik-
endurnir sjálfir að skilja hlutverk sín og lifa
sig inn í þau. Einu sinni í vetur fann Katrín
Thors upp á því að vera hálffull í 2. þætti, og
þeir, sem viðstaddir voru, voru óskamma stund
að átta sig á því, að stúlkan var bláedrú, en bara
svona geysimikil leikkona. En því miður fengu
áhorfendur ekki að sjá þetta, þegar á sviðið kom.
af því aðmótleikendurnir gátu ekki leikið á móti
4 SKÓLABLAÐIÐ