Austri - 07.06.1961, Blaðsíða 2

2
AUSTRI
Keskaupstað, 7. júní 1961.
Tákn iímanna
Framhald.
Framlög af ríkisins hálfu eða af
opinberu fé til ræktunar- og upp-
byggingar í landbúnaði, eru ekki
fyrst og fremst styrkur til þeirra
manna, sem stunda þessa atvinnu-
grein. Bóndinn hefur ekki staðið
þannig að málum í þjóðfélaginu,
að hann eða stétt hans hafi kost-
að kapps um að bæta sín kjör
með miklum stéttaátökum. Bænda
stéttin hefur hvorki aðstöðu d)
né hug á að auðga sjálfa sig með
milliliðagróða. Aðferðin, sem
bóndinn hefur til þess að bæta,
kjör sín, er sú, að stækka búið.
En undirstaða þess er aukin
ræktun, og um leið og bóndinn
stækkar búið og bætir kjör sín
að meira eða minna leyti á þann
hátt, þá hefur hann það fyrir
augurn, jafnvel fyrst og fremst,
að hann er að vinna landnáms-
starf, hann er að búa í haginn
fyrir þann, sem tekur við, gera
landið, sem við eigum og byggj-
um, betra og hæfara til ábúðar
eftir en áður. Framlag af hálfu
ríkisvaldsins til jarðræktar og
uppbyggingar í sveitum er því að-
eins hlutdeild þjóðarheildarinnar
í þessu landnámsstarfi, hlutdeild,
sem ekki er nema tiltölulega lítill
hluti af því, sem umbæturnar
raunverulega kosta. Mikinn meiri
hluta af því leggur bóndinn sjálf-
ur fram með vinnu sinni og þeim
verðmætum, sem hann leggur í
þessa uppbyggingu.
En það eru augljós viss atriði,
sem ekki þarf að rannsaka, en
þegar liggja fyrir skýrslur um,
t. d. það, að íslenzka þjóðin er,
sem betur fer, í örum vexti. Um
næstu aldamót munu íbúar þessa
lands verða nokkuð hátt á 4.
hundrað þúsund manns. í sam-
ræmi við þetta þarf landbúnaðar-
framleiðslan að aukast. 1 sam-
bandi við þessa aukningu fram-
leiðslunnar þarf vitanlega að at-
huga fjárþörf landbúnaðarins á
næstu árum og áratugum. Sú
breytingatillaga, sem við berum
fram, er miðuð við ].að, að þessi
athugun verði ekki látin dragast
úr hömlu.
En þeir, sem bera fyrir brjósti
menningu þjóðarinnar — og það
ætti a. m. k. sá flokkur að gera,
sem nú í bili hefur á hendi fram-
kvæmdavald í menningarmálum
og þá að sama skapi vissar skyld-
ur í þeim efnum, — mættu gjarn-
an minnast þess, að undirstöðuat-
vinnuvegir þjóðarinnar, og þá
ekki sízt landbúnaðurinn, hefur
verið þjóðinni dýrmætur menn-
ingargjafi. Þjóðin og landið eru
nátengd og hafa verið um aldir.
Þau tengsl þarf fremur að efla í
þessu þjóðfélagi heldur en að
veikja þau eða rjúfa, því að það
lögmál gildir um einstaklinga og
þjóðir, að rótarslitinn visnar vís-
ir, þótt vökvist hlýrri morgun-
dögg. Þetta lögmál gildir einnig
um stjórnmálaflokka.
Viðbrögð Sjáifstæðisflokksins
Þegar hér er komið sögu, hafði
Sjálfstæðisflokkurinn ekkert að-
hafzt í málinu. En ýmsum Sjálf-
stæðismönnum mun þó hafa kom-
ið í hug sem vísbending væri
þetta vísuorð Jónasar: Mjög þarf
nú að mörgu hyggja.
Þingmaður úr stjórnarliðinu
hafði gerzt mjög opinskár um
imálefni landbúnaðarins. Yrði ekk-
ert að gert af hálfu Sjálfstæðis-
flokksins og sú skoðun festi rætur
hjá bændum, að í tillögu J. Þ.
birtist viðhorf stjórnarliða í heild
til landbúnaðarins, gat af því leitt
að lýðskrum Sjálfstæðisflokksins
bæri eftirleiðis minni árangur en
ella í sveitum landsins. Framsókn-
armenn höfðu snúið málinu í sókn
af sinni hendi. Við atkvæða-
greiðslu kom breytingartillaga
■ þeirra fyrst til atkvæða. I því
m.mbandi yrðu Sjálfstæðismönn-
uin vandsiglt milli skers og báru.
Nú voru góð ráð dýr. — En hin
dýru ráð fundust loks í herbúð-
um Sjálfstæðisflokksins: Flutt
skyldi ný tillaga um svipað efni
og drepa hinum þannig á dreif.
Jónas Pétursson og Bjartmar
Guðmundsson gerðust merkisber-
ar flokksins í málinu og fluttu
tillögu til þingsályktunar um
rnrnsókn á hlutdeild hinna ein-
3' atvinnugreina í þjóðarfram-
leiðslunni svohljóðandi:
„Alþingi ályktar að fela ríkis-
stjórninni að láta fara fram
rannsókn á eftirtöldum atriðum:
1. Hluta hverrar atvinnugrein-
ar í þjóðartekjunum, svo sem
landbúnaðar, fiskveiða, iðnaðar
og þjónustustarfa alls konar.
2. Skiptingu þjóðarinnar eftir
atvinnu, þ. e. mannfjölda, sem
starfar við hverja atvinnugrein og
framfæri hefur af henni og hvers
konar þjónustustörfum.
3. Heildarfjármagni, sem bund-
ið er í atvinnuvegunum hverjum
um sig, notkun rekstrarfjár, þætti
ríkis og lánsstofnana í verðmæta-
sköpuninni.
Rannsókn þessi verði fram-
kvæmd af Framkvæmdabanka ís-
lands með aðstoð Hagstofu Is-
lands. Leitazt skal við að láta
hana ná yfir nokkurt tímabil, t. d.
síðast liðin 10—15. ár. Verði
rannsókn þessari hraðað eftir
föngum, og þegar niðurstöður
| hennar liggja fyrir, skal birta
i hana þjóðinni í ljósu og aðgengi-
j legu formi“.
Greinargerð með tillögunni ber
þess vott, að þingmenn Sjálfstæð-
isflokksins vildu reyna fyrir opn-
um tjöldum að þvo af höndum
isér grómið frá tillögu J. Þ., og
þannig að það yrði gert bændum
heyrin kunnugt., I greinargerð
segir svo m. a.:
„Fram er komin á Alþingi
þingsályktunartillaga um rann-
sókn á styrkjum til landbúnaðar-
ins. I tillögunni sjálfri er hins
vegar sagt „umfram aðrar stétt-
ir og aðra atvinnuvegi“. Slík
rannsókn mundi því líka verða
allvíðtæk án þess þó að leiða
nokkuð í ljós, t. d. um gildi land-
búnaðarins á lífsafkomu þjóðar-
innar samanborið við aðrar at-
vinnugreinar og í hlutfalli við
fólksfjölda". e
Og sá flutningsmaður, sem
mælti fyrir tillögunni, tók berum
orðum fram:
„Hins vegar get ég játað, að
tillaga J. Þ. kom okkur á stað“.
Skýringar Jóns Þorsteins-
sonar
Þegar tillaga Jónasar og Bjart-
mars var tekin til umræðu, komu
fram af hendi J. Þ. næsta eftir-
tektarverðar skýringar á henni.
J. Þ. sagði, að sér kæmi ekki til
hugar að ætla, að tillaga Sjálf-
stæðismanna væri borin fram í al-
vöru. Tilefnið væri tillaga hans.
Sjálfstæðismenn leggðu til að
gera rannsóknina svo margbrotna
iog flókna, að þeir gætu treyst
þvi, að engin rannsókn færi fram
í þessum efnum. Þeir væru aðeins
að flækja málið. J. Þ. kvaðst vilja
mælast til þess, að þeir hofðu
hreinskilni til að játa þetta.
Dóinur reynslunnar
Stjórnarflokkarnir eru vel sam-
taka um það, að þoka sínum mál-
um fram við afgreiðslu, en draga
eða hindra afgreiðslu þeirra mála,
sem stjórnarandstæðingar flytja.
Stjórnarflokkunum hefði vissu-
Framhald af 4. síðu.
Glatt á hjalla
Eina skólaferðalagið í vetur
var heimsókn að Eiðum. Og heim-
sókn Eiðamanna eina stóra gest-
koman. En þá var glatt á hjalla.
Árshátíðin var svo stærsti við-
burður í skemmtanalífi skólans.
1 vetur var hún 4. febrúar. —
Hver nemandi býður einum gesti.
Fyrst er borðhald og þá vitan-
'lega tjaldað því bezta. Að öðru
leyti stendur dagskrá yfir í lþá—■
2 tíma. Þá var leikið, þar á með-
al frumsaminn smá þáttur úr
heimilislífinu. Svo var lesið upp
og sungið, þar á meðal heima-
gerðir bragir um heimafólk og
jafnvel aðstandendur nema. Vöktu
þeir mikla kátínu (Þær bera svo
sem fleira við, stúlkurnar hérna,
en sauma, vefa og sjóða mat).
Vélar — og niðiirlagið
Mér datt í hug að spyrja um
vélar og tæki stofnunarinnar. Og
víst gæti verið fróðlegt að sjá þá
skrá í einum litlum skóla. Þær
kváðust vera með tug saumavéla
í brúki, prjónavél og tylft vef-
stóla, — lengra komst ég ekki.
Einhver þurfti að tala við skóla-
stýru, ég leit á klukkuna og sá að
ég var búinn að tefja þær allt of
lega verið í lófa lagið, að láta þær
tillögur, sem hér um ræðir hljóta
fullnaðarafgreiðslu. Fjárveitinga-
nefnd lagði til að svo yrði gert um
tillögu Jónasar og Bjartmars.
Eigi að síður var stillt svo til,
að engin þessara tillagna hlaut
fullnaðarafgreiðslu. Dómur reynsl
unnar hnígur að því að staðfesta,
að þrátt fyrir allt hafi J. Þ. mælt
af nokkurri þekkingu á viðhorfi
stallbráeðra sinna í Sjálfstæðis-
flokknum, þegar hann sakaði þá
um alvöruleysi í sambandi við til-
löguflutninginn.
Tákn tímanna
Dæmin, sem hér eru valin, eru
sannleikanum samkvæm, en um
leið táknræn, líkt og kvikmynd, er
sýnir rétt og skýrt röð atburða,
varpar jafnframt ljósi á heim-
kynni, lífsskilyrði og athafnir
þeirra, er þar koma fram.
Fyrsti þáttur þessa verks sýnir
lævísa tilraun „toppkrata“ til að
vega að landbúnaðinum og gera
bændastéttina tortryggilega.
Næsti þáttur er um skelegga
mál"-‘"—\ Framsóknarflokksins.
Síð:. I ti þessarar sögu varpar
nokkru ljósi á innbyrðis refskák
stj'rnarflohkanna út af málefnum
bændastéttarinnar, þar sem annar
vill vega oft í sama knérunn, en
hinn vill bera kápuna á báðum
öxlum.
En í heild er sú mynd, sem hér
er brugðið upp, tákn tímanna —
valdatíma núverandi stjómar-
flokl. \.
P. Þ.
lengi. — Og ekkert gekk með
reikninginn. Svo við slitum talinu.
En mér fannst óskáldlegt að
enda samtalið á saumamaskínu.
Og þegar við sátum aftur yfir
kaffibolla um kvöldið, þá sló ég
upp á spaugi við nýju kennslu-
konuna, Ingibjörgu, sem ættuð er
af Skaga (Akranesi) og alveg ný
í faginu og segi sí svona: Varstu
ekkert feimin við stelpurnar þeg-
ar þú byrjaðir að kenna á Isa-
firði í haust?
— Minnstu ekki á það, segir
Ingibjörg og brosir hógværlega.
— Ég vildi ekki lifa það aftur!
Þið vilduð kannske heldur
vinna í skrifstofu, en standa í
þessu kennslustússi? — Ég beini
spurningunni til þeirra Ingibjarg-
ar og Ingunnar, en Ásdís hafði
gengið frá.
Þær segja: Nei, og aftur nei!
Og Ingunn: Það er auðvitað ró-
legra og masminna að sitja í
skrifstofu tilskilinn tima og vera
svo laus allra mála þegar lokað
er dag hvern. — En kennslan er
áreiðanlega lífrænna starf og því
að mínum dómi ólíkt ánægjulegra.
Og þar látum við þessu lokið,
þökkum þeim þrem spjallið og
áinum þeim allra heilla í ábyrgð-
armiklum kennslustörfum.
V. H.
Spjallað á Hallormsstað