Austri - 22.11.1961, Blaðsíða 4

4 " AUSTRI
Vegið í sama knérunn
Um síðustu mánaðamót sendu
Rússar orðsendingu til Finna og
óskuðu eftir viðræðum um sam-
eiginleg landvarnar- og öryggís-
mál ríkjanna, vegna vaxandi
hættu á innrás Vestur-Þjóðverja
í Ráðstjórnarríkin gegnum Finn-
land.
Þessi orðsending kom mjög á
óvart í Finnlandi. Engum þar
kom, eða kemur til hugar, að
Þjóðverjar hyggi á árás á Ráð-
stjórnarríkin og allir eru á einu
máli um það, að Rússar beri ekki
í brjósti hinn minnsta ótta um,
að slík árás sé í undirbúningi eða
möguleg. Nægir að benda á, að
Rússar hafa um 3 millj. manna
undir vopnum og ráða yfir lang-
drægum eldflaugum og kjarn-
orkuvopnum. Her Vestur-Þjóð-
verja er hinsvegar talinn nema
rösklega 250 þús. og hefur lítið af
nýtízku árásarvopnum, t. d.
hvorki eldflaugar eða kjamorku-
vopn. Áráis af hendi Þjóðverja
getur því með engu móti komið til
greina. Hér liggja til aðrar or-
sakir og vel skýranlegar, þótt
ekki verði hér raktar.
Fyrir Finna skiptir engu máli
hvaða átyllur Rússar finna upp
til að þvinga fram samninga, það
sem öllu máli skiptir er að sporna
við því, að Finnland verði inn-
limað í leppríkjakerfi Ráðstjórn-
arríkjanna, en á því er meiri
hætta nú en nokkru sinni fyrr.
Ibúar Finnlands eru nálægt 4
milljónir, um 90% eru Finnar,
sem tala mál algjörlega óskylt
norðurlandamálum, tæp 10% eru
sænskrar ættar, tala sænsku og
eru norrænir að útliti. Um marg-
ar aldir laut Finnland Svíum, tók
þaðan trú sína og menningu.
Finnar óska þess mjög eindregið
að mega teljast til Norðurlanda
og þó framar öllu að fá að lifa í
friði, frjálsir í eigin landi.
En sú ósk hefur ekki veitzt
þeim. í samningum kommúnista
og nazista, sem gerðir voru í
Moskvu snemma árs 1939 áskyldu
Rússar sér rétt til að innlima öll
Eystrasaltsríkin. Öll grannríkin
hurfu líka brátt í ofbeldishramm
kommúnista. Finnar einir snerust
til varnar gegn ofureflinu og
vörðust af slíkri hugprýði að
lengi verður minnzt. Og enn meiri
fórna var af þeim krafizt. Þegar
vinslit urðu með nazistum og
kommúnistum var FinnUm enn
hrint út í styrjöld gegn vilja sín-
um. Að þeim leik loknum lágu í
valnum fleiri tugir þús. sona og
dætra þessarar fámennu þjóðar,
rösk 50 þús. báru ævilöng örkumb
Rússneski árásaraðilinn hrifsaði
víðáttumikil landflæmi og 450
þús. manna flýðu heimili og all-
ar eignir á þessum svæðum og
settust að í öðrum hlutum lands-
ins.
Þau tæp 20 ár, sem liðin eru frá
styrjaldarlokum hafa Finnar
gætt hins strangasta hlutleysis,
aldrei tekið til orða gegn Rússum
í nokkru máli, reynt til hins ýtr-
asta að halda frið og eindrægni
milli þjóðanna, jafnhliða því að
halda uppi hljóðlátri baráttu fyr-
ir frelsi sínu og þjóðerni.
En jafnvel þetta hefur ekki
fullnægt Rússum. Skömmu eftir
stríðslok skipulögðu þeir stjórn-
arbyltingu í landinu. Henni var
afstýrt á síðustu stundu. Litlu
síðar þvinguðu þeir Finna til að
gera vináttusáttméla milli þjóð-
anna.
Með friðarsamningunum, frá-
munalega ranglátum, „stríðs-
skaðabótagreiðslum", flæktu
Rússar viðskipta- og fjárhagslíf
Finnlands við Rússland og hafa
síðan margsinnis hrakið ríkis-
stjórnir frá völdum í Finnlandi
með viðskipta- og fjárhagsþving-
i:num jafnhliða hótunum og und-
irróðri. Með þessum ráðum hafa
Rússar reynt að skapa stjórn-
málaöngþveiti í landinu og nauð-
synleg vaxtarskilyrði fyrir
kommúnista.
En Finnar hafa staðizt hverja
raun og nú stendur atvinnulíf,
Davíð Stefánsson:
I dögun
Helgafell 1960.
í vetur var hér í blaðinu getið
síðustu Ijóðabókar Davíðs Stef-
ánssonar með örfáum orðum.
Þessi nýjustu kvæði hans hafa
hlotið frábærar viðtökur, Það
hefur verið bent á hversu fögur
þau væru og Ijóðræn en þó sterk,
jafnt í ádeilu sem lofgjörð. Fátt
eða ekkert mun hér ofmælt. En
erfitt er fyrir algera ,,leikmenn“
að ræða náið um þá hluti, enda
þótt kvæðin sjálf séu ákaflega
ljó,s og opin.
Á hinu leitinu er svo boðskap-
ur þessarar bókar og sú lífsskoð-
un sem á bak við hann býr:
„Gakk þú heill að hollu verki
heimta allt af sjálfum þér“.
„Menn verða að fara
þó víða sé urð og klungur
og vaða árnar
þó straumurinn sé þungur“.
Þessi stef og önnur þeim lík
stinga hressilega í stúf við and-
rúmsloft ríkisforsjónartímabils-
ins, sem við lifum á, með sínum
allsráðandi kröfum — gerðum um
æ meira hóglífi.
„Ef hugur fylgir máli
þá gefðu og gefðu allt,
þeir glatast fyrst
sem engu fórna vildu“.
Víða er allfast kveðið að orði,
þegar rætt er um veilur samtíðar:
fjárhagur og menning með meiri
blóma en nokkru sinni fyrr.
Ökunnugir eiga e. t. v. örðugt
með að átta sig á hvaða hætta
fylgir kröfum Rússa um að taka
upp viðræður í anda „vináttu“-
samningsins frá 1948, en Finnum
er vel ljóst hvert stefnir. Fyrir
Rússum vakir nú að flækja Finna
í sameiginlegum hernaðarfram-
kvæmdnm, sem framkvæmdar
yrðu undir rússn'eskri stjórn,
gerðar að verulegu leyti af Rúss-
um. Jafnliliða yrðu herstöðvar í
strandhéruðum og landamæra-
svæðum mannaðar rússneskum
her. Þessú myndi fylgja sívaxandi
íhlutun Rússa í stjórnmálum og
atvinnumálum og hreint tima-
spursmál, hvenær járntjaldið yrði
dregið niður eftir nýjasta Berlín-
armóð. Enginn þyrfti þá lengur
að spyrja um hina finnsku þjóð.
Sjálfstæði hennar og frelsi yrði
molað undir hæl kommúnista og
limlest þjóð soguð inn í hið rúss-
neska þjóðarhaf.
Þessa hættu sjá Finnar vofa
yíir og helmyrkur ótta og kvíða
grúfir nú þyngra yfir en á svört-
Sagt er að fleiri og fleiri
fari Afglapaskarð".
En skuggar tveggja heimsstyrj-
alda og dökkar blikur á morgni
atómaldar hafa ekki náð að
byrgja sýn skáldinu frá Fagra-
skógi:
„Við hlutum þá gæfu að gista
gróandi jörð um skamma stund
en bíðum þar aðeins byrjar
um blikandi hnattasund.
Þó stormar og stórviðri geisi,
stjörnur hrapi og kulni bál,
mun gneistinn, sem guð hefur
tendrað,
glæddur í hverri sál“.
Þannig er þessi bók, full með
heilbrigð og eðlileg lífsviðhorf til
viðbótar fáguðum og glæsilegum
skáldskap.
»-----I dögun verður lífið öllum
Ijúft
sem líta upp og anda nógu
djúpt-------“.
Og lestur hennar hjálpar okkur
einmitt til þess arna.
Það er sagt að „I dögun“ hafi
selzt ágætlega fyrir jólin í fyrra.
— Það er auðvitað gott og bless-
að, en ekki nóg. Sala og út-
breiðsla svo ágætrar bókar má
ekki vera bundin einni jólakaup-
tíð, Og bókin sjálf, þó hún sé fal-
lega útgefin, má með engu móti
daga uppi í bókahillunni, heldur
skyldi hún lesin og lesin oft, ung-
um sem öldnum til gleði og sálu-
bótar. V. H.
Neskaupstað, 22. nóvember 1961.
ustu örvæntingardögum styrj-
aldaráranna.
Bjargráð lítillar þjóðar gegn
voldugum, samvizkulausum ná-
granna eru fá. Það helzta að
reyna að tefja tímann í þeirri
veiku von að komi tímar, komi
ráð.
Sá ógnþrungni leikur, sem
Rússar hafa nú hafið gegn Finn-
um ætti að vekja okkur Islend-
inga til umhugsunar um það,
hvers virði hlutleysi er lítilli þjóð
gegn yfirgangi og ægivaldi ein-
ræðisríkja nútímans.
Bændafundur
Framh. af 1. síðu.
ekki orkað gegn því, að verðlagið
hafi orðið óhagstæðara landbún-
aðinum með hverju árinu sem
líður. Nú á umliðnu hausti hefur
þó kastað tólfunum í þessum efn-
um. Sú verðákvörðun, sem þá fór
fiam, hefur endanlega skorið úr
um það, að þessu fyrirkomulagi
geta bændur ekki, og mega ekki,
una Iengur.
Fundurinn telur ókjákvæmilegt
að bændastéttin krefjist breyt-
inga á framleiðsluráðslögunum á
þann veg, að ákvæði 5. og 6. gr.
laganna um aðild neytenda og yf-
irnefndar að verðlagningunni,
verði felld niður og fái Fram-
leiðsluráð eitt óskorað vald um á-
kvörðun verðs á landbúnaðaraf-
urðum.
Fyrir því leyfir fundurinn sér
að skora á Stéttarsamband
bænda, að beita sér fyrir framan-
skráðum breytingum á fram-
leiðslulögunum og telur rétt, að
kallaður verði saman aukafundur
Stéttasambandsins til að f jalla um
þessi mál.
Vill fundurinn leggja áherzlu
á, að slíliar lagabreytingar nái
fram að ganga á yfirstandandi
Alþingi, svo ný skipan þessara
mála gæti tekið gildi þegar næsta
liaust“.
Bændafélagið hefur gengizt
fyrir allmörgum umræðufundum.
1 fyrravetur voru rædd rafmagns-
mál, iðnaðarmál, Verðlagsmál,
um leiðir til að auka framleiðsl-
una o. s. frv. — Voru fundir vel
sóttir, allt að hundrað manns á
sumum.
Á fundinum á laugardaginn
voru gerð drög að starfsskrá fyr-
ir veturinn.
Stjórn bændafélagsins skipa:
Sveinn Jónsson, Egilsstöðum,
Páll Sigbjörnsson, ráðunautur
og Björn Kristjánsson, Grófarseli.
V. H.
Nýtt blað
Ungmenna- og íþróttasamband
Austurlands er með áform á
prjónunum um að gefa út blað,
sem helgi sig félags- og stefnu-
málum sambandsins.
Verði úr þessum ráðagerðum,
mun fyrsta blaðið koma út um
næstu áramót og síðan ársfjórð-
ungslega.
Blaðað í bókum