Austri - 15.12.1962, Page 13

JÓL 1962
ÁU8TRI
13
SÍÐASTI kassinn var kominn
upp á bílpallinn. Búslóð
Péturs í Brattanesi var til-
búin til flui.nings.
Pétur þurrkaði svitann af enn-
inu með handarbakinu og gekk
hægum skrefum austur fyrir bæ-
inn.
Já, þá var hún loksins komin
stundin. Lengi hafði hann beðið
hennar með kvíða, marga nóttina
hafði hann eiginlega kjökrað sig
í svefn af sundurétandi trega. Að
yfirgefa æskustöðvarnar, já, ævi-
stöðvarnar — orðinn hálfsjötug-
ur, það tók á taugarnar.
En annað var ekki um að ræða.
Krakkarnir höfðu flogið úr hreiðr-
inu jafnskjótt og þau kunnu
nokkuð til verka — auðvitað
suður. Lágu ekki allra leiðir þang-
að. Það var meiri andskotinn þetta
suður.
Já, og svo voru þau Sigríður
bæði orðin slitin og hún orðin veil
fyrir hjarta. Nú hafði hún verið
fyrir sunnan í allt heila sumar.
Varð að vera undir læknis hendi.
Það var svo sem allt í lagi, ef henni
leið skár. Hann hafði bara aldrei
haft trú á þeim þessum doktorum,
og sízt þessum þó fyrir sunnan.
Auðvitað hafði hann ætlað að
hokra hér lengur, en það hafði
allt snúizt á móti honuim. Líklega
ætlaðist skaparinn til þess að hann
flytti í ellinni suður til hennar
Reykjavíkur, og yrði þar, gamal-
mennið, eins og rótarslitið strá.
Aldrei mundi hann skjóta rótum
á malbikinu eða steingötununi.
Hafði hann líka ekki spornað gegn
þessum grimmu örlögum í lengstu
lög? Ó, jú. En krakkarnir hringdu
og konan skrifaði — „suður —
suður“. Nei, hann hafði saimt ekki
ætlað að láta sig. En það var stelp-
an norðan úr Norðurfirði, kaupa-
konan, sem hafði kórónað sköp-
unarverkið. I fyrsta lagi kunni
hún nú ekkert verk, hvori að
halda á hrífu né tutla niður úr
kú. Og hvort tveggja gekk henni
heldur illa að læra. Nú, svo var
ómögnlegt að tala við þessa mann-
eskju. Ekkert vit hafði hún á bú-
skap, hafði aldrei litið í Njálu, eða
lesið Mann og konu, hvað þá, hún
hefði vit á pólitík. Hún talaði um
stjörnur, þessar líka istjörnur.
Stundum hafði hann næstum lang-
að til að láta hana sjá stjörnur.
En Pétur Ebenesersson hafði allt-
af haft stjórn á skapi sínu, og lét
sér nægja að kreppa hnefana í
buxnavösunum. Hún sat og málaði
sig öll kvöld. — Æ, það var bezt
að vera ekki að hugsa um þetta. —
Fyrst hafði hún nú látið útvarpið
dandalast allan liðlangan daginn,
þangað til hann læddist að því og
losaði um einn lampann. Þá hafði
það þagnað til allrar guðsblessun-
ar. Þetta kostaði hann það að vísu,
að verða af fréttunum, en ísafold
hafði svo sem fært lionum þær á
sínum tíma, svo það var allt í lagi.
Og nú var hún farin fraukan
með sín ráðherralaun, farin, farin.
Og hann h'ifði með öllu gefizt upp
á hjúahaldi, látið undau kerlu
sinni og krökkunum, og nú stóð
hrnn hér — hafði gefizt upp. Ja,
hvað gat hann svo sem annað?
Það runnu tár niður hvarmana.
Plann spýtti. Hvern andskotann
þýddi eiginlega að vera að grenja
eins og krakki? Var hann ekki svo
snm búinn að sjá, að ekkert þýddj
að vera að stneitast gegn örlögum
sínum? Þetta voru hans örlög.
Ekki réði hann þessu. Enginn
ræður sínum næturstað. Hafði
hann ekki verið fermdur upp á
það, að allt mannanna ráð, væri
vilja guðs háð? Nú þýddi ekkert
að vera að hanga hér lengur. Bezt
var að læsa bænum að kristinna
manna sið og segja svo farvel við
allt sarnan og flýta sér í burtu.
Og í síðasta sinn gekk Pétur í
Brattanesi að sínum eigin bæjar-
dyrum. Hann tók lykilinn upp úr
vasa sínum, stóran lykil og lífs-
reyndan. Stakk honum skjálfhent-
ur í skráargatið, og það var engu
líkara en höndin ætlaði að neita að
hlýða, neita að læsa bænum. Saant
sneri hún lyklinum.
Pétur stóð eins og höggdofa
andartak og það var ekki laust
við að hann fynndi til svima. Var
þetta ekki rödd föður hans, sem
kallaði einhvers staðar langt utan
úr geimnum: Pétur,: hvað ertu að
gera? Hami stóð andartak eins
og stjarfur, náði sér saimt aftur,
hristi höfuðið og tautaði með
sjálfum sér — Þú ert orðinn gam-
all, Pétur í Brattanesi, farðu nú að
hunzkast af stað.
Þegar hann gekk fyrir bæjar-
hornið blasti fjósið við, bæði það
nýja og það gamla. Já, það var
i’ka satt, hann átti eftir að kveðia
fjósið Hann hló upp úr eigin
hljóði — að kveðja fjós, já, ekki
liema það þó.
Samt gat hann ekki á sér setið
að gotra augunum í átt til fjós-
anna, og það varð til þess að ný
tár féllu. Gamla fjósið. Við það
átti hann tengdar maigar minn-
ingar. Geymdi það ekki í sinni
þungu þögn margar fomar minn-
ingar? Ó, jú. Aftur féllu tár.
Og nýja fjósið. Það hafði verið
vonin. Hann hafði ráðizt í að taka
lán til að byggja það og fjölgað
kúnum í von um að strákurinn
hann Ebbi ílentist þá heima. En
hann fann heldur engan frið í sín-
um beinum, og fór auðvitað líka.
En nú var það rödd blístjórans,
sem rauf þögnina. — Heldurðu
ekki að við ættum að fara að leggja
í hann, Pétur minn ?
Pétur anzaði þessu með lágværu
júi, kastaði þögulli kveðju á fjós-
in — í síðasta sinn, þreifaði ofan
í vasa sinn eftir tóbaksglasinu,
snússaði sig og ranglaði af stað.
Bezt að vera ekki að þessu gaufi
lengur, vera ekki að skemmta
skrattanum með því að ganga hér
kringum bæinn.
En þurfti hann þá ekki einmitt
að reka tána í hestasteininn, og
það svo að hann var nærri dottinn
um koll. Og nú var það hesta-
steinninn, sam vakti nýjan trega
hjá Pétri Ebeneserssyni. Hesta-
steinninn. Þá átti hann sínar minn-
irgar. Var það ekki einmitt hér,
sem hann mundi eftir sér í fyrsta
sinn? Mundi eftir sér þrevetrum
á nýjum dönskum skóm, sitjandi
hér á steininum. Enn mundi hann
það vel', hversu fagurlega táiin
hafði glansað. Og þetta var ekki
einasta minningin, sem bundin var
við þennan hnöttótta stein með
h’ingnum á. Hingað að Brattanesi
höfðu menn komið, ríkir og fá-
tækir, glaðir og sorgmæddir,
bundið hest sinn við hringinn,
gengið til bæjar, þegið kaffi, mat
eða gistingu, allt eftir því sem við
átti. Nú var þetta liðið, búið.
Aldrei framar mundi það gerast.
Tvö heit tár hrundu til jarðar.
Sterklegur Fordarinn hrisstist
áfram eftir veginum inn til Suður-
fjarðar. Bílstjórinn blístraði af-
bakaðan lagstúf en gætti þess að
raska ekki ró farþega síns. Honum
leið auðsjáanlega illa, karlinum.
Hann sat með lokuð augu og mælti
ekki orð frá vörum.
Nú voru þeir komnir inn í þorp-
ið. Bíktjórinn ók beint heim að
dyrum Jónsbúðar . og nam þar
staðar.
— Jæja, Pétur minn, þá erum
við komnir á leiðarenda, viltu ekki
að ég skjóti þessu fyrir þig á af-
greiðsluna? Það er allt merkt, er
það ekki?
— Ha, jú, þakka þér fyrir Dóri
minn, það er bara verst að þú hef-
ur svo mikið fyrir því, Hvað á ég
annars að borga? Allir verða að
hafa sitt á þessum tímum.
— Jú, allir verða að hafa sitt,
svaraði Dóri, og ég er búinn að
fá imitt. Ég held þú eigir þetta hjá
mér fyrir allt, bæði fyrr og síðar
— kaffisopana, kjötbitana ... Nei,
nei, tölum ekki um borgun fyrir
þetta.
— Það var nú aldrei ætlun mín
eða konu minna að taka fyrir slíkt,
eða ætlast yfirleitt til nokkurrar
greiðslu fyrir veittan beina, anz-
aði Pétur.
— Vertu ekki að þessu, Pétur
minn, þessu ræð ég, en ef ég
skyldi verða fjarstaddur í kvöld,
þegar dollan kemur, þá vertu
blessaður alla tíð, og þakka þér
alltaf fyrir allt gamalt og gott, og
svo vona ég að þér vegni vel þarna
1 höfuðborginni, og skiláðu kærri
kveðju til hennar Sigríðar og
krakkanna.
Pétur gekk rakleitt inn á skrif-
stofun Jóns kaupmann3 Sigurðs-
sonar. Þeim hafði alla tíð verið vel
til vina, enda skoðanabræður og
flokkisbræður, báðir traustir í
sinni trú.
Pétur hafði aldrei gengið í
kaupfélagið, þótt hinir bændurnir
í byggðinni gerðu það. Aldrei verið
haldinn þeirri öfundsýk.i að geta
ekki unnt öðrum þess að hafa eitt-
hvað fyrir sinn snúð. Jón hafði
líka reynzt honuim vel. Heimili
hans hafði alla tíð staðið Pétri og
fólki hans opið, og ekki ósjaldan
hafði hann vikið að honum ýmsu,
sem hvergi kom til reiknings.
Hafði hann til dæmis ekki fært
honum tvær koníaksiflöskur þeg-
ar hann varð sextugur, og fengið
Fúsa á Sléttu til að yrkja honum
afmæliskvæði, já, og sungið það
sjálfur undir laginu Eldgamlaísa-
fold?
Nei, Jón var prýðismaður, og
vinátta þeirra stóð á bjargi. Það
var náttúrlega þetta með hana
Sigríði. Nei, sei, sei, það skyggði
ekkert á. Ekkert. Hún hafði geng-
ið í kaupfélagið, þegar það var
stofnað, og alltaf verið þeim meg-
ing, og höndlað þar eins og hana
lysti. Hann hafði nú svo sem
aldrei séð neinn sérstakan gróða
af því. Hér fyrr á árum hafði hann
af og til talað um þetta við hana
og reynt að fiá hana ofan af þess-
ari vitleysu. En hún var stór kona
í lund hún Sigríður og fór sínar
eigin götur, þegar svo bar undir.
Jón hafði svo sem oft fundið að
þessu við hann í einrúmi, en hver
ræður sinni konu? Jón sjálfur
skildi það manna bezt. Var ekki
konan hans í Hvítasunnusöfnuð-
inum, spilaði á gítar og talaði
tungum, Jóni aumingjanum til
sárrar mæðu.
Nei, það réði enginn við þessar
blessaðar konur, og það var víst
bezt að láta þær eiga sig til þess
að halda friðinn.
Smásaga eftir Breka
^^WWVWWWVWWWVVVVWVVVVVVVVVWVVWWVWVWVVVWVVWVVVV/WVVWVVVVWS/V^
UPPG30RIÐ