Austri - 12.02.1964, Qupperneq 2

2
AUSTRI
Neskaupstað, 12. febrúar 1964.
Vandamál l>aviida
stéttarinnar
Viðreisnin hefur komið illa niður á bændum og öðrum íbú-
um Fijótsdalshéraðs, eigi síður en öðrum. Bændur hafa ekki
átt þess kost að auka tekjur sínar með stækkun búanna eins
ört, og þurft hefði, vegna hinnar öru þróunar dýrtíðarinnar á.
undanförnum árum.
Stækkun búanna eða tilkoma nýrra búgreina, jafnframt leið-
réttingu á verðlagningu búvara, sem er sjálfsagt réttlæt-
ismál og er það, sem bændur þurfa að keppa að, til þess að
landbúnaður geti haldið stöðu sinni, sem sjálfstæður atvinnu-
vegur í þjóðfélaginu. Bændur Fljótsdalshéraðs geta ekki
treyst til lengdar á að þeir geti farið í síld, til þess að fá þær
tekjur, sem þeir þurfa til að bera uppi hallarekstur búa
sinna. Síldveiðin getur líka brugðizt, og þá verður fullerfitt
að sjá íbúum sjávarþorpanna fyrir nægri atvinnu, þó aðrir
komi þar ekki til, en það er önnur saga, sem ekki verður rak-
in hér.
En er þetta þá bara vegna lítils dugnaðar bændanna sjálfra
að þeir skuli ekki búa það vel um sig, að vélakosti og öðru,
að þeir geti haft búin það stór, að þeir geti lifað af þeim?
Ekki ber hin mikla vinna þeirra utan heimilis vott um það.
Það, sem meðal annars gerir þetta að verkum, eru hin
slæmu lánakjör sem bændur búa við varðandi bústofnsaukn-
ingu og vélakaup. Það er ekki lítið að ráðast í það fyrir bónd-
ann, að kaupa sér dráttarvél með nauðsynlegum tækjum og fá
aðeins 30%: af kaupverði dráttarvélarinnar sjálfrar að láni, og
ekkert -vegna tækja þeirra, sem nauðsynleg eru til þess að not
séu af dráttárvélinni. Það er auðsjáan’ega ekki ætlun þeirra,
sem með vöidin fara, að bændur búi tæknibúskap, heldur
skuli þeir vinna sínum hörðu höndum með handverkfærum
sem notuð hafa verið frá upphafi Islandsbyggðar, orli og hrífu.
Það sést líka glögglega, ef litið er á verðlagsgrundvöll land-
búnaðarvara, hversu hátt vélakostur bænda er metinn. Hann
er þar áætlaður ein 80 þúsund, en það er ekki einu sinni and-
virði einnar dráttarvélar, miðað við núgildandi verðlag.
-□-
Það er ekki sérlega uppörvandi fyrir bændur, þá sem eftir
sitja að búum sínum, að horfa á eftir stéttarbræðrum sínum
hverjum á fætur öðrum, leysa upp bú sín og flytja burtu til
annarra atvinnugreina, sem gefa þeim meiri möguleika til betri
lífskjara. Þau eru áreiðanlega færri þau dæmi, að menn flytji
sig frá öðrum atvinnugreinum og fari að stunda landbúnað.
-□-
Það er geigvænleg þróun, sem nú blasir við þessu blómlega
héraði. Þetta eru staðreyndir, sem verður að horfast í augu
við, og þær eiga rætur sínar að rekja til stjórnarfarsins, en
ekki til dugleysis bændanna, þeir vinna lengri vinnutíma en
flestar aðrar stéttir, en þeir bera minna úr býtum. En við svo
búið má ekki lengur standa, hér verður stefnubreyting að eiga
sér stað, og eftir henni hefur þjóðarbúið ekki efni á að bíða
lengi. Hún verður að koma, og það strax.
J.K.
juinni**‘********“***************
Samþykktir fundar Bœnda-
félags Fijótsdalshéraðs
„Fundur í Bændafélagi Fljóts-
dalshéraðs 31. jan. 1964, telur, að
uppskerubrestur af túnum, ökr-
um og garðiöndum á Héraði síð-
ustu tvö árin, hafi valdið bændum
stórtjóni.
Fjárhagur bænda er svo þröng-
ur, m. a. af því tjóni sem þeir
hafa orðið fyrir vegna kal-
skemmda og annarra afleiðinga
hinnar eniðu veðráttu, sem verið
hefur sl. tvö ár. og aðstaða þeirra
svo erfið að margir hljóti að
hætta búsKap á næstunni ef ekki
koma ný úrræði til.
Fundurinn telur að byggð eigi
að haldast og bújörðum megi ekki
fækka, því þurfi nú að fara fram
athugun á eftirfarandi:
1. Fjárhag bændanna, m. a.
vegna þessara áfalla.
2. Aðstöou til búskapar á jörð-
unum, svo sem byggingum,
ræktun, vé.aeign, bústofni,
vegasambandi, rafmagns-
dreifingu o. fl.
Því ákveður fundurinn að senda
þingmönnum kjördæmisins til-
mæli um að þeir hlutist til um að
Alþingi og ríkisstjórn láti nú þeg-
ar fara fram athugun á fyrr-
greindum atriðum, og geri síðan
raunhæfar ráðstafanir til aðstoð-
ar við bændurna svo byggð megi
haldast og búnaður blómgast“.
Um vegamál:
„Fundur í Bændafélagi Fljóts-
dalshéraðs 31. jan, Í964 átelur
það, hve illa akvegum er haldið
við á Héraði, og hve seint geng-
ur með endurbyggingu veganna.
Slitlag sést ekki víða, og enn eru
sumir aðalvegir niðurgrafnir
ruðningar.
Fundurinn leggur áherzlu á, að
akvegum um byggðir Héraðsins
sé haldið akfærum allt árið. Fund-
urinn telur lífsnauðsyn fyrir at-
vinnurekstur á Héraði og fram-
tíö þess, að vegir verði á næstu
árum byggðir upp þannig, að þeir
séu færir allan ársins hring.
Fundurinn beinir því til þing-
manna kjördæmisins að þeir
standi saman að því að krefjast
úrbóta á þvi ástandi sem nú er“.
Um rafmagnsmál:
„Ef byggð á að haldast á Hér-
aði, verður m. a. að dreifa raf-
magni um byggðir þess. Þegar
jörð losnar úr ábúð byggist hún
ekki aftur ef rafmagn er ekki á
býlinu. Það sýnir reynsla síð-
ustu ára. Engin jörð hefur farið
í eyði á Héraði, sem hefur fengið
rafmagn.
Því ákveður fundurinn að beina
því til þingmanna kjördæmisins
og fulltrúa á Búnaðarþingi að
beita sér af alefli fyrir því að raf-
magni verði dreift um sveitir
Austurlands sem fyrst, enda
verði séð fyrir nægilegri raforku
til dreifingar um allt Austur-
land“.
Samvinnuþállur
Það er ein af grundvallarregl-
um samvinnustefnunnar, að hver
maður hafi fullt athafnafrelsi og
svigrúm í þjóðfélaginu, og að
eignarréttur einstaklinganna sé
lögverndaður.
Eðli mannsins er hneigt til
samkeppni og drottnunar. Þessi
frumstæði þáttur í eðli mannsins
veldur tvenns konar áhrifum á
skapgerð hans og háttu. Af hon-
um vex annars vegar framtaks-
semi og sjálfsbjargarhvöt, hins
vegar eigingirni og sjálfselska.
Hver er sjálfum sér næstur og
„hálfur er auður und hvötum“.
Það brýnir sjálfsbjargarhvöt
mannsins að eiga sjálfur atvinnu-
tækin, sem hann vinnur með og
hafa svigrúm til að efla sinn eig-
in arð. Atorkan gefur þá ávexti
sjálfum honum til handa. Á hinn
bóginn bitna afleiðingar hlédrægni
á aðilja sjáifum og mæta honurn
á næsta leiti. Af þessari rót er
það runnið, sem víða hefur sann-
azt, að ákvæðisvinna skilar meiri
afköstum en daglaunavinna.
Af þessu sprettur sú kenning,
að óheft samkeppni einstakling-
anna í atvinnulífi og viðskiptum
muni vera hagfelldust hverri
þjóð. Hver einstaklingur hljóti þá
að leggja sig fram og gera það,
sem er arðvænlegast fyrir hanu,
en það verði jafnframt hinn bezti
kostur fyrir þjóðfélagið.
En þess ber að gæta, að þótt
einstaklingurinn græði, þá er eng-
in trygging fyrir því, að sá gróði
sé fenginn á þann hátt, að það sé
öðrum aðilum til hags, nema
reglur, sem fylgt er, og skipulag-
ið sjálft leiði til þess. Og á sum-
um sviðum er gróði einstaklings-
ins beinlínis fenginn með því að
taka of mikið af öðrum. Gallinn
á óheftri samkeppni á öllum
sviðum þjóðlífsins er sá, að hún
lyftir þeim sterka, en lamar hinn
veika. Þess vegna m. a. er það
óheillavænleg þjóðfélagsstefna.
Maðurinn getur ekki komizt af
án viðskipta við aðra. Öll menn-
ing er grundvölluð á félagslífi og
samskiptum mannanna. 1 þessu
efni kemur samvinnustefnan til
hjálpar og leysir mikinn vanda.
P. Þ.