Nýr Stormur - 27.05.1966, Side 9

9
ER 27. maí 1366.
MANNKYNS
SAGA
í dagblaðsformi
Móðir Kostantín keis-
ara blindar son sinn
Irena keisaradrottning tekur völdin eftir ódæði sitt
— eftir Theophano Baranus — (einkafrétt) —
%SMUR
1) sunnudagur 2) mánudagur 3) þriðjudagur 4) miðvikudagur
5) fimmtudagur 6) föstudagur 7) laugardagur.
Leo iii. keisari dauður
Ötti um að myndastríðið blossi upp að nýju
Konstantínópel, 797.
Það er enginn vafi á að Kon-
stantín keisari VI. hefir verið
gerður blindur, eftir skipun
móður sinnar. Samtímis hafa
öll völd verið af honum tekin
og hann lokaður inni í herbergi
í höllinni.
Irene er ekkja eftir Leo keis-
ara IV., sem dó árið 780, og
hún fékk völdin sem forráða-
maður fyrir hinn 10 ára son
sinn ómyndugan.
Hún er þekkt sem ákafur
myndadýrkandi og innleiddi
myndadýrkunina við kirkjuþing
ið í Nicæa. Þrem árum síðar
neyddu armenskar hersveitir
Irenu til að afhenda völdin í
hendur syni sínum, sem varð
keisari undir nafninu Konstan-
tín VI. með fornafninu Por-
phyrogenitus, því að hann var
fæddur i hinu fagra herbergi
Hersveitir Irenu keisaradrottn
ingar hafa á ný orðið að hörfa,
þrátt fyrir að drottningin hafi
fengið herstjórnina í hendur
færum hershöfðingja. Irena
hefir eftir þennan síðasta ósig-
ur, beðið um vopnahlé og samn-
inga.
Enn á ný hafa Arabarnir hrós
að sigri í hinu endalausa stríði
á milli þeirra og hins austróm-
verska ríkis. Pyrir kalífann í
Bagdad, Harun-al-Rachid, sem
rekur hina afgerandi stríðs-
pólitík, er þetta mikill sigur
persónulega og mikill styrkur
fyrir ríki hans. Og með öllum
sínum dugnaði og framsækni,
hefir hann stöðugt not fyrir
lipurð sína til að halda ætt
sinni við völdin.
Kalífinn flutti til Bagdad árið
762 og undir hans stjórn hefir
borgin vaxið í að vera miðstöð
austursins bæði í verzlun og
menningu. Borgin er í dag með-
al annars miðstöð fyrir eðal-
steina og munaðarvarningsverzl
un heimsins og á sama tíma
hefir æðri menntun rutt sér
mjög til rúms, sem áður hefir
ekki þekkzt í hinum múhamm-
eðska heimi, sem þó liggur svo
langt frá Evrópu.
Af öllu gullskrauti Konstan-
tínópel meðtöldu, er kalífahöll-
in í Bagdad, hin stórkostlegasta
í keisarahöllinni, sem ber nafn-
ið Porphyra.
En Irena, sem í 10 ár hafði
ráðið ein ríkjum, gerði nú allt
til að ná þeim í sínar hendur
aftur. Henni tókst að ávinna
sér aftur hylli sonar síns og
samtímis kom hún orðrómi af
stað, sem gera skyldi hann ó-
vinsælan af undirsátum sínum
og laug upp samsæri á beztu vini
hans. Vegna þessa voru margir
þeirra handteknir og líflátnir
saklausir og Konstantín varð
æ óvinsælli. Auk þess var hann
óheppinn í styrjöldum við Ar-
aba og Búlgara, sem meðal ann
ars kom til af því að móðir
hans gerði leynilega samninga
við fjandmennina.
Nú hefir hún gefið skipun
um að stinga úr honum augun
og er þvi fullkomlega háður
henni og völdin eru aftur í
höndum Irenu.
Hin önnum kafna og ríka
Bagdad, höfuðstaður kalífans
í heimi — þeim hluta er við
þekkjum — og okkar frumstæðu
hallir falla þar algjörlega i
skuggann. Harun-al-Rachid hef-
ir þó augu sín áhvílandi yztu
landamærum vestursins.
Hið arabiska veldi er lítt skilj
anlegt, því að þrátt fyrir öll
sín stig menningar og skipulags,
er hinn múhammeðski heimur
engu síður skekinn af bylting-
um og styrjöldum en hinn vest-
ræni heimur. Omar-ættin var
brotin niður árið 750 og bók-
staflega öllum prinsum af ætt-
inni slátrað.
Síðan hefur verið samfelld
röð byltinga og óróa. Það er
skýringin á að hið við fyrstu
sýn, ómótstæðilega múhamm-
eðska stormhlaup er nú staðn-
að og Arabarnir þrátt fyrir
hæfni sina og dugnað, hafa orðið
Konstantínópel, 741
Við dauða hins sterka keisara
Leos III., mun hið svokallaða
myndastríð blossa upp að nýju.
Þetta stríð hefir verið landlægt
í hinu austrómverska ríki, svo
að það hefir skyggt á marga vel
gjörninga sem keisarinn gerði
við ríki sitt.
í fyrsta lagi losaði hann það
við féndur sína bæði í norðri og
suðri. Hinu herskáa fölki í
norðri hélt hann í skefjum,
sumpart með sterkum her og
sumpart með diplomatiskri
snilli sinni. Araba sigraði hann
í hinni miklu orrustu við Akr-
onion árið 739.
Með miklum árangri vann
hann að endurbótum á her sín-
um, skattheimtu og hinum opin-
bera rekstri. En umfram allt
reyndi hann að vinna bug á
hjátrú þeirri er hrjáði fólk hans.
Venja sú að prýða kirkjurnar
myndum af Kristi og hinni heil
ögu mey, postulunum o gdýr-
lingunum, varð til þess að
myndimar voru tilbeðnar í stað
fyrirmynda þeirra.
Menn tilbáðu myndirnar. Hin-
ir sjúku nudduðu sér upp við
stytturnar af dýrlingunum og
mæðurnar lögðu nýfædd börn
sín fyrir framan þær. Sumir
skófu litinn af málverkunum
og blönduðu því saman við
messuvíni. Leo keisari setti því
lög um að allar myndir skyldi
Bonifacius —
Framh. af bls. 8.
„Allsstaðar erfiðleikar, alls-
staðar sorgir“ skrifaði hann í
bréfi til vinar síns í Englandi",
þreifanlegan hátt fara eftir fyrir
mælum hins heilaga Péturs og
vera hans sauðir.
Yfir 70 ára gamall fór hann
aftur á hinar fornu og órósömu
slóðir, þar sem hann hafði byrj
að starf sitt fyrir fjörutíu ár-
um, sem trúboði. Hér prédikaði
hann og skýrði, felldi niður af-
guðamyndir og byggði kirkjur
og hér leitaði hann dauða síns
að lokum.
að bíða ósigur við og við.
Austurróm endurheimti Kýp-
ur árið 746, og ýmsir hlutar hins
austrómverska ríkis hafa verið
endurheimt'r. Aftur á móti mun
sennilega hinn síðasti ósigur
Irenu valda straumhvörfum.
setja svo hátt að enginn gæti
snert þær og bannaði alla til-
beiðslu á þeim. Lögin vöktu svo
mikla andúð, að til uppþota
kom, sem barin voru niður með
harðri hendi.
Á síðustu dögum Rómverska
keisaradæmisins, var það ekki
aðeins stjórnmál, kirkjuleg mál
og heimspeki, sem teygði áhrif
sín út yfir lítt menntuð lönd,
heldur og föt, tízka, skraut-
munir og skreytingarlis.t jafn-
vel hið daglega líf einkennist
af Rómverskum og byzantísk-
um háttum.
Þeir dagar eru nú liðnir. Hin
kristna kirkja ræður yfir stór-
um hluta Evrópu í dag. Frá
Konstantínópel, meðfram Mið-
jarðarhafinu og upp vestur-
strönd Atlantshafsins liggur nú
hinn kristni heimur og allt að
hinum heiðnu löndum í norðri
í fyllingu tímans mun hin
kristna kirkja verða þar alls ráð
andi.
En í dag samanstendur heim-
urinn ekki af einu ríki. Þau
eru mörg og valdið er ekki leng-
ur i höndum kirkjunnar. Menn
eru sjálfum sér nógir. Það er
of langt til Róm og það eru
fáir úr Rómarskólanum í yfir-
stéttunum. Stíll og smekkur er
að verða þjóðlegur meðal hinna
ýmsu landa.
Barnalegur stíll einkennir all
ar skreytingar. Við evrópsku
hirðirnar eru menn ef til vill
undir áhrifum frá suðri, en sjálf
stórmennin klæðast þjóðlegum
búningi.
Frakkar nota stöðugt hnésíð-
ar buxur og aðskornar treyjur
og kápur. Jafnvel karlmennirn-
ir nota hárhnúta. Langt hár var
aðeins leyfilegt herstjórnar og
valdamönnum, en konurnar
ganga með langar fléttur og í
síðum kjólum.
Hermennirnir temja sér ekki
Rómverska háttu lengur. Kufl-
inn er venjulegri nú með aukinni
velmegun, en öxin er hið al-
genga vopn.
Sænskum
konungi fóm-
að
Uppsölum, frá fréttaritara
vorum.
Höfðingjar og stórbændur ur
öllum sænskum löndum, eru
samankomnir til mikilla hátíða-
halda eða „blóts“ í hinum forna
helgistað Uppsölum í hjarta
Upplanda norður af Malaren. f
Mörg ár hefir verið uppskeru-
brestur víða í landinu og Sviarn
ir hafa ár hvert fjölmennt á
þennan helga stað til að milda
guðina og fá þá til að láta
kornið gróa og vernda kvikfén-
aðinn fyrir sjúkdómum.
Fyrir þrem árum var haldið
hér stórblót og mörgum uxum
fórnað en það hálpaði ekki til
Var þá tekið til þess bragðs
að fórna álíka mörgu fólki, en
samt sem áður brást uppskeran
og í morgun ákváðu Svíarnir að
fórna konungi sínum Domalde,
sem var viðstaddur mótið.
Svíar hafa þá trú, eins og
margir íbúar norðursins, að kon
ungur þeirra sé ábyrgur fyrir
hamingju landsins, voruppsker-
unni og ávaxti kvikfjár.
Domald konungur tók rólega
á móti ákvörðun þingsins og um
miðjan dag var hann hengdur
við hinn heilaga lund, sem er
fast við hina heilögu höll, „Sal-
en“.
Hún var vopn, næstum óþekkt
hjá Rómverjum, sem á sínum
tíma lögðu þessi lönd undir sig.
Gull, silfur og eðalsteinar eru
að sjálfsögðu algengir, en stærri
skrautmunir og konungakórón-
ur eru í frumstæðum stíl.
Jafnvel hin nýja keisarakór-
óna er breiður gullhringur, þak
inn gimsteinum á stærð við dúfu
egg ásamt minni steinum, sem
er fest svo þétt saman sem
mögulegt er.. Þetta virkar sem
frumstætt litaspil, án listrænn-
ar samsetningar. Fagurt, sterkt
og villt! Það tekur tíma að gera
kjölturakka úr úlfhundum.
Rtki Allah fœr skarð
ítennurnar
Cordova 755
Abdurrahman, einn af omaya-
prinsunum, sem slapp við hreins
anirnar þegar Omayadeættin
var þurrkuð út, hefir sagt sig
úr lögum við Kalífan í Bagdad
og lýst yfir sjálfstæði máranna
á Spá.ni, með Cordova sem höfuð
borg og spánskir múhammeSs-
trúarmenn hafa lýst hann leið
toga sinn. Marokko hefir einn-
ig lýst yfir sjálfstæði sínu, svc
að ljóst er að veldi kalífans ei
að rýma a. m. k. hér í vestri.
Herir Irenu keisara-
drottningar gersigraðar
Keisaradrottningin biSur Arabana um vopnahlé
eftir algjöran ósigur.
Evrópu - stíll
• Hin bysantísku áhrif hverfa og þjóðlegir siffir
• ryðja sér til rúms.