Framsóknarblaðið - 04.08.1954, Síða 1

17. árgangur
Vestmannaeyjum 4. ágúst 1954-
10. tölublað.
Útgef andi:
Framsóknarfélag
Vestmannaeyja.
Málgagn Framsóknar- og samvinnu
manna í Vestmannaeyjum.
Islendingar lifðu mismunandi
giaðir við sitt í þ,essu landi í
1000 ár án þess að siðir, lífsvenj-
ur eða daglegir lilnaðarhættir
fólksins breyttust neitt verulega
a. m. k. í 600 ár. Allt hjakkaði
í sama farinu öld af öld.
Á síðari hluta 19. aldar tók
að bóla á nýjum straumum í
þjóðlífinu. Framtakshugur þjóð-
arinnar tók að giæðast með nýj-
um frelsisvonum. Á þessari öld
liafa síðan framfarirnar á flestum
sviðum sífellt farið vaxandi ára-
tug af áratug og gripið æ víðar
inn í líf einstaklingsins og líf
þjóðarinnar í heild, eins og lijót,
sem er í örum vexti. Straumur-
inn harðnar, farvegurinn breikk-
ar. Vatnsflaumurinn flæðir vfir
víðar lendur.
í þessum stríða Straumi til
aukinnar menningar og framfara
með okkur íslendingum hefir
margt gott skola/.t burt með
hinu, sem mátti missa sig, ein-
skisvirði var.
í ýmsum atriðum stendur þar
naumast steinn yfir steini, allt
rifið til grunna. Svo er það t.d.
í atvinnumálunum, félagsmál-
um og fræðslumálum.
Þegar allaf þessar gjörbreyt-
ingar í íslenzka þjóðlífinu eru
hugleiddar, má það sannarlega
merkilegt lieita, að árshátíð Vest-
mannaeyinga skuli hafa haldizt
ara.
við lýði um 80 ára skeið án
verulegra breytinga frá fyrstu
tíð.
Ekki er ástæðan sú, að hinir
nýju straumar framfaranna,
gjörbreytingarinnar, hafi ekki
gengið yfir Eyjarnar sem önnur
byggð ból þessa lands. Óvíða
munu framfarirnar f landinu
hafa orðið stórstígari en hér.
Þjóðhátíð Vestmannaeyja
helir sem sé staðizt hinn geysi
hraða straum tímans nú síðustu
80 árin.
Ástæðan er sú„ að þessi sér-
kcnnilega árshátíð liefur átt sér
svo djúpar rætur í hug og hjarta
l'ólksins frá fyrstu tíð og sam-
rýmist hugsun þess, vilja og lífs-
venjum.
Ekki dreg ég það í efa, að
æskulýðurinn hér á sinn ríka
þátt í því, hversu þjóðhátíðin
stendur djúpum rótum með
Eyjabúum. Sá lráttur hefir reynzt
hallkvæmur og rótfest fremur
en ella þjóðhátíðina í bæjarlíf-
inu, að íþróttafélögin hafa skipzt
á um að halda lrana, annast hana
og gert hátíðahöldin að metn-
armáli sínu. Mætti það verða
svo um langan aldur.
Mér er ekki um það kunn-
ugt að Þjóðhátíð Vestrnanna-
eyja eigi sína svipsystur nokkurs
staðar í landinu.
Hvar á það sér stað með
þjóðinni nema hér, að svo að
segja heilt sveitarfélag flytji að
nokkru leyti búferlum til þess,
að halda sameiginlega hátíð 2
til 3 daga í fánum prýddri
tjaldborg í fjallasal?
Þjóðhátíðin er einskonar
sumarjól Vestmannaeyinga í
efnalegum skilningi. Undir-
búningur hátíðarinnar minnir
á undirbúning jólanna á ýmsan
hátt.— Bæði börn og fullorðn-
ir eignast ný föt, nýja skó.
Hver fer í „þjóðhátíðarkött-
inn?“. Verzlun í bænum fær
svip af jólaverzlun. Þjóðhátíðin
er því vatn á myllu verzlunar-
rekendanna, jafnvel gullkvörn-
in sjálf þeim ti1 handa. Þeir
hafa því, sem vonlegt er mik-
inn áhuga á þjóðhátíðinni.
Þess cru dæmi, að sumir ein-
staklingar miði ýmsar fram-
kvæmdir sínar við þjóðhátíðina.
Verki skal lokið fyrir þjóðhátíð.
Verk skal hefja eða ferðalag
eftir þjóðhátíð.
Á seinni árum helur þeirrar
venju orðið vart, að kunningj-
ar og vinir úti á landi sæta fær-
is og koma til Eyja á þjóðhátíð.
Þannig fyllast sum heimili hér
af gestum þjóðhátíðardagana,
svo að hátíðin verður lítil hvíld
arstund blessuðum húsmæðr-
unum okkar, sem fyrst og fremst
fá áhyggjurnar af öflun mat-
væla handa gestunum sínum,
sem Btundúm er erfiðleikum
bundin á þessum tíma árs, með-
an hörgull er á dilkakjöti í land-
inu. Og svo eru það aukin heim-
ilisstörf, sem að meStu leyti
bitna á húsmóðurinni. Eg veit
að ánægjan af gestakomunni
bætir þetta stundum upp, en
ekki alltaf.
Allur þessi straumur fólks í
bæinn fyrir þjóðhátíðina veldur
því, að sérstaklega sumum eldri
Vestmannaeyingum finnst þjóð-
hátíðin ekki lengur nein
skemmtun „fyrir þá“ eða „okk-
ur“. Þetta verður hver og einn
að gera upp við sjálfan sig.
„Þetta er ungt og leikur sér“
sagði karlinn, sem bjó yfir full-
miklum þolgæðum gagnvart gjá
lífum börnum sínum. Eldri
MÓÐURMÁLSÞÁTTUR.
Nýlega las ég í einu af
Reykjavíkurblöðunum þessa
setningu. „Fólkið draup höfði
í sorg“. Þessa grein skrifaði
landkunnur háskólaborgari.
Hér ruglast greinarhöfnudur
auðsjáanlega á tveim sögnum í
málinu.
Önnur sögnin er drjúpa =
leka. Kennimyndir hennar eru
þannig: drjúpa, draup, drupum,
dropið.
Hin sögnin er drúpa. Merk-
ingin er sú að hneigja höfuð af
sorg eða söknuði. Kennimyndir
sagnarinnar að drúpa eru þann-
ig: drúpa, drúpti drúpt.
„Fólkið draup höfði“, þýðir
því nánast, að fólkið hafi lát-
ið höfuðið LEKA af sér af ein-
skærri sorg!
Nei, fólkið drúpti höfði, hefir
drúpt höfði.
Dropinn drýpur; hann draup,
þeir drupu, þeir hafa dropið.
Hann drúpir höfði í sorg,
Hann drúpti, þau drúptu,
þau hafa drúpt höfði.
kynslóðin á oft erlitt með að
skilja þá yngri. Eg sé ekki
heiminn fara versnandi í þessum
efnum, þó að ýmsir þykist viss-
ir um það. Lofum æskulýðnum
að dansa og skemmta sér á heil-
brigðan hátt, bæði á þjóðhátíð
og ella, en gerum jafnframt þær
kröfur til hans, að hann vinni,
dugi og geri skyldur sínar til
hins ítrasta.
Skugginn yfir þjóðhátíðinni
frá mínum bæjardyrum séð,
bindindismannsins, er drykkju-
skapurinn.
Eg veit þess mörg dæmi
að á þjóðhátíðinni hafa
unglingar hér drukkið fyrsta
staupið og margir aldrei biðið
þess bætur, að þeir stigu það
óheillaspor. Það þarf styrk til
að standa af sér straum drykkju-
skaparvenjunnar. Því miður
reynist margur æskumaðurinn
okkar eiga þann styrk á þjóð-
hátíð Vestmannaeyja. Þar þurfa
foreldrar að vera á verði sem
oftar.