Framsóknarblaðið - 28.04.1965, Blaðsíða 2

2. SlÐA
PRAMSÖKNARBLAÐIÐ
JÓNAS FRÁ HRIFLU, ÁTTRÆÐUR
Framhald af 1. síðu.
hún var á fermingaraldri, en fram
að þeim tíma hafði hún alizt upp
með foreldrum sínum á Sílalæk í
Aðaldal.
Sílalækur stendur við jaðar Aðal-
dalshrauns fyrir botni Skjálfanda-
flóa. Þar er frábær náttúrufegurð,
vel til þess fallin að móta listrænan
smekk í hrifnæmt barnsgeð. Norð
an bæjarins skiptast á veiðivötn og
engjar með fjölskrúðugu fuglalífi.
Á söndunum við sjóinn brotnar haf
aldan og í nokkurri fjarlægð renna
tvö furðu ólík fallvötn til sjávar,
Laxá og Skjálfandafljót, en í suð-
urátt er hraunið vaxið kjarri og lit-
ríku blómaskrúði með breytilegum
svipmyndum, en Kinnarfjöll rísa há
og svipmikil vestan Skjálfanda.
I djörfum, framsæknum hug Guð
rúnar brann löngunin til aukinnar
menntunar og stórra verkefna. Út-
þráin brann í blóði hennar og hún
fann vængi sína vaxna og fleyga,
og er hún núlgaðist tvítugsaldurinn
lagði hún leið sína til Reykjavíkur,
þar átti hún hauka í horni þar sem
var Benedikt Sveinsson, síðar al-
þingisforseti og kona hans Guðrún
Pétursdóttir frá Engey, skörungur
í lund og drengur góður. Um vet-
urinn gekk Guðrún í Kvennaskóla
í Reykjavík, sem var nefndur Sigríð
arstaðir eftir forstöðukonunni.
Sumarið eftir réðist svo Guðrún til
starfa að nýstofnuðu mjólkurbúi í
Flóanum. Næsta haust fór Guðrún
svo í Kvennaskólann á Blönduósi,
sumarið eftir tók svo Guðrún að sér
að stýra mjólkurbúi, sem Ljósvetn-
ingar höfðu stofnað og stýrði hún
búi þessu nokkur sumur, eða þar
til hún fluttist úr héraðinu. Á vetr-
um var Guðrún heimiliskennari í
Þingeyjarsýslu, á Akureyri og loks
húskennari á Egilsstöðum á Völl-
um. Guðrún Stefánsdóttir gerði
með vissum hætti miklar kröfur til
annarra, en þó alltaf mest til sjálfr-
ar sín. Skapgerðin var bæði traust
og heil. Hinn mikli árangur ævi-
starfs þeirra Jónasar og Guðrúnar
verður ekki skilinn og skýrður án
þess að víkja að vissum þáttum í
uppvexti þeirra og menntun og
hinna traustu ættboga, sem þau
voru bæði komin af.
Uppvöxtur Jónasar í Hriflu í
austanverðu Ljósavatnsskarðinu, er
opnast eins og hlið milli hinna frjó-
sömu og litríku byggða Þingeyjar-
sýslu með sískiptandi ljósbrygðin
á Ljósavatninu, sem dalur þessi ber
nafn af.
Samvistir Guðrúnar við afann,
Jónas á Sílalæk, sveitarbjargvætt-
inn, á bernskuárunum. Hið breyti-
lega landslag á Sílalæk með hið
gróskumikla Aðaldals hraun á aðra
hönd, straumhörð fallvötn, berg-
vatn og jökulvatn, Laxá og Skjálf-
andafljót til beggja handa og auða
sanda Skjálfanda til norðurs með
hinn rómsterka hafgný og Kinnar-
fjöllin rísandi í tign og veldi í
vestrinu, voru ákjósanlegar ytri að-
stæður til þess að þroska og treysta
meðfædda heilsteypta skapgerð.
Guðrún og Jónas lifa og hrærast
meðal trausts og vel mennts bænda-
fólks í þeirri sýslu landsins, þar
sem ísabrot hinnar rísandi aldar
voru að ryðja nýjum stefnum og
straumum farvegi, og í fallvötnum
til beggja handa við æskuheimili
sitt sér Guðrún þessi sömu öfl á
hverju vori brjóta vorinu braut og
hin þingeysku ungmenni hafa í hug
um sér séð tröllbrot rafar og eims
skapa risastig líka norður við
Dumbshaf.
Guðrún Stefánsdóttir hafði ásamt
Jónasi þann sérstaka eiginleika að
eiga traust og trúnað samferðafólks
síns í alveg óvenjulega ríkum mæli
enda hafa þau ekkert mannlegt lát-
ið sér óviðkomandi.
Þegar litið er til baka yfir upp-
vaxtar- og þroskaár Guðrúnar Stef
ánsdóttur, þá er engu líkara en að
forsjónin hafi með sérstökum hætti
búið hana undir ævihlutverkið að
verða eiginkona og lífsförunautur
mesta þjóðarleiðtoga íslendinga á
tuttugustu öldinni. Með samblandi
af sjálfsnámi, skólanámi og sjálfs-
uppeldi og kynnum og stofnun vin-
áttubanda við kjarna hins uppvax-
andi fólks í landinu hefur verið
grunduð sú mannhylli, sem þau
hjónin, Guðrún og Jónas, hafa not-
ið alla ævi umfram venjulegt fólk.
Á þessari öld hefur engan íslenzk
an stjórnmálamann borið jafn hátt
eins og Jónas Jónsson. Hann hefir
verið mest umtalaður allra íslend-
inga á þessari öld, dáður og elskað
ur af samherjum sínum og vinum
og virtist allra manna mest hatað-
ur af andstæðingum sínum, en ef
dýpra er skyggnzt, þá hefur hið svo
kallaða hatur ekki átt sér djúpar
rætur og við kynni venjulega snú-
izt upp í viðurkenningu á yfirburð
um Jónasar og óeigingirni og oft
snúist upp í vináttu, sem hafin er
yfir flokkssjónarmið. Allir vita, að
Jónas hefur unnið íslandi allt. Þess
munu fá dæmi, að einn maður hafi
verið jafn víðfeðmur og jafnvígur
á alla þætti þjóðlífsins eins og Jón-
as Jónsson, en hugðarmál hans eru
alls staðar. í fulla fjóra áratugi
hefur Jónas Jónsson verið áhrifa-
mesti stjórnmálamaður landsins og
afköstin eftir því. Hann hefur allt-
af rétt hverju góðu máli lífgandi
hönd til viðbótar því að vera for-
göngu og upphafsmaður allra hinna
stærstu og merkustu. Fáir menn
hafa lifað það að sjá jafnmargar
hugsjónir sínar og óskir rætast
eins og Jónas frá Hriflu.
Reykjavík væri sjónarsviptir að
því, ef hin reisulegu mannvirki,
sem Jónas hefur haft forgöngu um
að risu þar, væru ekki í borginni.
Hvernig myndi Reykjavík líta út
án háskólabygginganna, Þjóðleik-
hússins, Sundhallarinnar, Landssíma
byggingarinnar, Sambandshússins,
Arnarhvols, svo stiklað sé á stóru.
Framsýni Jónasar í menntamál-
um þjóðarinnar setur svip sinn á
þjóðlífið allt. Hvernig væru Norð-
lendingar settir hefði Jónas ekki
breytt þar gagnfræðaskóla í mennta
skóla, hvað um alla héraðsskólana
og þá löggjöf, sem tryggðu tilveru
þessara stofnana, svo mætti lengi
telja.
Það er að sjálfsögðu forgangan
um hinar stóru þjóðmálafram-
kvæmdir, sem greipa nafn Jónasar
á spjöld sögunnar en í hugum sam-
ferðafólksins ber þó hærra öll hlýju
handtökin og hinn brákaði og brot-
gjarni mannlífsreir, sem hann hef-
ur stutt og rétt við.
Á þrennum merkum aldursmörk
um í ævi Jónasar Jónssonar hafa
vinir hans efnt til mikils mannfagn-
aðar, og svo hefði enn orðið, ef
Jónas hefði verið hérlendis á þess-
um tímamótum, en þótt aldur hafi
samkvæmt ártölum færzt nokkuð
yfir Jónas, þá leiddi hann enn skip
sitt í langferð laust fyrir páska og
dvaldist í Jerúsalem á þeirri hátíð
til þess að auka kynni sín af menn-
ingu þjóða þeirra, er þar byggja,
og hina gömlu menningu Gyðinga,
sem hafa aldrei látið menningu
sína gegn gjaldi fala. Hyggst Jónas
að færa löndum sínum heim aukin
kynni' af hinni fornu menningu við
austnvert Miðjarðarhaf. Líkams-
þrek Jónasar er að sjálfsögðu ekki
það sama og á baráttutímunum,
þótt hinn andlegi þróttur hrörni
ekki, og þó er það svo, að er Jónas
tekur að ræða áhugamál sín og
vina sinna í sinn hóp, þá er eins
og aldur og þreyta séu í einu auga
bragði strokin af honum og hann
verður að útliti ungur á ný og aug-
un, þessi fallegu djúpsæju augu,
loga af áhuga.
Jónas hefur alltaf lifað eftir
eftir þeirri reglu að fullheimta ei
daglaun að kveldi, hann hefur
aldrei krafizt neins af þjóð sinni,
en gefið henni allt sitt mikla og
margþætta ævistarf og eiga aldnir
og óbornir þar geymda mikla og ó-
brotgjarna auðlegð í hugsjónaauði
Jónasar.
Vinir Jónasar hafa fengið mesta
og færasta listamann þjóðarinnar á
sínu sviði, Ríkharð Jónsson, mynd-
höggvara, til þess að gera líkneski
af Jónasi og er frummyndinni lok-
ið fyrir nokkru og vinnur listamað-
urinn nú að því að fullgera verk
sitt svo hægt verði að steypa það
í varanlegt efni, og mun þeim, sem
þess óska gefinn kostur áað gerast
þátttakendur í þessari framkvæmd,
þegar verkinu miðar frekar áfram
og kemst á lokastig.
Um Jónas Jónsson stóð lengi mik-
ill styrr. Þar sannaðist, að það
stendur um stóra menn stormur úr
hverri átt, en þótt Jónas sé sístarf-
andi að ritstörfum og öðrum hugð-
armálum sínum, þá má kalla að
hann sitji nú á friðarstóli eins og
kalla má að aldri hans sæmi og
umhverfis hann ríkir vaxandi heið-
ríkja vaxandi viðurkenningar á
miklu ævistarfi má þannig með réttu
segja á þessum tímamótum: Þú hef-
ur sigrað Þingeyingur!
Helgi Benediktsson.
HMGHMGHMGHMGHMGHMGHMGHMGHMGHMGHMGHMGHMGHMGHMGHMGHMGHMGHMGHMGHMGHMGHMGHMGHMGHMG
GOLFTEPPI
ui
1
2:
o
X
2:
o
X
2:
x
2:
o
X
2
o
X
2
o
DWHÐWHÐWHÐWHÐWHÐWHÐWHÐWHÐWHÐWH9WHÐWHÐWHÐWHÐWHÐWHÐWHÐWHÐWHÐWHÐWHÐWHSWH0WHÐWHSWH
O
S
X
e>
3
x
o
s ____________ _________
X
o
Z Húsgagna- og gólfteppaverzlun
O
5
X
o
s
X
ÍS/I
HoriÉ Guðmundssonar
Brimhólabraut 1. — Sími 1200.
Horna á milli klæðum við húsið fyrir yður
með hinum landskunnu WILTON-ofnu tepp-
um frá ÁLAFOSSI og VEFARANUM. Við
höfum upp á að bjóða yfir 60 mynstur og
litarprufur.
Vinsamlegast, gjöriö pantanir tímanlega,
vegna afgreiðslufrests frá verksmiöjum.
ALLTAF EITTHVAÐ NYTT!
a
o*
Ol
a.
PS.
as
”53
a
ss-
«5
3 § &
a
"S
as
a
**
o*
re>
IX.
a.
a.