Framsóknarblaðið - 09.02.1968, Qupperneq 2

2
uam
FRAMSÓKNARBLAÐIÐ
M rehur
Þó að dagarnir séu nú farnir að
lengjast, grúfir skammdegismyrkr-
ið enn yfir, skýjabólstrar hrannast
um himinhvolfið og hvert stór-
viðrið rekur annað, dag eftir dag
og viku eftir viku. Það er íslenzk
skammdegisveðrátta, þó með hrjúf
ara móti.
Einnig er lítið farið að birta til
á himni íslenzkra þjóðmála nú, þeg
ar rúmur mánuður er liðinn af ár-
inu'. Þrátt fyrir stjórnarathafnir,
svo sem afnám verðstöðvunarlaga
og gengislækkun, virðast fjárhags-
erfiðleikar blasa hvarvetna við og
efnahagslegt jafnvægi vera fjar-
lægur draumur. Atvinnulífið er í
drómá, og atvinnuleysi hefur gert
vart við sig og fer vaxandi með
hverri viku, sem líður. Væntan-
lega rætist nú úr því hér, þegar
vertíðin er að fara í gang og tíð
batnar, því tæplega er hægt að
gera ráð fyrir, að svo illa ári, að
heimafólk a.m.k. hafi ekki nóg að
gera á vertíðinni hér í Eyjum.
Hitt er svo annað mál, að tekju-
missir, vegna styttri vinnutíma og
stopullar vinnu seinustu mánuði
ársins, sem var að kveðja, verður
ekki unninn upp á komandi ver-
tíð. Þar er um að ræða tjón, sem
verkafólkið fær ekki bætt. Þeir eru
fáir, sem í raun og veru hafa efna
hagslegt þol til að bera þetta tjón
vegna minnkandi vinnutekna, mið-
að við undanfarin ár. Allir vita,
að stórfé vantar upp á, að unnt sé
fyrir venjulega fjölskyldu að lifa
á tekjum átta stunda vinnudags,
og horfur eru á, að það hlutfall
fari versnandi á næstunni, vegna
vaxandi dýrtíðar og aukinnar
skattheimtu, sem rekja má til at-
beina stjórnarvalda.
HVER Á SÖK
Á VANDANUM.
Þegar þannig harðnar í ári hjá
miklum þorra þjóðarinnar, og
framtíðin er óviss, en erfiðleikar
blasa við hjá mörgum, er ekki
nema eðlilegt, að menn hugleiði,
hvers vegna svona er komið. Þær
hugleiðingar mega ekki eingöngu
byggjast á sleggjudómum eins og
því, að aflabresti á s.l. ári og slæm
um viðskiptakjörum sé um að
kenna. Það eru staðreyndir, að s.
1. ár, var fjórða mesta aflaár, sem
komið hefur, og viðskiptakjörin
voru ekki verri en svo, að þau
náðu meðaltali nokkurra s.l. ára.
Þetta eru undirstöðuatriði, sem
ekki verður gengið framhjá, þeg-
ar menn í ró og næði hyggja að
ástandinu og skyggnast eftir í
hverju erfiðleikarnir liggja.
MEÐALÁRFERÐI
OG GRUNDVÖLLURINN.
Þegar verð á landbúnaðarvörum
er ákveðið, er meðalbústærðin
lögð til grundvallar. Sama mun
vera uppi á teningnum, þegar fisk-
verð er ákveðið, þá mun talað um
meðalafla á bát og reiknað eftir
því.
Sömu lögmál gilda varðandi
þjóðarbúið eða þjóðarskútuna. Þar
virðist skynsamlegast að halda sig
við meðallagið, bæði hvað snertir
árferði og viðskiptakjör. Það er
ekki skynsamlegt að reikna alltaf
með toppári framundan, þó um
nokkurt skeið hafi svo verið. Góð-
ærin og uppgripin á að nýta til að
búa í haginn fyrir framtíðina. Það
sagðist núverandi ríkisstjórn líka
hafað verið að gera, en í dag blasa
staðreyndirnar við, efnahagsvand-
ræði og jafnvel atvinnuleysi við
bæjardyrnar.
RÍKISSTJÓRNIN OF VEIK
TIL AÐ STJÓRNA.
Slíkt ástand ber stjórnarfari síð-
ustu ára hér á landi ekki gott vitni
og er að vonum, þó menn furði sig
á, að svona skuli vera komið eftir
langt góðæris og uppgripa tíma-
bil. En nú blasa staðreyndirnar
við, þeim verður ekki leynt leng-
ur. Það var ekki safnað í korn-
hlöður á góðu árunum. Gjaldeyr-
isvarasjóðurinn, sem mest var gum
að af í kosningabaráttunni á s.l.
ári, gengur nú óðum til þurrðar,
enda gifurlegur halli á utanríkis-
viðskiptunum. Margt af því, sem
Framsóknarmenn bentu á, að nú-
verandi stjórnarstefna leiddi af sér
er nú að koma fram. Ríkisstjórn,
sem ekki ræður þróun verðlags-
mála og hefur litla stjórn á fjár-
festingu í landinu er of veik til að
sitja.
EETRA AÐ SEGJA AF SÉR
EN SITJA OG RÁÐA EKKI
VIÐ MÁLIN.
Vinstri stjórnin, sem sat hér að
völdum á árunum 1956—1958 kom
miklu til leiðar, þar á meðal að
færa landhelgi íslands út í 12 míl-
ur, sem er eitt mesta afrek, sem
unnið hefur verið á stjórnmála-
sviði hérlendis. Hermann Jónas-
son, forsætisráðherra, sýndi þá sem
oftar, að hann hafði þrek og dug
til að takast á við verkefnin. Þeg-
ar hins vegar kom að því, að ekki
var samstaða í ríkisstjórninni um
úrræði til að stöðva verðþensluna
í landinu, sagði hann af sér og þar
með var ríkisstjórnin fallin. Hann
vildi ekki bregðast þeim loforðum,
sem hann í nafni ríkisstjórnarinn-
ar hafði gefið, og hann vildi ekki
heldur bera ábyrgð á þeim vand-
ræðum, sem verðbólguþróunin
leiddi af sér.. Hermann Jónasson
leit á málin frá því sjónarmiði, að
hlutverk ríkisstjórnar væri að
stjórna fremur en að sitja.
AÐ LÁTA REKA
Á REIÐANUM.
„Við sitjum á meðan sætt er”,
sagði draugurinn á Fróðá forðum.
Það virðist líka vera stefna nú-
verandi stjórnarflokka. Þeir gáfu
í upphafi mikil fyrirheit. Það átti
að stöðva dýrtíðarþróunina í land-
inu, og viðreisn atvinnuveganna
var þeirra höfuðmál. Efndirnar
eru þrjár gengisfellingar á átta ár-
um og óðaverðbólga, sem ríður í
öldum yfir þjóðfélagið. Fjárfesting
in hefur verið stjórnlítil og handa-
hófskennd.
Atvinnuvegirnir eiga allir í vök
að verjast og bátaflotinn var stöðv
aður fyrsta mánuð vertíðarinnar.
Þannig er grundvöllurinn eftir átta
ára „viðreisn”.
En ríkisstjórnin situr þó að
þjóðarskútan reki á reiðanum.
Saga Iðnaðarmanna-
félagsins í Reykjavík
Þegar skráð verður menningar-
og félagsmálasaga Reykjavíkur, til
dæmis í sambandi við 1100 ára af-
mæli íslands byggðar, þarf ekki að
leita langt til að finna ágætt heim-
ildarrit, um einn þátt hennar. Það
er „Saga Iðnaðarmannafélagsins í
Reykjavík”, sem Gísli Jónsson,
kennari við Menntaskólann á Ak-
ureyri, hefir skráð að ósk stjórnar
félagsins.
Iðnaðarmannafélagið í Reykja-
vík var stofnað 3. febrúar 1867, svo
að það fyllti nýlega öldina, og það
var vegna þessara merku tímamóta
að Gísli Jónsson, var fenginn til
að taka saman sögu þess. Hefir
hann skapað heillega mynd af
þróttmiklu félagsstarfi, sem hefir
ekki síður verið til heilla fyrir
þjóðfélagið í heild en það bæjar-
félag, sem er starfsvettvangur fé-
lagsins, því að áhrifin hafa að
sumu leyti náð til þjóðarinnar allr-
ar, svo sem sýnt verður hér á eft-
ir.
Það er augljóst af sögu Iðnaðar-
mannafélagsins, að þar hafa alltaf
verið vakandi umbótmenn við for-
ustu, en hún hefði þó lítt dugað,
ef ekki hefði einnig komið til á-
hugi hinna óbreyttu liðsmanna inn
an raða félagsins. Þeir studdu
stjórnina að hverju góðu máli, og
það mun í rauninni undrunarefni
margra, sem bókina lesa, upp á
hversu mörgum góðum málum fé-
lagið hefir brotið.
Hér skal fátt eitt talið af þessu
tagi.
Félagið hefir alltaf verið mjög
áhugasamt um menntun iðnaðar-
manna, og það var aðeins 2ja ára
þegar það byrjaði kennslu fyrir
iðnaðarmenn. Henni var haldið
uppi með litlum hléum þar til ár-
ið 1901, þegar fastur kvöldskóli
var stofnaður, en fáeinum árum
síðar reistu félagsmenn hús yfir
þennan skóla sinn, svo að hann
þyrfti ekki að vera á hrakhólum
með húsnæði.
Um svipað leyti réðst félagið í
annað stórvirki. Það reisti sam-
komuhús það, sem síðan hefir ver-
ið nefnt Iðnó, og þar dafnaði ís-
lenzk leiklist áratugum saman, unz
við áttum svo menntaða leikara-
stétt, að þeir gátu tekið við Þjóð-
leikhúsinu og leikið þar við góð-
an orðstír. Frá Iðnó hefir leik-
listin breiðzt um landið.
Iðnaðarmannafélagið barðist líka
fyrir því, að íslenzka þjóðin eign-
aðist myndastyttu Einars Jónsson-
ar af Ingólfi Arnarsyni og sýndi
enn hugvit sitt í sambandi við það
mál, því að enn réðust félagsmenn
í að reisa hús, sem var síðan boð-
ið, sem vinningur í happdrætti, er
efnt var til vegna myndastyttu-
málsins. Sýnir þetta, eins og
margt annað, hversu hugkvæmir
þeir hafa verið, og ekki síður,
hvað þeir hafa viljað leggja í söl-
urnar fyrir þau málefni, sem þeir
tóku upp á sína arma.
Gísli Jónsson getur þess í for-
mála bókar sinnar, að hann hafi
meðal annars byggt hana á bókum
félagsins, en það hefir jafnan verið
mjög heppið með ritara sína og
bókara. Þeir hafa skráð fundar-
gerðir og annað af mikilli elju og
samvizkusemi. Auk þess hefir
hann vitanlega leitað víða í blöð-
um að efniviði, því að félagsins
og starfa þess hefir að sjálfsögðu
viða verið getið á prenti. Hefir
hann því haft mikinn og góðan
efnivið, sem hann hefir kunnað
vel með að fara, því að frásögn
hans sýnir glögglega, að félagið
hefir ætíð átt fjölmörg áhugamál
og barizt fyrir þeim af kappi.
Höfundur telur, að bókin sé ekki
nein meiri háttar sagnfræði.
Það má til sanns vegar færa að
því leyti, að hún segir ekki frá
kóngum eða hershöfðingjum, sem
fara sigrandi um löndin, en þegar
á það er litið, að hún fjallar um þá
viðleitni lítils hóps manna að gera
sér og öðrum lífið bærilegra, þá
er hér um merka sögu að ræða,
sem felst þó víðar undir yfirborð-
inu en að hún blasi hvarvetna við
augum lesenda.
Framhald á 4. síðu.