Austurland - 09.05.1952, Page 2

2
AUSTURLAND
Neskaupstað, 9.
maí 1952
Austurland
Málgagm sósíallsta á Austur.
landi.
Kemur út á hverjum föstu-
degi.
Ritstjóri:
BJARNI ÞÓRÐARSON.
á*krlftargjald 45 kr. árg.
Gjaldilagl 1. april.
Lausasala kr 1,25.
Efnahagsráð-
stefnan
í Moskva
Framhald af 1. *Iðu.
Bretar munu einnig nýlega, hafa
selt Sovétríkjunum saltsild, og
Belgiumenn hafa samið við þau,
um nidklar skipasmíðar.
— Gafst þér ekki kostur á að
kynnast russneskri framleiðslu-
vöru?
— Jú. Meða,n á ráðstefnunni stóð
voru h,a;ldnar margar framleiðslu-
vCrusýningar í Moskva.
Við Is'lendingarnir fórum á
nckkrar þessara sýninga og kynn,t
um okkur vöruverð og gæði. Þess-
ar sýningar gáfu ljóslega til
kynna, að framleiðsluvörur Sovét-
ríkja.nna eru þegar orðnar mjög
fjölbreyttar og yfirleitt í háum
gæðaflokki.
— Hafðirðu, tækifæri t,il að kynna
þér kjör verkafólks I Sovétrikjun-
um?
— Ég spurðist fyrir um launakjör
í ýmsum stairfsgreinum og reyndi
að gera mér gtrein fyrir ka.up-
mætti launanna,. Það er greinilegt
að launakjör verkafúlks, iðnaðar-
fólks og skrifstofufólks eru góð
og skapa mikla, kaupgetu.. Auk
þess, sem launin eru yfirleitt há,
fylgja þeim mikil friðindi og laun
þegi þar í landi greiðir ýmist
ekki eða þá aðeins að litlu leyti!
ýmiislegt það, sem drjúgur hluti
'tekna. okkar gengur til að greiða.
Má þar nefna. fullkomiið trygginga
kerfi með algjörlega ókeypis með-
ölum, læknishjálp og sjúkrahúss-
vist. Húsalejga er mjög lág, 3 ■—
4 % af laununum á móti 20 —
30 %, sem hér er algengt. Skatta
þurfa menn enga að greiða eða þá
mjög lága. Samanburður, sem gerð
ur hefir verið á kjörum la.unþega
i Englandi og Sovétríkjunum, sýn
ir að kaupmáttur la.una í Sovét-
ríkjunum er allmiklu meiri, en á
Bretlandi,
— - En h.vað viltu segja mér um
atvinnuöryggi?
— Atvinnu.leysi er gjörsamlega ó-
þekkt fyrirbrigði 1 Sovétríkjun-
um. Þa,r hafa alli.r, sem aðstöðu
hafa til að vinna, fasta atvinnu,
ekki aðeins karlmenn á bezta
vinnualdri, heldur og kvenfólk og
ungir menn og gamlir eftir því
sem þeir hafa getu ti.l að vinna.
— Borga.rablöðin hér heima og
sjálfsagt í öllum löndum, halda
þvi að lesendum sínum, að ferða-
maður í Sovétríkjunum sé ekki
frjáls ferða sinna, h,eldur sé hans
gætt við hvert fótmál af leynilög
reglu Stalíns.. Hvað segir þú um
þetta? Varst þú ekki alltaf með
V/inir kiupmanna gerast áhrifa-
menn í kaupfé5ag nu
GUÐRÖÐI TóKST AÐ BEYGJA NlELS
Þa,ð hefir verið grunnt á því ■
góða milli aðalforsprakka Fra.m-
sóknarmannanna hér í bænum,
þeirra Nilesar Ingvarssonar og
Guðröðs Jónssonar, nú um nokk-
urt skeið.
Þessi úlfúð á upptök sín fyrst
og fremst í gjáldþrotamáli fshús-
félags Norðfirðinga, sem Níels
veitti forstöðu, en eignir þess
lagði. Kaiupfélagið Fram, sem Guð-
röður veitir forstöðu, undir sig.
Niels hefir lengi verið formað-
ur ka.upfélagsins og vitað mál var
það, að Guðröður hafði fullan hug
a að velta honum úr því hásæti.
Hafði Guðröði tekist að koma ár
sinni svo fyrir borð, að auðsætt
va,r, að Níels mundi ekki halda
velli og til þess að dylja ósigur
sinn. biðst Niels undan endurkosn
ingu, svo óllkt sem það er honum,
a.ð berjast ekki til þrautar.
En látum það þó vera, þó Guð-
röður bolaðii Níels út úr atjórn-
kaupfélagsins, ef hann hefði jafn-
framt beitt sér fyrir kosningu
einb.vers góðs samvinnumanns í
sta.ð Níelsa.r. En það lætur hann
ógert. I st.að Níelsar er Jón Sig-
fússon, skattstjóri kosinn í s'tjórn
ina. Aldrei hefir þó Jón verið tal-
inn mikil.1 samvinnumaður. Hann
er bæjarfulltrúi ihaldsins og
helzti, vinur og formælandi kaup-
manna og hefir meginhluta, við-
skipta sinna við þá. Er nú skörin
farin að færast upp í bekkinn,
þega,r höfuðfjendur samvinnu-
hreyfingarinnar skipa orðið æðstu
trúnaðarstöður kaupfélaganna og
rétt mun fyrir kau.pfólagsmenn að
atbuga. sinn gang, áður en þeir
i fleirum kaupmannavinum
forystu sinna mála.
En það er ekld nóg með það, að
Jón Sigfusson sé kjörinn í stjórn
kaupfélagsins. Annar einkavinur
kau.pma.nna, Oddur A. Sigurjóns-
son, skólastjóri og ritstjóri, er kos
inn fulltrúi á aðalfund SíS — þó
ekki nema, varafulltrúi. Þetba er
gamall liðhlaupi úr samvinnu-
hreyfingunni. Fyrst hljóp hann
frá Pan, og reyndi um leið a,ð
vinna félaginu allt það tjón, er
h.ann mátti, síðar sveik hann kaup
félagið og er nú einkavinur og
viðskiptamaður kaupmannanna,
Það var engin hending að Jón
skaittstjóri var kosinn í stjórnina.
Hann h.la,ut um hélming atkvæða
svo sýnt er að kosning hans hefir
verið skipulögð, en auðséð var, a,ð
fundarmönnum var þetta þvert
um geð, því þeir sátu þöglir og
gneypir fundinn út og umræður
urn málefni félagsins urðu engar.
Hvað skyldu h,i.n,ir gömlu frum-
herjar kaupfélagsins segja, ef þeir
mættu nú lita upp úr gröfum sín-
um og sæju, að vinir kaupmanna
og liðhlaupar úr liði, samvinnu-
manna þættu liklegastdr stuðn-
ingsmenn ka.upfélagsins og hæfust
þar til valda.
Það er vissara fyrir kaupfélags-
menn a,ð stinga hér við fótum.
Verði haldið áfram á þessari
bra.ut, verða ekki mörg ár unz
fulltrúar kaupmanna og auðvirði-
legir liðhlaupar frá samvinnu-
h.reyfingunni hafa þar tögl og
hagldir. Og hvað skeður þá?
lögreglumenn á hælunum, á meðan
þú dvaldist austa.n tjalds?
— Ekki gátum við Islendingarnir
orðið varir við þetta fremur en
járntjaildið'. Við gátum farið hvert
sem við vildum og erfitt á ég með
a,ð skilja, að nokkur Rússi hafi
i ýmsum tilfellum vitað nokkuð
um hvert við vorum að fara og
hvað við vorum að gera þega.r við
fórum einir.
— Varðst þú mikið var við þann
styrja.ldarundirbúning, sem alltaf
er verið að fræða okkur á að fram
fari austur þar?
—■ Nei, síður en svo. Við sáum
enga h.ermannaflokka, enga.r her-
æfingar og mjög litið ber á öllu
því, sem til styrjaldarreksturs
heyrir, þó ég efist hinsvegar ekki
um, að Rússar muni eiga í fórum
sínum eitthvað talsvert af slíku.
Aftur á- móti varð víða á vegi
okkar áróður fyrir friði og sam-
tökum friðarvina. Þannlg sáum
við á mörgum stöðum í borginni,
m, a. á opinberum byggingum,
stórar áletranir, þar sem skorað
var á menn að styðja. friðarsam-
tökin.
— Eru ekki allir hlutir þjóðnýtt-
ir austur þar?
— Þjóðnýting er mikil þa.r. Þann-
ig er verzlunin ríkisrekin eða rek-
in af samvinnufélögum og allur
atvinnurekstur, sem byggist á að-
keyptu viunuafli, er rekinn á
sama hátt. Hinsvegar er það rangt
þegar sagt er að þa.r í landi séu
allir hlutir þjóðnýttir. Mjög
miargir einstaklingar eiga t. d. nú
orðið prívatbíla og mér var sagt,
a.ð t. d. námuverkamenn ættu und
antekningalítiö prívatbíla. Ymsii
eiga íbúðarhús, einkum í þorpum
og smærri borgum úti á lands-
byggðinni. í la.udbúnaði er t. d. al
gengt, að bændur hafa nokkuð
eigin bú til heimilisframleiðslu
og selja, þá jafnframt nokkuð af
þeirri framleiðslu sinni, þó að
þeir vinni að langmestu leyti á
samy rkj ub úUnum.
— Hvað vilit þú að lokum taka
fram um áhrif þa,u, sem þessi
stutta. dvöl þín meðal fólksins,
austan tjalds hafði á þig?
— Mér er það sérstaklega minnls-
stætt hve fólkið í Sovétríkjunum
er frjálslegt og vel útlítandi og
hve sannfært það er um hlutverlc
sitt og þjóðfélagslega þýðingu.
Mér er það enn ljósara en áður,
hve hin sósíalistisku riki eru kom
in langt á framfarabrautinni og
hve stór og órjúfandi heild þau
eru orðin. Allur austurhluti Evr-
ópu, með Sovétríkjunum í Evrópu
og Asiu, allt hiö nýja Kína og
Kórea ásamt fieiri Asíuríkjum,
eru þegar orðin það afl og sú sam
takaheild, sem sterkust er í heim-
inum,
B. Þ.
Oddur með
yjirskyn
Það vantaði bara, a,ð hann Odd-
ur beri'ekki skyn á hiutina. Ekki
er ha,n.n ánægður samt, og nú býr
ha.nn til nýtt orð, yfirskyn, handa
sér einum allra iandsmanna.
Orðið er ekki prentvilla fyrir
yfirskin, því Oddur notar það
hvað eftir annað í Hamri ritao
sem -skyn, t. d. 25. íebrúar og 7.
apríil s. 1. Merkingarmunur skóla-
stjórans á skini (sólarinnar) og
skyni sjálfs hans kann að vera
mánni en hjá okkur þeim ólærðu,
svo að honum sé siður láandi að
leggja; blendna merking 1 nýyrði
sitt yfirskyn, eins og hann gerir.
Aðrir geta. ekki haft orðið til
neins nema að tákna yfirskynið,
sem þessi íslenzkukennari hefur
umfram annara manna skyn.
Fcrming i
Neskaup-
stað
Sunnudaginn 11. mai n. k. verða
eftirtalin, ungmenni fermd í kirkj
unni í Neskaupstacþ
Stúikur:
1. Erla M. Jónsdóttir
2. Guðný Björnsdóttir
3. Jóhanna Matthildur Jóhannsd.
4. Lilja Jóhannsdóttir
5. Sigfríður Sigfiimsdóttir,
Grænanesi,
6. Stella B. Steinþórsdóttir,
Heimavistarskólanum.
Drengir:
1. Alfreð Arnason.
2. Ari G. Hallgrímsson
3. Ba.ldui' Guðmundsson
4. Björn Bjarnason, Skorrastað.
5. Brynjar Þór Snorrason
6. Eggert Þorsteinsson
7. Jón B. Sigfinnsson
8. ' Kristján Berg Vilmundsson
9. Sigurjón Björn Valdimarsson
10. Sigurður Jónsson
11. Stefán Jónsson
12. Tryggvi Vilmundsson
13. Vilhjálmur Jónasson
14. Ægir Ármannsson
KauplB
Austurland
PRJÓNASILKI
suuiarkjólaefni í flrnm Iltum
og gcrðum.
Verzl. Vík
Aðalfundur
Skógræktarfélags Neskaupstað-
ar var haldinn 24. f. m.
Stjómin var endurkjörin, en hana
skipa,:
Séra Guðmundur Helgason
Eyþór Þórðarson, kenna.ri
Gunnar ólafsson, skólastjóri.
Oddur A. Sigurjónsson, skólastj.
og Sigdór V. Brekkan, kennari.
Niðurstöðutölur á rekstrar-
reikníngi voru kr. 8822,06 og ú
efnahagsreikningi kr. 17077,96.
Þau, þrjú ár, sem félagið hefur
starfað hafa, verið gróðursettar í
skógræktargirðingu félagsins
751.3 trjáplöntur. Félagsmenn eru
nú um 120.
t vor hyggst félagið að stækka
verulega skógræktargirðinguna.
Fölsun?
Það virðist nú vera nokkurnveg-
inn fullvíst, að Oddur A. Sigur-
jónsson hefir leyft sér að falsa á
hinn ósvifnasta, h,ábt, ummæli Sig-
urðar skólameistara til framdrátt-
ar málvillum sínum. t
Þrátt fyrir eindregna áskorun
Austurlacds hefir Oddur ekki
fengist til að segja til hvar þau
ummæli, .sem hann hefir leyft sc'í
að birta innan gæsalappa eftii
skólameistara, er að finna.
Oddur hlýtur þvl að liggja und-
i!r þeirri ákæru, unz annað sann-
ast, að hann hafi falsað ummæli
látins manns.
Verði honuni að góðu.
Framboð á
Isafirði
ÞINGMAÐUR VILL KOMAST A
DING.
Eins og áður hefir verið frá
skýrt á að kjósa þingmann fyrir
ísafjarðarkaupstað 15. júnl n. k.
Framboð hafa nú verið ákveðin.
Af hálfu Sósíalistaflokksins verð-
ur I kjöri Ilaukur Helgason, hag-
fræðingiu'.
Alþýðuflokkurinn býður fram
Hannibal Valdemarsson, a.lþingis-
mann og sætir það nokkurri fui'ðu
að maður, sem sæti á á þingi skuli
sækja um að verða kjörinn á þing
án þess að segja af sér fyrst og án
þess að kjörtímabil hans sé á
enda. Hannibal verður áfram á
þingi hvort sem hann nær kosn-
ingu eða ekki og hjýtur það að
veikja aðstöðu hans. Mjög er talið
tvísýnt um úrslit þessara kosn-
inga og mun Hannibal ekkí vilja
eiga neitt á hættu, en eina von
kratanna er bundin við Hannibal.
íhaldið hefir tilkynnt framboð
Kjartans Jóhannssonar, læknis,
sem hefir verið í kjöri fyrir þann
flokk á ísafirði við nokki'ar kosn-
ingar.
Framsóknarflokkurinn býður
fram Jón Jóhannsson, yfirlögreglu
þjón.