Austurland - 27.01.1956, Blaðsíða 2

2
AUSTURLAND
Neskaupstað, 27. janúar 1956.
Bœkur
Fjárhagsáœtlunin ber Ijósan
vott um stórhug og bjartsýni
Tryggvi Gunnarsson
Bókaútgáfa Menningarsjóðs
hefur gefið út fyrra bindið af ævi-
sögu Tryggva Gunnarssonar
skráð af Þorkeli Jóhannessyni,
háskólarektor. Þetta er mikil bók,
482 blaðsíður í allstóru broti.
Síðari hluti 18. aldar var
merkilegur tími í íslandssögunni.
Þá var þjóðin að vakna af alda-
löngum doðasvefni, var að öðlast
skilning á rétti sínum og meðvit-
und um mátt sinn.
Á þessu tímabili eignuðust Is-
lendingar marga afburðamenn á
ýmsum sviöum, frábæra stjórn-
málaskörunga, senu voru leiðtogar
í frelsisbaráttunni, skáld, sem
bíésu hugsjónumj frelsis og
framfara í hvers manns brjóst, og
áræðna athafnamenn, sem brutu
upp á hverskonar atvinnumálum
og verzlunarmálum.
Tryggva Gunnarsson má fyrst
og fremst leiða til sætis á bekk
með síðasttalda hópnum. Hann lét
hin margvíslegustu framfaramál
til sín taka. Lengi var hann
„bóndi og timburmaður“ norður í
Fnjóskadal, gerðist síðan aðalleið-
togi helztu verzlunarsamtaka Is-
lendinga, Gránufélagsins, og átti
þá lengi heima í Kaupmannahöfn.
Síðar gerðist hann bankastjóri
Landsbankans og gegndi því starfi
í 16 ár.
Tryggvi var fyrst og fremst
framkvæmdamaður. Hann stóð í
eigin persónu fyrir brúargerðum
og öðrum verklegum framkvæmd-
um, hratt af stað þilskipaútgerð
og gekkst fyrir stofnun ýmiskon-
ar sanutaka, sem sum eru enn í
fullu fjöri og látið hafa margt gott
af sér leiða.
Svo sem vænta mátti um annan
eins athafnamann óg Tryggvi var,
lét hann ekki stjórnmálin af-
skiptalaus og var þar allum-
svifam'kill sem á öðrum sviðum.
Gerðist hann þingmaður og átti
sæti á Alþingi fjölda ára. Þing-
maður Sunnmýlinga var hann
fullan áratug, 1875—1885.
Og bókin, sem minnzt var á í
upphafi er æv;saga þessa mikla
athafnamanns. Borgarastéttin ís-
lenzka hefur ekki eignazt marga
slíka.
Nokkur hluti bókarinnar skýrir
frá þjóðarhag um þær mundir,
sem ævi Tryggva hefst. Einnig er
skýrt frá ætt hans, umhverfi á
æskuárunum og þeim áhrifum,
sem hann varð fyrir í uppeldmu.
Allt á þetta rétt á sér í ævisögunni
því úr þessum jarðvegi er atorku-
maðurinn Tryggvi Gunnarsson
sprottinn.
Þetta fyrra bmdi ævisögunnar
tekur ekki nema yfir nokkurn
hluta af starfsævi Tryggva. Margt
bíður síðara bindis, En þó er öll-
um, sem lesa þessa bók ljóst, að
þar var á ferð mikill og eljusamur
framkvæmdamiaður.
Bókin er vel og skipulega rit-
uð, fróðleg og skemmtileg aflestr-
ar. Lestur hennar er ungdóminum
hollur, ólíkt hollari en „bókmennt-
ir“ þær, sem mest eru hafðar á
vegi unglinga. Væri þe;m betra að
velja sér Tryggva Gunnarsson og
aðra slíka til fyrirmyndar í leikj-
um og dagdraumum, en kvik-
myndahetjur og vesturheimska
kúreka.
Enda þótt samkomulag hafi nú
loks tekizt málli útvegsmanna og
ríkisstjórnarinnar um rekstur
bátaflotans, er þó ekki öllum
vandamálum ráðið til lykta í sam-
bandi við þetta mál.
Það eru nefnilega ekki aðeins
útgerðarmenn, ríkisstjórnin og
frystihúsin, sem beinna hagsmuna
liafa að gæta í sambandi við þessi
mál. Sjómennirnir hafa þar vissu-
lega hagsmuna að gæta líka, en
kröfum þeirra hefur lítt verið
sinnt á meðan í stappinu stóð
milli hinna aðilanna. Það er auð-
veldara að gera út án útgerðar-
manna, ríkisstjórnar og frystihúsa
en án sjómanna. Engri fleytu verð
ur haldið út án þeirra.
í janúarmiánuði 1954 voru gerð-
ir samningar milli sjómanna og
útgerðarmanna um fiskverð til
sjómanna. Á þeim tveim árum,
sem síðan eru l'fin hefur kaup
bátasjómanna ekkert hækkað, en
á sama tíma hafa laun annarra
starfsstétta hækkað mikið. Raun-
verulega hefur kaup sjómanna
lækkað, því útgerðarkostnaður,
sem þeir taka þátt í að greiða hef-
ur farið vaxandi. Útgerðarmenn
hafa líka hækkað sinn hlut með
því að hækka álagið á bátagjald-
eyrinn á síðasta ári, en ekki sáu
þeir ástæðu til að hækka fiskverð
til sjómanna fyrir því.
Eins og skýrt var frá hér í blað-
inu á sínum tíma, gekkst Alþýðu-
sambandið fyrir ráðstefnu um
fiskverðið snemma í desember í
vetur. Þessi ráðstefna lagði til að
stéttarfélög sjómanna segðu upp
fiskverðssamningnum frá 1954.
Munu flest eða öll félögin hafa
orðið við því, nema sjómannafé-
lögin í Vestmannaeyjum. Þau fé-
lög háðu í fyrravetur harðvítugt
og langt verkfall til að knýja fram
hærra fiskverð til sjómanna og
Fjárhagsáætlun Neskaupstaðar,
sem nú hefur verið afgreidd til
annarrar umræðu, ber ljósan vott
um stórhug bæjarstjórnar, því
aldrei hafa aðrar eins upphæðir
verið veittar til verk’.egra fram-
kvæmda og atvinnulegrar upp-
byggingar og mun vart nokkurt
bæjarfélag leggja eins mikið af
mörkum til þeirra mála.
Stundum er bent á miklar fram-
kvæmdir Reykjavíkurbæjar og
ekki skal það véfengt, að þær séu
tókst það og hefur þannig í nær- '
fellt ár verið hærra fiskverð til
sjómanna í Eyjum en annars
staðar.
Fiskverðssam-ningarnir ganga
úr gildi 1. febrúar og enn hefur
'2kki náðst samkomulag um nýja
samninga. Sáttasemjari ríkisins
hefur fengið málið til meðferðar
en hefur ekki tekizt að koma á
samningum.
Verklýðsfélögin, sem aðild eiga
að þessum málum, hafa nú boðað
til vinnustöðvunar og hefst hún
innan viku, hafi samningar ekki
tek;zt fyrir þann tíma. Þetta verk-
fall nær til flestra íslenzkra fiski-
báta utan Vestmannaeyja.
Það sem sjómenn fyrst og
fremst fara fram á er 20% hækk-
un á fiskverðinu. Kaup verka-
manna hefur á sama tíma hækkað
úr kr. 14.60 í kr. 17.56, en það er
rúmega 20% hækkun. Vitað er að
kaup verkamanna hækkar til
muna á þessu ári í krónum talið,
vegna sýnilega hækkaðrar vísi-
tölu. En sjómenn fá ekki greidda
vísitölu á fiskverðið. Og í þessum
útreikningi er ekki tekin með sú
launask-erðing, sem þeir hafa orðið
fyrir og verða fyrir vegna þátt-
töku þeirra í útgerðarkostnaði.
Illt væri til þess að vita, ef til
nýrrar stöðvunar skyldi koma.
Vonandi er að útgerðarmenn sjái
sóma sinn í að verða við þessum
sanngjörnu kröfurn sjómanna
refjalaust.
Það hefur hinsvegar frétzt að
þeir séu ekki á þeim buxunum.
Hafa þeir boðið þríggja aura
hækkun á kg., en vitanlega sinna
sjómenn ekki slíku smánarboði.
AuglýsiS i
Austurlandi
iiiiiniiiiinni«unnniiMunpiniiimiiiii«i
miklar. En þess ber að gæta, að
Reykvíkingar eru margir og þar
er mestur hluti fjármiagns þjóðar-
innar saman kominn. — En fróð-
legt væri að gera samanburð á
því, hvað Reykjavík ætti að
leggja til ýmissa framkvæmda, ef
það væri jafnmikið og Neskaup-
staður leggur, miðað við fólks-
fjölda.
Til byggingar sjúkrahúss legg-
ur Neskaupstaður 250 þús. kr.
eða um 200 kr. á hvern bæjarbúa.
— Ef Reykjavík legði hlutfalls-
lega jafnmikið til síkra fram-
kvæmda væru það um 12% millj.
kr.
Til togarakaupa áætlar Nes-
kaupstaður 300 þús. kr. eða um
kr. 227 á íbúa. Ef Reykjavík legði
tilsvarandi upphæð til togara-
kaupa væri sú upphæð um 14
mj:llj. kr. — Sú upphæð mundi
nægja til að kaupa togara í stað
Jóns Ba'dvinssonar, án þess að
nokkurt lán yrði tekið og samt
yrðu afgangs a. m. k. 2 millj. kr.
Til samkomuhússbyggingar á-
ætlar Neskaupstaður 150 þús. kr.
eða um kr. 113 á íbúa. — Tilsvar-
andi tala í Reykjavík væri um 7
millj. kr.
Til íþróttavallar áætlar Nes-
kaupstaður 50 þús. kr. eða um
kr. 38 á íbúa. Tilsvarandi tala í
Reykjavík er um 2.350 þús. kr.
Til togaraútgerðar, en þá fjár-
veitingu má líta á sem atvinnu-
bótafé, ætlar Neskaupstaður 150
þús. kr. eða um 113 kr. á íbúa. •—
Tilsvarandi tala til atvinnubóa er
um 7 millj. kr. í Reykjavík.
Ansturland
Málgagn sósíalista á Austur-
landi.
Ritstjóri:
Bjarni Þórðarson.
Kemur út einu sinni í viku.
Lausasala kr. 2.00.
Árgangurinn kostar kr. 60.00.
Gjalddagi 1. apríl.
NESPRENT H-F
j Til sölu
| Vil selja kápu og stígvél
: við vægu verði. — Lítið notað.
Sigríður Sigurðardóttir
Elliheimilinu, Bjargi.
Stöðvast bátaflotinn
aftur eftir viku ?