Austurland - 23.11.1956, Blaðsíða 2

2
AUSTURLAND
Neskaupstað, 23. nóvember 1956.
Nokkrar slaðreyndir um
dreifingu mjólkurinnar
f t
AusÉurland j
{ Ritstjóri: Bjarni Þórðarson. {
j Kemur út einu sinni í viku. i
■ ■
Lausasala kr. 2.00.
■ ■
■ ■
{ Árgangurinn kostar kr. 60.00. {
■
Gjalddagi 1. apríl.
■ ■
■
NESPRENT H-P \
■ ».
• ■
Nota flest í
nauðum skal
Þegar núverandi ríkisstjórn var
mynduð, greip mikil skelfing um
sig innan sérréttindaklíku íhalds-
ins. Henni var það fullljóst, að
ríkisstjórnin hafði fullan hug á að
stinga á kýlinu sem þjáir íslenzkt
efnahagslíf, en kýlið er einmitt hin
spillta filíka fjárplógsmanna, sem
drottnar yfir Sjálfstæðisflokknum.
Það mundi verða ráðizt á sérrétt-
indaaðstöðu íhaldsins í bönkum
landsins, í út- og innflutnings-
verzluninni o. s. frv. — En ein-
mitt á yfirráðunum yfir þessum
stofnunum þjóðarinnar byggist
vald íhaldsins og styrkur.
íhaldinu var það ljóst, að ef
ekki átti að svipta það þessari
dýrmætu aðstöðu, varð að fella
ríkisstjórnina áður en henni hefði
unnizt tími til að koma stefnu-
málum sínum í framkvæmd. Og
það boðaði hörku í stjórnarand-
stöðu sinni og vel mátti á því
skilja, að það mundi einskis svíf-
ast.
Til skamms tíma stóð íhaldið
uppi málefnasnautt og stjórnar-
andstaðan kom fram í því, að tefja
fyrir þingstörfum og flækjast
með kjaftæði fyrir framgangi
mála.
En svo eignaðist íhaldið „hug-
sjón“, eða öllu heldur: utanað-
komandi atburðir urðu til þess að
það reyndi að skinna upp á gamla
,,hugsjón“, sem allar horfur voru
á, að því myndi aldrei takast að
gera að veruleika, vegna andúðar
almennings. Og hugsjón þess var
að Island yrði hersetið um aldur
og ævi.
Þá vildi það til, að hörmulegir
atburðir dundu yfir ungversku
þjóðina. Og það duldist ekki að
íhaldið tók þessum atburðum
fagnandi og þóttist það hafa feng-
ið bitran brand í hendur. Það efndi
til mikillar herferðar, reyndi að
koma af stað múgæsingum og óð-
ur Heimdallarskríll undir forystu
þjóðbankastjórans, sem jafnframt
er bróðir Bjarna Ben. og tengda-
sonur Ólafs Thórs, reyndi að koma
af stað götuóeirðum.
Og krafa íhaldsins var sú, að ís-
lenzka ríkisstjórnin segði af sér,
vegna þess að uppreisn hafði
brotizt út í Ungverjalandi! Venju-
legir menn með nokkurn veginn
í aprílmánuði sl. skrifaði ég
smágrein í blað þetta um mjólk-
urdreifinguna hér í Neskaupstað.
Grein þessi vakti meiri athygli en
ég átti von á, jafnvel á fjarlægum
stöðum og hefur nokkuð verið
vitnað til hennar í umræðum
manna á milli.
Nokkur atriði í greininni eru
þess eðlis að breytingar hafa orðið
á þeim frá því að greinin var
skrifuð og vil ég geta sumra
þeirra hér, vegna þess að ég hef
orðið þess var að áhugi er fyrir
málinu ennþá og rétt er að hafa
þann umræðugrundvöll sem nú er
orðinn.
óbrjálaða dómgreind eiga þó erfitt
með að fá það inn í kollinn, að ís-
lenzka ríkisstjórnin eigi sök á
þessum hörmulegu atburðum.
En annað bragð íhaldsins í sam-
bandi við þetta var þó sýnu verra
og stappar nærri landráðum. Það
notar hörmungar, sem dunið hafa
yfir erlenda þjóð til þess að reyna
að fá því framgengt, að ísland
verði áfram hersetið. Samtímis
heldur það svo fram, líklega með
réttu, að atburðirnir. í Ungverja-
landi hefðu ekki skeð, ef enginn
erlendur her hefði verið í landinu.
Það er stundum dálítið skritið
samhengið í málflutningi íhaldsi
ins.
íhaldið heldur því fram, að at-
burðir síðustu vikna hafi sannað
að ófriðvænlegt sé í heiminum og
að þess vegna sé nauðsynlegt að
„varnir“ séu á Islandi. Reynir það
eins og það getur að stappa stál-
inu i Bandaríkjamenn svo að þeir
neiti að fara að vilja Islendinga og
víkja með herinn.
Ríkisstjórn okkar hefur heitið
því, að bernum skuli vísað úr
landi og ekkert hefur verið látið
uppi, sem gefi til kynna breytingu
á þeirri stefnu. Það er því engin
ástæða til að ætla að ríkisstjórnin
hviki frá stefnu sinni.
Það er tvennt, sem íhaldið ætl-
ar sér að vinna á þessu máli. í
fyrsta lagi að tryggja áframhald-
andi hernám svo hermangararnir
geti haldið áfram að græða á smán
Islendinga. í öðru lagi hugsar það
sér að fella ríkisstjórnina, því það
telur víst, að ef fallið verður frá
kröfunni um brottflutning hers-
ins, muni samstarfið rofna.
En íhaldinu má ekki takast
að koma klækjum sínum fram. Og
landsmenn treysta því, að ríkis-
stjórnin standi fast á samnings-
bundnum rétti þjóðarinnar til að
senda herinn úr landi þegar henni
sýnist.
1 fyrsta lagi er þá að geta þess
að í apríl sl. voru í stjórn Kaup-
félagsins, sem álitið er að hafi
mjólkursöluna á hendi, þó að það
sé engan veginn víst, þrír fulltrú-
ar sem kosnir voru úr hópi neyt-
enda, en tveir úr hópi mjólkur-
framleiðenda.
Við brottflutning eins stjórnar-
nefndarmanns úr bænum, hefur
þetta breytzt svo, að nú eru stjórn.
arnefndarmenn úr hópi mjólkur-
framleiðenda í meirihluta. Þó að
breyting þessi sé ekki á neinn hátt
merkikg, nægir hún þó til þess að
fulltrúar úr hópi mjólkurneytenda
geta nú skotið sér undir það að
þeir hafa ekki meirihluta í stjórn-
inni, sem þeir gátu ekki áður.
I öðru lagi hefur sú breyting
orðið á að í aprílmánuði sl.
greiddi ríkissjóður mjólkina „nið-
ur“ um kr. 0.98 á hvern lítra
seldrar mjólkur en í september-
mánuði sl. hækkaði þessi niður-
greiðsla um kr. 0.28 á ltr. í kr.
1.26 á hvern lítra seldrar mjólk-
ur. Jafngildir þetta því að ríkis-
sjóður greiði kr. 1260 á hverja
1000 lítra seldrar mjólkur nú en
greiddi í aprílmán. sl. kr. 980 á
sama mjólkurmagn. En það mun
ekki óalgengt hér að mjólkurbúð-
in taki við eitt.þúsund lítrum á
dag.
Samkvæmt upplýsingum er
herra Sveinn Tryggvason forstj.
hefur góðfúslega látið mér í té,
mun meðaltal móttekinnar mjólk-
ur vera um 800 til 900 ltr. á dag.
Til skýringar skal það tekið
fram að niðurgreiðsfla ríkissjóðs
hefur ávallt verið og er enn mið-
uð við það að mjólkurframleið-
endur skili mjólkinni til vinnslu-
stöðvar, eða kominnl á vigt á
mjólkursölustað.
Skv. upplýsingum er hr. Sveinn
Tryggvason hefur góðfúslega lát-
ið mér í té, be-r mjólkurframleið-
endum,/þegar eins stendur á og
hér, að fá hið skráða útsöluverð
mjólkurinnar og 10 aura að auk á
hvern lítra mjólkur, sem lág-
marksverð.
Ef gengið er út frá 850 Itr. sölu
á dag og að niðurgreiðsla á það
sé kr. 1.26 pr. ltr. en að af því
fari kr. 0.10 á lítra til framleið-
enda eru eftir: 850 x 1.16 kr. eða
kr. 976.00 til að standa undir
rekstri mjólkurbúðarinnar.
Ekki verður komizt hjá því að
gera sér það fyllilega ljóst að kr.
900.00 til 1000.00 styrkur á dag til
starfrækslu mjólkurbúðar (rýrn-
un, afskriftir og dagl. rekstur)
þar sem aðeins starfar einn starfs-
maður hluta 'úr deginum, er
rausnarleg íhlutun ríkisvaldsins.
Ef togaraeigendur, sem aðeins fá
kr. 5000.00 á dag úr Framleiðslui
sjóði til starfrækslu togara þar
sem 30—40 fuílgildir karlmenn
vinna fullan vinnudag, skildu vilja
bera það saman við niðurgreiðsl-
una til mjólkurbúðarinnar verður
manni á að líta til þeirra með
samúð.
Eftir er svo að geta þess sem
ekki var vitað í vor, að nú hefur
niðurjöfnunarnefnd Neskaupstað-
ar lagt útsvar á mjólkursöluna
hér í bænum. Ekki skal hér lagð-
ur dómur á réttmæti þess að
leggja útsvar á mjólkursöluna. En
óneitanlega kemur það einkenni-
lega fyrir sjónir að mjólkursalan
skuli v.era orðin útsvarsgreiðandi
áður en hún gerir minnstu tilraun
til að mæta kröfum neytenda um
vörugæði. Þá sýnist mér það einn-
ig vera óráðin gáta, hvernig fara
eigi að því að innheimta útsvar
þetta, ef greiðslu skyldi verða
neitað, meðan ekki er vitað hver
er eigandi mjólkurdreifingarinnar.
Á aðalfundi Kf. Fram á sl. vori
flutti ég tillögu um að stjórnin
léti athuga um kostnað við að
gerilhreinsa mjólk sem seld er til
neyzlu í bænum. Tillaga þessi var
að vísu kolfelld með öllum þorra
þeirra 18 atkvæði sem á fundi
voru. Þó hef ég gilda ástæðu til
að ætla að til tillögu þessarar
megi rekja ástæðuna fyrir því að
hr. Sveinn Tryggvason lagði hing-
að leið sína á sl. sumri. En árang-
urinn af þeirri ferð hans hingað
telur hann vera þann að nú sé
unnið að teikningu af húsi fyrir
mjólkurhreinsunarstöð sem Kf.
Fram verði eigandi að og að pönt-
uð hafi verið tæki til að fullgera
þá áhaldasamstæðu til mjólkur-
vinnslu, sem kaupfélagið á og
hefur átt um nokkur ár.
Nú kunna menn að halda það
að mjólkurdreifingunni og mjólk-
urhreinsuninni sé þar með komið -
á góðan rekspöl.
En ekki ,er nú alveg fullvist að
svo sé.
Því er sem sé haldið fram af
mjólkurframleiðendum, og það er
stutt af ráðamönnum mjólkur.
framleiðslunnar, að mjólkurfram-i
leiðslan muni dragast mikið sam-
an ef farið verði að gerilhreinsa
mjólkina hér og sumir framleið-
endur hafa jafnvel við orð að
hætta framleiðslu mjólkurinnar.
Slíkar röksemdir og hótanir geta
ef til vill tafið framkvæmdir um
nokkur ár ennþá.
Því er óspart haldið fram, að
neytendur mjólkurinnar hafi ekk-
ert vit á þessum málum og sjálf-
Framifaia á 3. »I8u.