Austurland - 01.04.1960, Blaðsíða 2

AUSTURLAND
Frá degi iil dags
2
¥
Abending til
útvarpsins
Á hverjum morgni segir þulur-
inn akkur stutt ágrip af efni for-
ystugreina helztu blaða Bretiands.
Þetta er vel þegið, þó gjarnan
mætti sleppa einhverju af þvi, sem
okkur er sagt af hræringum kon-
ungsfjölskyldunnar. Hinsvegar sé
ég ekki ástæðu til að einskorða
þennan fréttaflutning við Bret-
land. Hvers vegna má ekki svona
til tilbreytingar, flytja okkur við
og við útdrátt úr forystugreinum
blaða í cðrum löndum?
En anna,rs var það ekki endur-
sögn á forystugreinum erlendra
blaða, sem ég ætlaði að gera að
umtalsefni, heldur annað nærtæk-
ara. Það eru nefnilega líka gefin
út blöð á Islandi.
Víða um land eru póstsamgöng-
ur strjálar, einkum að vetrinum
og í strjálbýlinu eiga menn því
ekki gott með að fylgjast með
gangi þjóðmá'a. Hér við bætist
það, að fæstir hafa tök á að kaupa
og lesa blöð allra flokka og gildir
það hvar sem menn eru búsettir
á Iandinu.
Mér finnst það sjálfsöigð þjón-
usta við útvarpshlustendur, að
útvarpið flytji stuttan údrátt úr
forystugreinum dagblaðanna í
Reykjavík og ég efast ekki um að
það yrði betur þegið en margt
annað, sem útvarpið flytur akkur.
En nú munu sumir segja, að
með þessu yrði hlutleysi útvarps-
ins brotið. Á það get ég ekki fall-
izt. Með því að binda þennan
fréttaflutning við forystugreinar
eins blaðs frá hverjum flokki, er
þeim öllum gert jafn hátt undir
höfði.
Ég er ekki í neinum vafa um,
að útvarpið hefur á að skipa
mörgum mönnum, sem treysta
má til að búa svona efni til flutn-
ings, án þess að persónulegar
skoðanir hafi áhrif á störf þeirra.
Til athugunar kæmi líka að fela
blöðunum sjálfum að gera slíkan
útdrátt miðaðan við, að lengd
hans færi ekki fram úr 'ákveðnu
marki.
Ég vona, að forráðamenn út-
varpsins taki þessa ábendingu til
greina og mun það hljóta þakkir
lilustenda fyrir.
Freðsíld í bræðslu
Á undanförnum árum hefur Is-
lendingum opnazt nokkur markað-
ur fyrir frosna síld í Austur-Ev-
rópu. Markaður þessi er mjög
þýðingarmikill og getur sala freð-
síldar þangað farið vaxandi.
Skiptir því miklu máli, að við
höldum þeirri aðstöðu, sem við
þar höfum náð.
Viðskipti okkar við þessi lönd
eru öll á vöruskiptagrundvelli. Því
aðeins getum vij selt afurðir okk-
ar þangað, að við kaupum aftur I
jafnvirði þeirra.
Nú hefur það gerzt, að ríkis-
stjórnin ætlar að gefa mikinn
hluta utanríkisverzlunarinnar
frjálsan. Afleiðingin hefur orðið
sú, að kaupsýslumenn hafa dreg-
ið úr vörukaupum frá vöruskipta-
löndunum og bíða eftir frílista
ríkisstjórnarinnar, svo þeir geti
byrjað að flytja inn „vestrænar"
vörur, sem auðveldara er að
braska með og eru eftirsóttari,
því almenningi hefur verið talin
trú um það — með réttu eða
röngu, — að vestrænar vörur séu
vandaðri en austrænar.
En auðvitað eru vestrænar
þjóðir ekkert upp á það komnar
að kaupa síldina, sem vi;ð höfum
fryst handa Pólverjum, en getum
ekki selt þeim vegna duttlunga
kaupsýslumanna.
Alþýðublaðið birti fyrir tveim
eða þrem dögum þá frétt, að svo
kynni að fara, að mikið magn af
freðsíld yrði brætt. Bar það hinn
kunna útgerðarmann Sturlaug
Böðvarsson á Akranesi fyrir
fréttinni.
Þetta er ein af afleiðingum ,,vilj-
reisnarinnar".
Verður uppbóta-
kerfið tekið upp
aftur ?
Eins og kunnugt er, h'efur það
verið eitt höfuðmarkmið ,viðreisn-
arinnar", að hverfa frá uppbóta-
kerfinu svokallaða. ,,Viðreisnin“
átti að skapa atvinnuvegunum
möguleika til að komast af án
uppbóta.
Margt bendir til, að þess verSi
ekki langt að bíða, að uppbótar-
kerfið verði tekið upp aftur í ein-
hverri mynd. Á öðrum stað í blað-
inu er frá því skýrt hvert öng-
þveiti hefur skapazt í fiskverðs-
málunuim. Munu nú frystihúsaeig-
endur hafa farið fram á, að upp-
bótakerfið verði aftur innleitt og
sjá víst ekki áðra leið til að leysa
þann rembihnút, sem nú er við
að eiga.
Verði aftur horfið að uppbóta-
kerfinu, verður sjálfsagt reynt að
draga fjöður yfir ósigur stjórn-
arstefnunna með því að gefa því
nýtt nafn.
Afturhvarf til uppbótakerfisins
táknar gjaldþrot stjómarstefn-
unnar. Það verður því áreiðan-
lega ekki tekið upp fyrr en í fulla
hnefana. En fari svo, að það
verði tekið upp aftur, er brostinn
starfsgrundvöllur ríkisstjómar-
innar og naumast fært fyrir hana
að halda völdum eftir það.
Genf
Á landhelgisráðstefnunni í
Genf hefur ekkert gerzt, sem gefi
til kynna hvað þar verður ofan á.
Bandaríkjamenn hafa tekið for-
ystuna fyrir þeim ríkjum, sem
fjandsaimlegust eru hinum ís-
lenzka málstað og berjast eins og
ljón gegn þessu lífsnauðsynlega
má!i okkar. Þeim fylgja flestir
bandamenn okkar í Nato.
Islendingar eru mjög reiðir
Bandaríkjamönnum fyrir afstöðu
þeirra og af Reykjavíkurblöðun-
um má álykta, að í þeim efnum
skiptast menn ekki eftir pólitísk-
um flokkum. Fordæmingin á
Bandaríkjunum fyrir afstöðu
þeirra er algjör og einróma.
Öflugastan stuðning hafa Is-
lendingar fengið frá Sovétríkjun-
um. Þeim fylgja öll sósíalistísku
ríkin og mörg önnur, einkum í
Asíu og Afríku og einnig í Suður-
og Mið-Ameríku. Þá hafa Kan-
adamenn reynzt óhvikulir banda-
menn Islendinga, og halda fast við
þá stefnu, sem þeir mörkuðu 1958.
Enginn vafi er á því, að 12
mílna landhelgin á miklu meiri-
hlutafylgi að fagna á ráðstefn-
unni. En til þess að ályktanir
hennar hljóti alþjóðlegt lagagildi,
verða tveir þriðju þeirra ríkja,
isem sækja hana, að samþykkja
þær. Og það verður að játa, að
ekki eru miklar líkur fyrir svo
yfirgnæfandi meirihluta.
Nokkur skoðanamunur er uppi
milli þeirra ríkja, sem vilja út-
færs'u fiskveiðilandhelginnar.
Brýn nauðsyn er á því, að þess-
um ríkjum takist að samræma
sjónarmið sín til fullnustu og væri
þá nokkur von um sigur.
Það er okkar málstað líka
hættulegt, að á ráðstefnunni
blandast saman tvö atriði, annars
vegar víðátta landhelgi, hinsveg-
ar víðátta fiskveiðilögsögu. Sum-
ir bandamenn okkar leggja mikla
áherzlu á stækkun landhelgi, en
við aftur á móti leggjum meginá-
herzlu á útfærslu fiskveiðilögsög-
unnar. Bandamenn okkar í þessu
máli þurfa að ná fullri samstöðu
og í því máli skiptir mestu, að
hægt sé að samræma það sjónar-
mið, sem Sovétríkin hafa túlkað
og það, sem Kanadamenn hafa
flutt.
Ef ekki semst
Vel getur svo farið, að ekki ná-
ist tilskilinn meirihluti fyrir
neinni tillögu á þessari ráðstefnu
fremur en þeirri fyrri.
Fari svo vaknar sú spuming í
huga hvers Islendings, hvað
muni gerast í viðskiptum okkar
við Breta. Halda Bretar áfram að
beita okkur hernaðarlegu ofbeldi,
eða gefast þeir upp fyrir almenn-
ingsálitinu í heiminum? Og hvað
eigum við að gera, ef Bretar halda
uppteknum hætti?
Að svo stöddu verðum við að
ganga út frá því að Bretar haldi
áfram ofbeldisaðgerðum sínum.
Neskaupstað, 1. april 1960.
En við megum aldrei gefast upp.
Við megum ekki láta undan síga
um hársbreidd fyrir ofbeldinu. Ef
við erum staðfastir og stöndum
fast á rétti okkar án þess að láta
nokkurn tíma bilbug á okkur
finna, sigrum við brezka ljónið
fyrr eða síðar. Að þvi kemur, að
það snautar í bæli sitt með skottið
á miSli fótanna.
Aldan rís
Margir munu hafa orðið hissa í
gærkvöldi, þegar tilkynningalest-
ur hófst í útvarpinu klukkan tíu
mínútur yfir sjö, eða hálftíma fyrr
en venjulega. Það var engu líkara
en jólin væru í námd og kaupahéðn
ar hefðu úti öll, spjót til að pranga
út varningi sínum.
En þessi nýbreytni vissi ekki á
gott. Það var verið að auglýsa
viðreisnarverðið. 1 dag er nefni-
lega 1. apríl, dagurinn sem sölu-
skatturinn kemur til framkvæmda.
Það var verið að auglýsa hækkun
<á verði þeirra vara, sem háðar
eru verðlagsákvæðum. Einnig
voru auglýstar ýmsar verðhækk-
anir vegna gengislækkunarinnar.
Allar vörur í landinu hækka í dag
í verði og ýmsar verzlanir aug-
lýstu 'okun sölubúða vegna út-
reikninga á viðreisnarverðinu.
Verðtafla sú, sem birt er á
fyrstu síðu, er þegar úrelt. Svo ör-
ar eru verðhækkanimar.
Meðal annars hækkar verð
flestra búvara og neyzlufiskur.
Einnig brauðvörur. Kaffi hækkar
nú í annað sinn á fáum vikum og
ikostar nú 46 kr. kg. brennt og
maláð.
Viðreisnarverð á benzíni hækk-
ar í 4 kr. líterinn úr kr. 3.02 fyr-
ir viðreisnina. Olía til húsakynd-
ingar hækkar úr kr. 1.08 líterinn
í kr. 1.35.
Allt hækkar — nema kaup. En
nú geta launþegasamtökin ekki
beðið öFu lengur. Árásin á al-
þýðuheimilin er svo geigvænleg,
að ekki verður hjá því komizt að
snúast til varnar.
Skömmtun liætt
Frá því í stríðsbyrjun haustið
1939 hefur vöruskömmtun átt sér
stað á íslandi. Um mörg ár hefur
þessi skömmtun aðeins náð til
smjörs og smjörlíkis. Raunar hef-
ur hér ekki verið um eiginlega
skömmtun að ræða1, heldur aðferð
til aö greiða niður verð þessarar
vöru. Allir gátu keypt þessar vör-
ur miðalaust, en fyrir hærra verð.
Þessi niðurgreiðsla hefur mun-
að almenning nokkru. Hér í bæ
mun hafa verið úthlutað skömmt-
unarseðlum, sem jafngiltu 25 þús.
kr. niðurgreiðslu á mánuði.
Ekki er meiningin að hætta nið-
urgreiðslu þessara vara. Fram-
vegis á hún að ná til alls smjörs
og smjörlíkis og verð vörunnar á
að verða meðaltal verCs skammt-
aðrar og óskammtaðrar vöru.
Þetta þýðir, að verð á smjöri og
smjörlíki til heimilanna hækkar