Austurland - 19.08.1960, Blaðsíða 2

AUSTL'KLAND
Neskaupstað, 19. ágúst 1960.
Frá degi íil dags
íslenzk mannanöfn
Það hvílir mikil ábyrgð á for-
eldrum, er þeir velja börnum sín-
um nafn. Sumir kunna ef til vill
að hugsa, að ekki skipti miklu fyr-
ir barni’i hvaða nafn því er valið
en þet:-i er mesti misskilningur
Mafnið er nokkuð, sem fyigir
manninum frá vöggu til grafar.
Það er engum manni lítilsvirði að
bera þjóðlegt nafn, sem lýtur lög-
málum tungunnar. Nafnaskrípi
geta án efa haft óheppileg, sál-
ræn áhrif á þann, sem það ber. Að
velja barni nafn, er því vánda-
samt verk, sem ekki má kasta
höndum að. Og víst er um það, að
margir foreldrar gera sér far um
að vanda valið á lieiti barna sinna.
Og ekki má heldur gleyma þeirri
málspillingu, sem útlend og afbök
uð mannanöfn hafa í för með sé \
Til eru lög um mannanöfn. Væri
þeim framfylgt, mundi nafnaskríp-
um og óþjóðlegum nöfnum fækka
skjótt og þau hverfa, er fram liðu
stundir. En því miður eru þessi
lög þverbrotin og eru það fyrst og
fremst prestamir, sem ábyrgð bera
á því.
Ekki efa ég, að prestar hafi
oft haft vit fyrir foreldrum í þess-
um efnum, en alltof oft hafa þeir
verið kæruleusir í þessum efnum,
eða látið undan þrábeiðni foreldra.
Foreldrum er nokkur vorkunn,
þó þeir hafi oft verij seinheppnir
í vali nafna handa bömum sínum,
því tilfinnanlega hefur skort' skrá
um íslenzk mannanöfn. En nú er
sú afsökun ekki frambærileg leng-
ur, því mjög myndarlega hefur
verið bætt úr þessari vöntun.
Nýlega kom út á. forlagi Heims-
kringlu bókin íslenzk mannanöfn,
eftir Hermann Pálsson, lektor i
Edinborg. Þar er að finna marg-
háttaðan sögulegan fróðleik um
mannanöfn, skrá um íslenzk
mannanöfn ásamt drögum að
merkingu þeirra, skrá um óþjóð-
leg nöfn, sem hér tíðkast o fl. um
þessi efni.
Bók þessi fæst í bókaverzlunum
og hjá umboðsmönnum Máls og
menningar, en félagar Máls og
m.enningar fá bókina, sem og aðr-
ar útgáfubækur Heimskringlu með
25% afslætti.
Foreldrum, sem þurfa að velja
barni sínu nafn, er bent á þessa á-
gætu bók. En hún er einnig
skemmtileg og fróðleg fyrir alla
þá, sem gaman hafa af að velta
fyrir sér merkingum mannanafna
og þróun þeirra.
Og sálusorgarar okkur mættu
gjarnar rækja betur þá skyldu
sína, að hafa eftirlit með því, að
börn séu hvorki skírð nafnaskríp-
um eða óþjóðlegum nöfnum.
Hvað dvelur
Bjarna Ben
Þafi er nú komið á sjöundu viku
síðan út rann umsóknarfrestur um
embætti bæjarfógetans í Neskaup-
stað, en enn er ekki farið að veita
það. Ekki stafar það þó af því, að
enginn hafi sótt um embættið, því
vitað er um a. m. k. þrjá umsækj-
endur.
Ég býzt nú ekki við, að neinn
bæjarbúi hafi fundið til þess, að
embættið skuli ekki hafa verið
veitt og kannski hafa menn ekki
tekið eftir því. Haukur Davíðsson,
hinn setti bæjarfógeti, er áreiiðan-
lega ekki ver til þess fallinn að l
gegna embættinu, en sá fráfar-
andi, þó líklega sé hann ekki eins
mikil ,,mubla“. Okkur dygði Hauk
ur áreiðanlega, en hann mun ekki
í hópi umsækjenda.
En hver er þá ástæðan fyrir
þessum óskiljanlega drætti?
Naumast koma nema tvær til
greina.
1 fyrsta lagi gæti verið, að dóms
málaráðherra telji engan umsækj-
enda hæfan til að gegna starfinu.
Það verður þó að telja ólíklegt,
því kunnugir telja Ófeig Eiriks-
son prýðilega hæfan mann til að
gegna svona embætti.
1 öðru lagi, og það er miklu lík-
legra, gæti svo verið, að Bjarai
Ben vantreysti öllum umsækjend-
um til að reka erindi íhaldsins, af
þeim skörungsskap og með þeim
árangri, sem hann ætlast til af
mönnum í dómara- og lögreglu-
stjórastörfum. Sagan segir þó, að
allir séu umsækjendur íhaldsmenn
einn að visu nokkujð snöggsoðinn,
en ýmist munu þeir ekki hæfir til
þeirra fjósverka, sem Bjami ætl-
ar þeim að vinna, eða að þeir hafa
ekki til að bera það sérkennilega
hugarfar, er til þess þarf að rækja
vel þjónustustarf í þágu íhaldsins.
Þörf á Reykja-
víkurgöngu
Allir landsmenn kannast við
hina voldugu og velheppnúðu
Keflavíkurgöngu, sem líkleg er til
að hafa mikil áhrif, þvi að hún er
upphaf mikillar sóknar gegn her-
náminu og fyrir ævarandi hlut-
leysi.
En það væri sannarlega ástæða
til að efna til Reykjavíkurgöngu.
Fólkið utan af landsbyggðinni á
sannarlega erindi við ríkistjórn-
ina, og það eiga raunar Reykvík-
ingar líka. Við þurfum sannarlega
að hópa okkur saman við stjórn-
arráðið og krefjast þess, að ekki
yrði látið undan í landhelgismál-
inu. Við þyrftum að geta haldið
ráðherrunum í herkví þar til trygg
ing væri fengin fyrir því, að ekki
yrði hvikað í landhelgismálinu.
Koma ekki út
Blöð Framsóknar og íhalds,
Austri og Þór, hafa ekki komið
út í hálfan annan mánuð eða meir
og mætti halda, að þetta væru
öauðamörk. Svo þarf þó ekki að
vera. Smáblöð liggja oft niðri um
tíma árlega, t. d. vegna sumarfría,
en þetta er orðið nokkuð langt
hlé. Ekki var haft fyrir því, að
láta lesendur vita, að hlé yrði á
útgáfu.
Á einhverjum fjórðungsfundi |
Framsóknarmanna snemma í júlí J
var ákveöið að efla Austra mjög j
og kosin 11 manna ritnefnd dreífð '
um allt kjördæmið. Jafnframt
var ákveðið að fjórðungssamtök
flokksins tækju við útgáfu blaðs-
ins og bjuggust menn nú við, að j
það mundi gerast hið vígreifasta '
og höggva títt til hægri og vinstri. !
En fram að þessu hefur nýskip-
anin ekki gefið betri raun en svo, j
að síðan hún var upp tekin, hefur
ekkert blað komið út.
Ekki mun þó blaðið dautt, held-
ur liggur þajð ’’ dvala. Gagnstætt
sumum öðrum kvikindum í norð-
lægum löndum, liggur það í dvala
á sumrin.
Eftir því, sem bezt er vitað,
byrjar Austri að koma út að nýju
um næstu mánaðamót. Reynist all-
ir hinir 11 ritstjórar miklir skrif-
finnar, verður naumast hjá því
komist að stækka blaðið eða fjölga
útgáfudögum þess.
Allt mun óráðnara með Þór.
Páll ritstjóri og erindreki hefur
hlaupist úr vistinni og er nú kom-
inn til Reykjavíkur. Hann var nú
aldrei mikill vinnumaður í íhalds-
þjónustunni.
Ekki er vitað, hvort Þór hafa
með þessu verif5 veittar nábjarg-
irnar. Blaðið hefur alla tíð verið
næsta þróttlítið og svarar varla
kostnaði fyrir íhaldið að setja það
á vetur.
Ráðagerðir munu þó uppi um
það, að senda annan erindreka tO
höfuðs Austfirðingum. Á sá að
sögn að hafa bækistöð sína á Eg-
ilsstöðum og m. a. gefa út Þór,
en áðeins mánaðarlega 8 síður í
senn. Margt bendir til, að hér
eystra ætli íhaldið einkum að beita
sér á Fljótsdalshéraði og reyna að
grafa þar sundur máttarviði Fram
sóknarveldisins, en ekki er víst að
það verði áhlaupaverk, þrátt fyrir
sparisjóð og verzlunarfélag. Ekki
víst að árangurinn verði meiri en
í Neskaupstað.
Setti stolinn fyrir
dyrnar
Um langt árabil hafa íhalds-
menn á Austurlandi misnotað verzl
unarmannahelgina til að afla fjár
til pólitískrar starfsemi sinnir.
Hafa þeir haldið fjáröflunarsam-
komur miklar í Egilsstaðask.gi og
að sögn grætt stórfé.
í sumar féll þessi gróðaskemmt-
un niður. Ástæðan var sú, að enn
er fjarri því, að um heilt sé gróið
með Sveini bónda og íhaldinu eft-
ir hin grimmilegu átök í fyrra um
efsta sæti á íhaldslistanum. Mein-
aði Sveinn íhaldsmönnum aðgang
að skálum þeirra, er þeir hafa
reist í skóginum og varð því ekk-
ert af skógarförinni og mun nú
flokks'jóðurinn léttari en við var
búist.
Með þessari framkomu hefur
Sveinn sýnt flokksbræðrum sínum
hve mikið vald hann hefur og kom
ið fram nokkrum hefndum fyrir
það, er honum var ómaklega bægt
frá þingsetu, en sætinu skipt milli
Jónasar á Klaustri og Einars ríka.
Hér getur líka verið um að ræða
leik í taflinu um þingsæti í næstu
kosningum, því ekki er víst að
Sveinn sé af baki dottinn, þó far-
inn sé að reskjast.
Annars sagði mér maður ný-
lega þær fréttir, ofan úr Héraði,
að þingmannsfóstur það er Sveinn
hefur lengi gengið með, væri nú
dautt og hefði hann fengið holda-
naut í staðinn.
Alþýðusanibands-
þing í haust
Samkvæmt lögum Alþýðusam-
bandsins’ heldur það þing í haust
og hefur miðstjórnin auglýst, að
það verði í nóvember og verður
kosið til þess í september og okt-
óber.
Kosningar til þessa þing verða
vafalaust mjög harðsóttar. Ríkis-
stjórnin og flokkar hennar munu
gera allt, sem í þeirra valdi stend-
ur til að tryggja sér meirihluta á
þinginu. Með því á að afvopna
verkalýðinn. Og það gefur auga
leið, að takist verkfærum stjómar
innar að ná völdum í heildarsamtök
um verkalýðsins verður miklu erfið
ora að heyja þá baráttu, sem óhjá-
kvæmilegt er að heyja í haust og
vetur. Þó mörg einstök verklýðs-
félög séu öflug, verður barátta
þeirra miklu erfiðari og langvinn-
ari, en ef hægt er að beita heildar-
samtökunum.
Ekkert verklýðsfélag má láta
það henda sig, að senda stjórnar-
sinna til þings, ekki heldur þó
hann lofi að beita sér gegn stefnu
ríkisstjórnarinnar. Slík heit eru
oft unnin en ásetningurinn oft
að svíkja þau. Auk þess könn-
umst við vi'5 ótal dæmi þess, að
flokksleiðtogar beygja undir vilja
sinn og vald óánægða flokksmenn
utan af landi, líka þá, sem kot-
rosknir eru heima fyrir.
Á Alþýðusambandaþinginu
verða mikil örlög ráðin. Áhrifanna
af samþykktum þess gætir um allt.
Það má því ekki henda neitt verk-
lýðsfélag að senda til þings full-
trúa, sem hætta er á að bregðist
umbjóðendum sínum.
íslendingar sekir
Að vonum eiga stjórnarblöðin
erfitt með að verja samningamakk
Framh. á 3. síðu