Austurland - 11.08.1961, Side 1

M á I g a g n s é s í a ! i s t a á Anstnrlandi
11. árgangur. Neskaupstað, 11. ágúst 1961. 31. tölublað.
Hneykslið í síldarmálunum
meirihluta veiðitíimms í löndunarstöðvun
Um síðustu helgi nam heildar-
síldveiðiafli sumarsins rúmum
1200 þúsund málum og tunnum.
Enginn vafi leikur á, að aflinn
hefði getað verið orðinn yfir 2
milljónir mála og tunna, ef veiði-
flotinn hefði getað stundað með
eðlilegum hætti.
Síldveiðisjómenn, sem legið hafa
í höfn meirihluta síldveiðitímans
og beðið eftir löndun, eru alveg
undrandi á hugsunar- og aðgerð-
arleysi stjórnar síldarverksmiðja
ríkisins og rikisstjórnarinnar í
síldveiðimálunum. Þessir aðilar
virðast blátt áfram ekkert gera
til þess að greiða fyrir löndun
aflans og ríkisstjcrnin er jafnvel
svo slæm, að hún beitir sér fyrir
því að stöðva síhlarsöltunina á3
þarflausu.
Það er ástæða til að gera sér
grein fyrir í stuttu máli hvernig
stjórnarvöld landsins hafa staðið
að þessum málum að undanfömu.
Engin ríkisverksmiðjan
sunnan Langaness
Þrátt fyrir skýlaus ákvæði í lög-
um frá árinu 1947 um að byggð
skyldi 5000 mála síldarverksmiðja
sunnan Langaness, fékkst bygging
hennar aldrei framkvæmd. I 10
ár eða fram til 1957, var ekkert
gert til þess að framkvæma þessi
lög. Stjórn síldarverksmiðja rík-
isins gerði ekkert og ríkisstjórnir
Framsóknar og íhaldsins og
Framsólinar, krata og íhalds gerðu
heldur ekkert til framkvæmda á
þessu lagaákvæði.
Það var fyrst á tímum vinstri
stjórnarinnar, þegar Lúðvík Jós-
cpsson var orðinn sjávarút\egs-
málaráðherra, að hafizt var handa
um síldarbræðslubyggingar sunn- I
an Langaness.
Síldarbræðslurnar á Vopnafirði,
Seyðisfirði og Neskaupstað, voru
byggðar fyrir atbeina vinstri
stjórnarinnar.
Þá voru ríldsábyrgðir veittar
fyrir stofnlánum og hlutazt til um
að flytja gamlar og ónotaðar vél-
ar frá verksmiðjum á Norðurlandi
til Austurlandsins.
Þessar 3 síldarverksmiðjur
vinna nú um 11 þúsund mál síldar
á sólarhring. Þær hafa á undan- 1
förnum árum unnið meirihlutann
af aílri bræðslusíld, sem til hefur
fallið yfir sumarið.
Þar sem ekki hafði unnizt tími
til að fullgera þessar verksmiðjur
á tímum vinstri stjórnarinnar,
standa þær enn ófullgerðar vegna
fjárskorts.
Um helming af ársframleiðslu
verksmiðjanna á Vopnafirði og
Neskaupstað af lýsi, verður að
flytja með ærnum kostnaði til
geymslu norður á Hjalteyri eða
suður til Vestmannaeyja, vegna
þess að þessar verksmiðjur hafa
ekki getað fengið stofnfé til þess
að byggja lýsisgeyma. Þróarpláss
verksmiðjanna í Neskaupstað er
10 þúsund mál, eða aðeins fyrir
þriggja sólarhringa vinnslu. Fé til
þess að stækka þróna hefur ekki
fengizt.
Síldarflutningar
Og ekki er ástandið betra varð-
andi síldarflutninga til verksmiðj-
anna á Norðurlandi. Sílaarverk-
smiðjur ríkisins hafa svo að segja
ekkert gert til þess að flytja síld-
ina norður.
Þó að norskar síldarverksmiðj-
ur hafi marg sýnt, að þær geti
flutt hundruð þúsunda mála af
síld yfir Atlanzhafið frá síldar-
miðunum við Austurland og til
Noregs, þá virðast stjórnendur
ríkisverksmiðjanna hér ekki
treysta sér í flutninga með strönd-
um fram. Þannig er sleifarlagið
í þessum efnum, að þegar Norð-
menn tilkynntu að þeir væru bún-
ir að flytja út 550 þúsund hektó-
lítra af bræðslusíld nú í sumar,
þá voru síldarflutningaskipin, sem
áttu að flytja síldina fyrir íslend-
inga ekld enn komin til landsins.
Síðan hafa Norðmenn flutt
mikið magn út, en íslendingar lít-
ið magn norður.
Útkoman er svo sú, að bátarnir
liggja tugum saman með full-
fermi af síld og verða að bíða 3—4
daga eftir löndun.
Söltun stöðvuð, þó að erlend-
ir kaupendur biðji um
meiri síld
Og þannig er ástandið í síldar-
söltunarmálunum, að söltun er
raunverulega stöðvuð af opinber-
um aðilum, þó að fyrir liggi, að
erlendir kaupendur óski eftir því
að fá meiri saltsíld.
Þegar síldarútvegsnefnd stöðv-
aði söltun, voru enn eftir að
minnsta kosti 50 þúsund tunnur
upp í kvótasamninginn við Sovét-
rikin. Nú munu Rússar beinlínis
hafa óskar eftir að fá meira af
sumarveiddri síld, en þrátt fyrir
það lætur síldarútvegsnefnd
stöðva söltun.
Það er líka á allra vitorði, að
liægt væri að selja stóraukið magn
til Austur-Evrópulanda og til Sov-
étríkjanna af saltsíld, ef fullur
vilji væri fyrir hendi hjá íslenzk-
um stjórnarvöldum.
En viðskiptastefna, sem miðar
að því að slíta öll viðskiptasam-
bcnd Islands við Austur-Evrópu,
stendur liér í veginum.
Hneykslið í síldarmálunum er
þannig í stuttu máli:
1. Neitað er látlaust um fjármagn
til þess alð fullgera síldarv'erk-
smiðjurnar á Austurlandi.
2. Síldarverksmiðjur ríkisins gera
ekkert til þess að koma síldinni
norður.
3. Söltun er stöðvuð að þarflausu.
4. Síldarútvegsnefnd hefur einok-
Þá hafa íslenzk stjórnarvöld
náð hámarki sínu í vesaldómi í
atvinnumálum þjóðarinnar. Það
nýjasta er að selja síldina úr bát-
unum til bræðslu í Noregi. ís-
lenzkar síldarverksmiðjur standa
ýmist ónotaðar á Norðurlandi eða
hálfnotaðar, en síldin er seld ó-
unnin í verksmiðjur í Noregi.
Norðmenn geta auðvitað flutt
síldina erfiðleikalaust yfir hafið
til Noregs, þó að Islendingar geti
ekki flutt hana með ströndum
frarn.
Verðið á síldinni, sem þannig er
seld til Noregs, er annað hneyksl-
ið frá.
Norðmenn buðu 128 kr. íslenzk-
ar fyrir málið, miðað við eldra
gengið, eða tveimur krónum hærra
en íslenzka verðið er til bátanna.
Þetta verð er langt undir því, sem
un á tunnuinnflutningi og hef-
ur landið tunnulaust á miðri
vertíð.
5. Markaðsmálin eru komin í
öngþveiti hjá ríkisstjóminni.
C. Afleiðing þessa er, að síldvei'ði-
flotinn liggur í löndunarstoppi
meirihluta sumarsins.
Og á meðan þetta gerist sitja
innlendir og erlendiir „hagfræð-
ingar“ og reikna út af mikilli
speki, að helzta úrræðið í efna-
hagsmálum þjóðarinnar sé að
lækka gengi krónunnar enn einu
sinni og efna þannig til vinnu-
deilna og framleiðslustöðvana.
Öllu á að bjarga með nógu mik-
illi dýrtíð.
Og svo er grátið út af gjaldeyr-
isskorti og lélegum efnaliag.
En þessir herrar sjá ekki, að það
er verið að koma í veg fyrir öílun
hundruð milljóna í erlendum
gjaldeyri.
Fer mönnum ekki að skiljast,
að vandamál Islendinga í efna-
hagsmálum er að losna við núver-
andi ríkisstjórn og hagfræðinga-
bjálfa hennar?
Við þurfum ríkisstjórn, sem
skilur framleiðslumál þjóðarinn-
ar, sem greiðir fyrir aukinni fram-
leiðslu og sem getur og vill selja
framleiðsluvörur landsmanna.
Við þurfum að losna við fram-
leiðslustöðvanir, en ekki að búa
þær til.
Norðmienn segja sjálfir í blöðum
sínum, að verksmiðjur þeirra geti
greitt og greiði norskum skipum.
En af tillitssemi við íslenzk
stjórnarvöld bjóða Norðmenn að
greiða íslenzka lága verðið. Síld-
arverksmiðjur ríkisins greiða svo
íslenzkum síldarskipum aðeins 116
kr. fyrir málið af þessari síld og
stinga því á sig 12 krónum af
hverju máli og auk þess gengis-
breytingunni, sem nemur um 17
krónum á mál. Ríkisverksmiðj-
urnar taka því í sinn hlut 29 krón-
ur af hverju máli síldar, sem út
er flutt með norsku síldarflutn-
ingaskipunum.
En hefðu íslendingar unnið
sjálfir þessa síld í verksmfðjum
sínum hefðu fengist nærri þrisvar
Pramh. á 3. síðu.
SíSdarflutraisigar til Moregs