Austurland - 04.06.1965, Blaðsíða 4

4
r
AUSTURLAND
Neskaupstað, 4. júní 1965.
Ný gerð raflínu áíormuð við
lögn háspennulínunnar Irá
Hallormsstað til Fljótsdals
Hallormsstað, 26. maí. —S. Bl.
Á sl. sumri var í stórum drátt-
um mælt fyrir háspennulínu til
Fljótsdals frá Hallormsstað, þar
sem núverandi Upphéraðsveita
endar. Er áformað að leggja raf-
magn á meiri hluta bæja í Fljóts-
dal í hinuim fyrirhugaða áfanga,
eða allan miðdalinn út að Brekku-
gerðishúsum og inn að Valþjófs-
stað, yfir Múlann um Langhús og
inn að Víðivöllum fremri. En að
þessu sinni verða dalabæirnir eft-
ir og Arnheiðarstaðir að utan.
Það var ætlunin, að þessi lína
yrði lögð nú í sumar, en hvort
hún lifir af 20% niðurskurð rík-
isstjórnarinnar á verklegum
framkvæmdum, er enn ekki vitað.
Um sl. imánaðamót voru hér á
ferð tveir menn á vegum Raf-
magnsyeitna rikisins, þair Tryggvi
Sigurbjarnarson, rafveitustjóri á
Siglufirði, og Guðmundur Hann-
esson, línuverkstjóri frá Reykja-
vík. Erindi þeirra var að athuga
línustæðið á nýjan leik með til-
liti til nýrrar gerðar háspennu-
iínunnar, sem fyrirhugað er að
nota þarna.
Eins fasa Iína aðeins einn
strengur
Hingað til hefur tíðkazt að nota
tvo strengi í eins fasa háspennu-
línu, en nú verðar aðeins notaður
einn strengur. í stað hins vírsins
er jörðin notuð.
Tryggvi Sigurbjarnarson raf-
veitustjóri, sem er rafmagnsverk-
fræðingur frá Tækniháskólanum í
Dresden í Austur-Þýzkalándi, hef-
ur sérstaklega kynnt sér þessa
aðferð við lagnir á háspennulín-
um. Hann skrifaði nmi hana próf-
ritgerð sína við háskólann, skv.
ábendingu Eiríks Briem raf-
magnsveitustjóra ríkisins.
Þegar Tryggvi og Guðmundur
voru hérna um daginn, sögðu þeir
mér frá þessari nýstárlegu tækni.
Af eðlilegum ástæðum hafði
Tryggvi orðið fyrst og fremst og
leyfði hann mér að hafa eftir sér
fyrir lesendur Austurlands þær
upplýsingar, sem fram koma í
þessum pistli.
Reynslan komin frá Rússiun
Rússar hafa einir þjóða veru-
lega reynslu í að leggja eins fasa
raflínur með einum vír. I Sovét-
ríkjunum hafa íþúsundir kíló-
metra af slíkum- línum verið
lagðar í strjálbýli. Og Rússar eru
þeir einu, sem hafa rannsakað
þessa aðferð fræðilega og skrifað
u;m hana vísindarit. Eiríkur Briem
hafði af þessu pata. Þegar
Tryggvi ætlaði að velja sér verk-
efni í prófritgerð sína í Dresden,
skrifaði hann Eiríki og spurði,
hvort hann gæti bent sér á nokk-
urt verkefni, sem komið gæti Is-
lendingum sérstaklega að gagni.
Eiríkur benti honum á þetta
verkefni, þar eð í Dresden væru
til þess sérstök skilyrði, sakir ná-
innar samvinnu Austur-Þjóðverja
og Rússa um ýmis efni. Tryggvi
viðaði að sér öllum þeim bókum,
sem ritaðar höfðu verið um að-
ferðina og lét þýða fyrir sig úr
rússnesku inntak þeirra. Á grund-
velli þessarar þekkingar er svo
verið að vinna hér uppi á Héraði
við Fljótsdalslínu.
Þess verður og að geta hér, að
tvær þjóðir hins „frjálsa heims‘‘
(eins og komizt er að orði í frétt-
um Ríkisútvarpsins) hafa notað
sér þessa aðferð á undan íslend-
ingum: Ástralíumenn og Nýsjá-
lendingar.
Simatruflanir aðalvandamálið
Til þess að hægt sé að leiða
annað skautið í jörð, eins og hér
er gert, þarf að. vera hægt að
leggja liáspennulínuna í nægilegri
fjarlægð frá síma — annars veld-
ur raflína símatruflunum. Ekki er
hægt að gefa almenna formúlu
um þessa fjarlægð. Þetta fer eft-
ir því, hve lengi raflínan liggur í
nánd við síma. Ef það verður á
of löngu bili, truflar það símann,
sérstaklega eins vírs síma. Geta
þessar truflanir orðið óbærilegar.
En um þessar mundir er verið að
kanna, hvernig þetta kemur út,
þar sem sími er lagður á tveimur
vírum.
Þá er imikið komið undir því,
að jarðvegur sé vel rakur, þar
sem rafskautið er tekið í jörð.
Aðferðin nothæf við þriggja
fasa línu
Þriggja fasa háspennulínu er á
sama hátt hægt að leggja með
tveimur vírum í stað þriggja, eins
og tíðkazt hefur. Er þá jörð lát-
in koma í stað þriðja vírsins. Að
sjálfsögðu gildir þar hið sama úm
fjarlægð frá síma eins og við eins
fasa línu. Þetta hefur verið reynt
hérlendis á línu milli Fossvatns-
virkjunar við ísafjörð og Súða-
víkur, frá Steingrímsfirði í
Breiðafjörð og frá Hvolsvelli til
Gunnarsholts, svo að nokkur
dæmi séu nefnd.
I fyrra var lögð 26 km löng
liáspennulína á einum vír frá Ár-
bæ á Mýrum að Kálfafellsstað í
Suðursveit. Með hliðarálmum er
þessi veita 40 km. Þarna ihafa
eliki orðið símatruflanir til baga.
Er því þegar fengin íslenzk
reynsla.
Sparnaður um þriðjung
Með því að leggja eins fasa
línu með einum vír skv. hinni
rússnesku aðferð reynist kostn-
aður við línulögnina 30—40%
rninni, imiðað við hina gömlu að-
ferð með tvo víra. I fyrsta lagi
sparast alveg annar vírinn, hægt
er að hafa mun lengra bil milli
staura og í þriðja lagi á rekst-
ursöryggi að vera miklu meira,
þar eð hætta á samslætti víra er
ekki fyrir hendi, en einmitt af
samslættinum verða oft hvimleið-
ar rafimagnstruflanir í hvassviðr-
um.
Léttir rafvæðingu strjál-
býlisins
Af því, sem nú hefur verið rak-
ið, er það augljóst, að tilkoma
þessarar rússnesku aðferðar við
lagnir háspennulínu hlýtur að
létta mjög rafvæðingu strjálbýlis-
ins, sakir hinnar miklu lækkunar
á stofnkostnaði. Er þess að vænta,
að unnt verði að lengja mjög það
meðaltalsmillibil milli notenda
rafmagns, sem ákvarðar, hvort
talið sé fært að leggja rafmagn á
sveitabæi. Hitt er jafnframt Ijóst,
'að aðferðin er ekki nothæf í þétt-
býli, þar eð þá koma til síraa-
truflanir. Einnig verður að gera
sér það ljóst, að með eins vírs
línu er fórnað þeim möguleika að
geta farið yfir á þriggja fasa
straum. í fljótu bragði virðist það
þó ekki veruleg fórn í strjálbýli
okkar, þegar þess er gætt, að
langflestar sveitaveitur okkar,
sem fyrir eru, eru aðeins eins
fasa.
ENGIN UNG-
LINGAVINNA
í 10 ár hefur verið haldið uppi
unglingavinnu á vegum Neskaup-
staðar. Hafa allir drengir á aldr-
inum 12—14 ára átt kost á þess-
ari vinnu. Gunnar Ólafsson, skóla-
stjóri hefur staðið fyrir þessari
starfsemi svo til allan tímann
af miklum dugnaði.
Unglingavinnan hefur haft mik-
ið gildi. Drengirnir hafa fengið
ágætis viðfangsefni við hóflegan
vinnutíma og bærinn hefur fengið
vinnukraft. Gunnar og drengirn-
ir hafa komið mörgu þarflegu í
verk, sem áreiðanlega væri margt
óunnið enn, ef þeirra hefði ekki
notið við.
En nú eru allar horfur á, að
þessi starfseani leggist niður í
sumar. Gunnar er ekki fáanlegur
til að taka forstöðu hennar að
sér áfram, og ítrekaðar tilraunir
í þá átt að fá mann í hans stað,
hafa ekki borið neinn árangur.
Það er skaði, að unglingavinnan
skuli þurfa að leggjast niður.
Stöndum saman
Enda þótt Alþýðubandalagið hafi farið með stjórn bæjar-
mála Neskaupstaðar í nær tvö kjörtímabil, hafa engin formleg
samtök Alþýðubandalagsmanna verið til hér í bæ.
Þessi vöntun skipulagðra samtaka hefur orðið eðlilegu sam-
starfi Alþýðubandalagsmanna fjötur uim fót. Önnur afleiðing
skipulagsleysisins hefur orðið sú, að ekki hefur reynzt unnt
að halda nægilega traustu, beinu sambandi milli kjósenda Al-
þýðubandalagsins og fulltrúa þess í bæjarstjórn, eða að gæta
þess lýðræðis, sem ríkja þarf í þessum efnum, þannig, að
kjósendur eigi þess kost að fylgjast vel með gangi mála og að
segja álit sitt á þeim oftar en aðeins á kosningadögum. Þrátt
fyrir þessa lýðræðislegu annmarka, hefur samstarf Alþýðu-
bandalagsmanna hér í bæ verið gott og giftudrjúgt innan bæj-
ar3tjórnar og utan, en með stofnun formlegra samtaka má
gera það traustara og lýðræðislegra.
Það hlýtur að vera öllum Alþýðubandalagsmönnum mikið á-
nægjuefni, að nú skuli afráðið að stofna formleg samtök Al-
þýðubandalagsins hér í bæ. Þessi samtök þurfa nokkurn tíma
til að mótast, en fyrir næstu bæjarstjórnarkosningar þarf
starfsemi þess að vera komin í fast horf.
Ég vil hvetja alla stuðningsmenn Alþýðubandalagsins til að
gerast virkir þátttakendur í stofnun og starfi þessara sam-
taka. Alþýðubandalagið á að vera samstarfsvettvangur
vinstri manna í bæjarmálum. landsmálum og öllum almennum
málum.
Gerum samtök Alþýðubandalagsmanna frá upphafi að vo!d-
ugu tæki í baráttu norðfirzkrar alþýðu fyrir bættum hag, meiri
framförum og auknum félagslegum réttindum.