Austurland - 01.03.1968, Blaðsíða 4

4
AUSTURLAND
Neskaupstað, 1. marz 1968.
1'
Rœtt við Örn Scheving:
Tíðindamaður Austurlands
ræddi við Örn Scheving, formann
Verkalýðsfélags Norðfirðinga, á
skrifstofu félagsins sl. miðviku-
dag og innti hann eftir gangi
samningaviðræðna við atvinnu-
rekendur og hvað liði undirbún-
ingi aðildarfélaga Alþýðusam-
bands Austurlands fyrir hugsan-
lega vinnustöðvun.
Örn sagði meðal annars:
— Það er algjör lágmarkskrafa
verkalýðsfélaganna nú að fá
bættar þær verðhækkanir, sem
orðið hafa frá 1. desember. Það
er ekki gerð krafa um neinar
kauphækkanir, það er algjör
rangfærsla að tala nm nokkuð
slíkt. Vil viljum aðeins fá að
halda sama kaupmætti og var 1.
des.
— Forsætisráðherra ræddi um
það, er hann mælti fyrir frum-
varpinu um afnám vísitölugreiðslu
á kaup, að nú ætti verkalýðs-
hreyfingin að semja við atvinnu-
rekendur um kjör sín. Vissulega
er verkalýðshreyfingin reiðubúin
til slíkra samninga, t. d. að semja
núna frá og með 1. marz um þá
uppbót á laun, sem visitalan hef-
ur mælt síðan 1. des. En tilhögun
sem þessi hefur verið reynd áður
og ekki gefizt vel. Afnám laganna
um vísitölubindingu launa var ó-
heillaspor, ekki bara fyrir verka-
lýðinn, heldur einnig fyrir at-
vinnurekendur. Þeir eiga nú á
hættu endurteknar vinnudeilur og
óvissu á vinnumarkaði, m. a.
vegna verðhækkana, sem þeir
sjálfir fá oft litlu ráðið um.
Reynslan af slíkum samningavið-
ræðum hefur líka oftast verið sú,
að atvinnurekendur hafa leitað á
náðir ríkisvaldsins fyrr en seinna.
Að þessu sinni hefur gangurinn
verið sá í stuttu máli sagt, að i
þessum mánuði fóru fram þrír
viðræðufundir milli samninga-
nefnda Alþýðusambandsins og at-
vinnurekenda. Fyrsti fundurinn
var nánast kynningarfundur; á
öðrum fundi lýstu atvinnurekend-
ur yfir því, að eins og staðan
væri hjá atvinnuvegunum í dag
væru þeir allsendis ófærir um að
greiða það sem þeir kalla kaup-
hækkun, — og vísuðu þar með
málinu í reynd til ríkisvaldsins.
Hvort það var hrein tilviljun, að
þeir fengu þessum viðræðufundi
frestað, þar til forsætisráðherra
var kominn heim af fundi Norð-
urlandaráðs, sagt ósagt látlð, en
grunlaus er maður ekki. — Á
þriðja ' iðræðufundinryn geröist
svo það eitt markvert, að deilunni
var vísað til sáttasemjara ríkis-
ins. Hann hélt fyrsta fund með
aðilum í dag, án þess nokkurt
samkomulag næðist.
Vissulega þýðir vísitöluuppbót
á kaup aukin útgjöld fyrir at-
vinnurekendur, og útflutningsat-
vinnuveginrr eru vissulega lítils
megnugir að rísa undir auknum
kostnaði. Meinsemdin er auðvitað
öllu öðru fremur stjórnarstefnan,
Örn Scheving.
. sem þannig býr að grundvallarat-
vinnuvegunum að þeir treystast
ekki til að standa undir lágmarks
kaupgjaldi. Óumdeilanlegt er, að
launafólk lifir ekki af dagvinnu-
tekjum sínum, eins og nú er hátt-
að öllu verðlagi. Og sjá þá allir,
í hvert óefni er komið. Lægra má
kaupið ekki fara, og því fylkja
nú verkalýðsfélögin liði til að
halda um fjöregg sitt, verðtrygg-
ingu kaupsins.
Hér á Austurlandi hafa nú 10
af 14 aðildarfélögum ASA boðað
vinnustöðvun, meirihlutinn frá og
með 4. marz, hin 6. og 7. marz.
Félögin sem boðað hafa verkfall
eru: Verkalýðsfélag Vopnafjarð-
ar, Verkalýðsfélag Borgarfjarðar
eystri, Verkalýðsfélag Egilsstaða-
hrepps, Verkalýðsfélag Norðfirð-
inga, Verkalýðsfélagið Árvakur,
Eskifirði, Verkakvennafélagið
Framtíðin, Eskifirði, Verkalýðsfé-
lag Reyðarfjarðarhrepps, Verka-
lýðs- og sjómannafélag Fáskrúðs-
fjarðar, Verkalýðs- og sjómanna-
félag Stöðvarfjarðar og Verka-
lýðsfélag Breiðdælinga.
Félögin sem ekki liafa boðað
vinnustöðvun eru á Bakkafirði,
Seyðisfirði, Djúpavogi og Höfn í
Hornafirði. Hið síðast talda hefur
algjöra sérstöðu, þar eð það gerði
um það samning við aðal at-
vinnurekandann á staðnum, hrað-
frystihúsið, í janúar sl. að boða
ekki vinnustöðvun á ýfirstandandi
vertíð gegn því að hraðfrystihús-
ið stöðvaði ekki rekstur sinn. Af
þessu samkomulagi eru þeir nú
bundnir til vertíðarloka.
Auðvitað væntir verkafólk á
Austurlandi og um land allt þess
af heilum hug, segir Örn að lok-
um, að ekki þurfi að koma til
verkfalla til að ná fram sanngirn-
iskröfum. En því miður bendir nú
flest til að svo verði, og þá ríður
á að verkalýðshreyfingin verði
samhent og láti stéttarhagsmuni
sína sitja í fyrirrúmi. Því sam-
hentari sem við verðum, þeim
mun fyrr náum við rétti okkar.
— H. G.
Austfirzkar örnefnaskrár
1 forspjalli að 2. hefti Múla-
þings víkur Ármann Halldórsson
að máli, sem nú er á döfinni hjá
Sögufélagi Austurlands og rétt
þykir að kynna hér lítillega.
Eins og margir vita, var Stef-
án Einarsson prófessor, mikil-
virkur örnefnasafnari og ferðað-
ist oft um Austurland á sumrum
þeirra erinda, en náði auðvitað
drjúgum hluta bréflega frá að-
stoðarmönnum innan fjórðungs-
ins. Safn þetta er hinn mesti
fjársjóður, og er nú varðveitt á
Þjóðminjasafni í handriti Stefáns
og aðstoðarmanna.
En örnefni eiga ekki að geym-
ast á söfnum fyrst og fremst, þau
eru heiti á stöðum og kennileit-
um ýmsum út um byggð og ó-
byggð, og eiga helzt að haldast,
eða að minnsta kosti að vera að-
gengileg og þekkt af því fólki, er
næst byggir. Handrit Stefáns er
eflaust vel varðveitt á Þjóðminja-
safninu, en það er enn ekki full-
unnið og kemur fáum að notum í
hirzlum þar suður við Faxaflóa.
Þjóðminjasafnið hefur sýnt á-
huga á að vinna að örnefnasöfn-
un. Á vegum safnsins starfar
Svavar Sigmundsson að söfnun
og úrvinnslu þess háttar efnis.
En Þjóðminjasafnið hefur ónóg
fjárráð til slíkra verkefna, og
fullunnin verða örnefnasöfn held-
ur ekki nema í náinni samvinnu
við fólk í viðkomandi byggðarlög-
um.
Prófessor Þórhallur Vilmundar-
son sneri sér í fyrravetur til Ár-
manns til að kanna, hvort Sögu-
félag Austuriands vildi ekki ljá
þessu máli nokkurt lið og vinna
að því í samvinnu við Þjóðminja-
safnið að ljúka úrvinnslu á þessu
austfirzka örnefnasafni. Félagið
hefur áhuga á þessu máli og mun
stjórnin að líkindum fjalla um
það bráðlega, en viðræður hafa
þegar farið fram við Þjóðminja-
vörð og fleiri um hugsanlega sam-
vinnu.
Það sem gera þarf er fyrst og
fremst eftirfarandi:
1. Vélrita handritasafn Stefáns
í nokkrum eintökum.
2. Dreifa eintökum til sveitar-
félaga á Austurlandi, sem útnefnl
menn til að yfirfara skrárnar,
leiðrétta og fylla í eyður eftir
þörfum. , i
3. Fullvinna síðan örnefna-
skrárnar, fjölrita þær og dreifa
til safna og sveitarfélaga og hafa
þær til sölu handa einstaklingum,
er þær vildu eignast.
Þjóðminjasafnið hefur tjáð sig
geta lagt til vinnuafl til að sjá
um vélritun, fjölritun og niður-
röðun, en Sögufélagið þyrfti að
leggja fram fjármagn til að kosta
þá vinnu.
Sjálft hefur Sögufélagið ekki
úr neinum sjóðum að taka, enda
sýnist eðlilegt að fleiri hlaupi hér
undir bagga, þar eð um svo víð-
tækt verkefni er að ræða. Virðist
undirrituðum ekki óeðlilegt, að
sveitarfélögin í Múlasýslum veiti
máli þessu fjárhagslegan stuðn-
ing, því að hér er um menningar-
legt hagsmunamál að ræða, sem
þau varðar beinlínis. Mun vart
ástæða að brýna sveitastjórnar-
menn til að veita þessu máli það
lið sem þarf, verði til þeirra leit-
að, svo að örnefnaskrárnar liggi
fyrir fullbúnar innan fárra ára.
Uppvaxandi kynslóð mun sízt af
því veita að hafa slík hjálpar-
gögn tiltæk, þá gengið er um
heimahaga. — H.G.
Nýtt hlutafélag
í Lögbirtingablaðinu, sem út
kom 16. febr., er tilkynnt stofn-
un nýs hlutafélags í Egilsstaða-
kauptúni. Nefnist það „Prjóna-
stofan Dyngja“. „Tilgangur fé-
lagsins er að reka prjónastofu og
skyldan atvinnurekstur“.
Stofnendur eru: Bergur Ólason,
Bragi Björgvinsson, Einar Einars-
son, Gyða Vigfúsdóttir, Ingibjörg
Stefánsdóttir, Ingólfur Steindórs-
son, Jón Pétursson, Sigurjón Jón-
asson, Steinþór Eiríksson, Þor-
steinn Sigurðsson og Þórður
Benediktsson, öll til heimilis í
Egilsstaðakauptúni, og Þórhallur
Sigurjónsson, Kópavogi.
i stjórn eru: Þorsteinn Sigurðs-
son, Jón Pétursson og Sigurjón
Jónasson.
Hlutaféð er 600 þús. kr.
lUSTURLAND
Ritstjóri:
Bjarni Þórðarson.
NESPRENT