Ingólfur - 26.06.1944, Blaðsíða 4

4
INGÖLFUR
i
Ríkisstjóri og biskup ganga á Lögberg í fararbroddi þingmanna og rá&herra.
Ávörp erlendra fulltrúa
ÞaS var tilkynnt í lok þing-
fundarins, að þá þegar mundu
hefjast ávörp erlendra fulltrúa.
Yar þá sá íslenzki fáninn, er
hæst hafði gnæft yfir Lögbergi,
dreginn niður til þess að fán-
ar þeirra þjóða yrðu dregnir á
stöngina, sem tilkynnt liöfðu að
þær mundu láta flytja Islandi
ámaðaróskir í tilefni af stofn-
un þjóðveldisins.
Bandaríkin.
Fyrst var dreginn að liún
fáni Bandaríkjanna og kváðu
þá við húrrahróp og lófaklapp.
Hinn sérstaki fulltrúi Banda-
ríkjaforseta við þetta tækifæri
Louis G. Dreyfus steig þá í
ræðustól og flutti eftirfarandi
ræðu:
„Herra forseti, dömur og
herrar! Það er mér bæði mik-
il ánægja og sérstakur Iieiður,
að ávarpa yður, herra forseti,
sem sérstakur fulltrúi forseta
Bandaríkjanna, við þessa ein-
stöku og sögulegu athöfn — em-
bættistöku fyrsta forseta hins
íslenzka lýðveldis, en lionum
á ég að færa lijartanlegar, per-
sónulegar kveðjur og heillaósk-
ir Roosevelts forseta. Mér er
það einnig heiður að hjóða ís-
lenzka lýðveldið, yngsta lýð-
veldi lieimsins, velkomið í
flokk frjálsra þjóða. Mér er á-
nægja að því að hafa fundið,
hver lilýja og vinátta ríkir liér,
og mér er heiður að því, að
hafa kynnzt þeim liáu hugsjón-
um, ættjarðarást, lýðræði og
góðvilja, sem með íslenzku
þjóðinni ríkir.
Það er á merkum tímamót-
um að ég flyt yður þessi boð.
Hinir undarlegu atburðir, sem
að hetjusögu Islands standa,
hafa ráðið því, að enn hefur
ógurlegt heim8stríð gefið áköf-
um sjálfstæðisóskum Islendinga
hyr. Lönd þau, er forfeður yð-
ar yfirgáfu og þér hafið mest
samskipti við að fomu, era nú
undir hæli kúgarans, sem op-
inskátt játar, að hann prédiki
andkristnar kenningar, sem þér
hafið, ásamt öðram Norður-
landaþjóðum, barizt gegn í 900
ár. En það er eigi til að rjúfa
efnisleg tengsl við Danmörku
eða Noreg ,að þér hafið lýst yf-
ir sjálfstæði yðar í eitt skipti
fyrir öll. Þar er fremur um að
ræða lokaþáttinn í aldagamalh
þrá eftir fullu sjálfsforræði.
Land yðar var numið fram-
gjörnum mönnum, er leituðu í
vesturátt að fullkomnu frelsi og
sjálfstæði. I dag hefur takmarki
þeirra loks verið náð. Það er
engin furða þótt aðrir, sem
báru sömu ósk í brjósti, hafi
öldum síðar einnig leitað vest-
ur á bóginn.
Fyrir meir en þúsund áram
var stjóm valin að Þingvöllum,
þar sem vér stöndum nú, og
þing stofnað með löggjafar- og
dómsvaldi. Alþingi, elzta þing
heimsins, er almennt talið
mesta framlag Islendinga til
þróunar fulltrúaþinga og þjóð-
málastofnana. Loginn, sem hér
var tendraður, læstist um öll
lönd, þau er frjálsir menn
hyggja. Mannkynið mun aldrei
gleyma þeirri skuld, er það á
Islandi að gjalda.
Hér rifjast upp saga Islands.
Fyrir liugskotssjónum mínum
8é ég hetjur líða um langar
aldir, allt frá Njáli á Bergþórs-
hvoli, Þorvaldi Koðránssyni
hinum víðförla, sem tók kristni
og boðaði hana á Alþingi 965,
til Jóns Sigurðssonar, en minn-
ingu lians heiðraðum við í dag.
Jóni Sigurðssyni var það ljóst,
hvemig sjálfstæðisþráin birtist
eins og rauður þráður í sögu
Islands. Honum auðnaðist að
lifa það, að stjómarskráin var
gefin 1874, en þótt hún væri
gölluð, var hún spor í þá átt,
er liugur Islendinga stefndi og
leiddi til sjálfstæðis Islands
undir eigin fána 1918.
1 dag era Bandaríkin og ls-
land samhuga um að varðveita
það, sem þeim er báðum svo
kært, mannréttindin, sem
tryggja liverjum og einum þann
rétt, sem honurn var af Guði
gefinn. Samvinnan er beinn ár-
angur þeirrar ábyrgðar, er
stjóm Bandaríkjanna tókst á
liendur 7. júlí 1941 að ósk ís-
lenzku stjórnarinnar. Að mínu
áliti hafði þetta skref mikla
þýðingu, og má á það líta sem
liyrningarsteininn undir liinu
góða sambandi hinna tveggja
frjálsu og óháðu þjóða vorra.
Það hefur fært þjóðir vorar
saman og hefur gert Banda-
ríkjaþegnum, sem trúa á lýð-
ræði, einstaklingsfrelsi, virkan
almennan kjörrétt og heiðar-
leik í embættisfærslu, að vinna
í vinsamlegu sambandi við sína
íslenzku meðbræður, sem að-
hyllast sömu skoðanir og hug-
sjónir.
Það er einlæg von mín, að
eftir stríðið geti enn framazt
menningar- og viðskiptasam-
band milli landa vorra. Þetta
er kærasta áhugamál mitt, því
að ég er þess fullviss, að náið
samband af þessu tagi muni
verða til að auka réttlátan og
varanlegan frið um heim allan.
Þeir synir Islands, sem flutzt
liafa til Bandaríkjanna, liafa
gert sitt til að auka skilning vor
á milli, enda liafa þeir verið
fljótir að samlagast menningar-
umhverfi síns nýja lands, sakir
svipaðra siða og hugsjóna. Vin-
arböndin, sem linýtt hafa verið
af hálfu margra Ameríku-
manna á Islandi og íslenzkra
námsmanna, sem leitað liafa
fræðslu í mínu landi, munu
auka á hinn gamla samliug
þjóðanna, sem ég er sannfærð-
ur um að framvegis mun hald-
ast.
Þér, lierra forseti, og þú, ís-
lenzka þjóð, standið nú á mót-
um mikilla tíma, sem færa
munu ný vandamál í skauti sér.
Megi yður hlotnast sú áræðni,
sá kjarkur og sömu dyggðir, er
fyrstu norrænu mennirnir
sýndu, sem hér námu land. Þeir
sigldu úfinn sjó áttavitalausir
á opnum skipum og höfðu
stjörnur að leiðarvísi og karl-
mennsku í liug. Með því hug-
rekki og þeirri hreysti, er þeir
sýndu, mun þér leiðin fær til
mikillar framtíðar.
Á eftir ræðunni var leikinri
þjóðsöngur Bandaríkjanna.
Bretland.
Næstur kom í ræðustólinn
fulltrúi Bretakonungs Gerald
Shepherd og mælti á þessa leið:
Herra forseti! Um leið og ég
legg fram embættisskjöl mín
sem sérstakur ambassador hans
hátignar Bretakonungs hjá yð-
ur, herra forseti, við þennan
sögulega viðburð, er lýðveldi er
endurreist á Islandi og þér kjör
inn fyrsti forseti þess lýðveldis,
finn ég mjög til hins mikla
heiðurs, er konungurinn hefur
gert mér með því að skipa mig
til þessa embættis, og til þeirr-
ar ábyrgðar, er því fylgir.
Mér er falið af konungi mín-
um að færa yður, herra forseti
persónulega, og þjóð þeirri,
Sem yður hefur verið falið að
ráða fyrir, innileg boð um virð-
ingu og vináttu, og mér er fal-
ið að bera fram ósk konungs
um, að hið góða samkomulag,
sem jafnan hefur ríkt milli Is-
lands og brezka þjóðasambands
ins megi haldast og styrkjast.
Það er mér einnig heiður að
geta fullvissað yður, herra for-
seti, um að hans liátign hefur
ríkan áliuga fyrir lýðveldinu,
sem stofnað er í dag, og það er
von lians að það megi halda
áfram að blessast og blómgast.
Ég leyfi mér að nota þetta
tækifæri til að færa persónu-
legar kveðjur til yðar, lierra
forseti, og til íslenzku þjóðar-
innar, sem sýnt hefur mér slíka
vinsemd og alúð. Ég ber til
hennar djúpan vinarhug og
hlýjasta þakklæli. Ég treysti
því, að rætast megi allar vonir
og óskir velunnara liins endur-
fædda lýðveldis um heim all-
an, svo að leiða megi til varan-
legra lieilla öllum þegnum þess.
Brezki fáninn blakti yfir
Lögbergi meðan sendiherrann
flutti ræðu sína og á eftir lék
lúðrasveit brezka þjóðsönginn.
IVoregur.
Þá var fáni Noregs dreginn
að hún og hinn sérstaki sendi-
herra Noregskonungs August.
Esmarch steig í ræðustólinn.
Kváðu þá við húrraliróp og
lófaklapp um alla vellina og
máttu Norðmenn taka það sem
sérlegan vináttu og frændsem-
isvott Islendinga.
Sendiherrann mælti:
Herra forseti Islands, herra
forsætisráðherra og ráðherrar,
herra alþingismenn: mér hef-
ur verið sýndur sá sómi, að vera
skipaður sérstakur og persónu-
legur fulltrúi lians liátignar
konungs Noregs með umboðí
til þess að bera fram í dag við
þetta tækifæri og á þessum ör-
lagaríku tímamótum í sögu
Islands, hjartanlegustu kveðjur
konungsins og norsku ríkis-
stjórnarinnar og beztu óskir
þeirra um farsæla framtíð ls-
lands og íslenzku þjóðarinnar-
Svíþjóð. j
Að lokinni ræðu sendiherra
Norðmanna og er þjóðsöngur
Norðmanna liafði verið leikinn,.
var sænski fáninn dreginn upp
og fulltrúi sænsku ríkisstjóm-
arinnar Otto Joliansson, steig
í ræðustólinn.
Hann mælti á íslenzku, eins
og sendilierra Norðmanna
liafði einnig gert og fórast lion-
um orð á þessa leið:
„Herra forseti Islands, herra
forsætisráðherra og aðrir ráð-
lierrar í ríkisstjórn Islands,
lierra forseti sameinaðs Alþing-
is, Islendingar! Mér hefur ver-
ið falið, á þessum þýðingar-
mikla degi fyrir íslenzku þjóð-
ina, að flytja eftirfarandi orð-
sendingu frá ríkisstjórn Svi-
þjóðar til ríkisstjórnar Islands
og þjóðarinnar:
Sænska ríkisstjómin, sem
fengið hefur vitneskju um, að
hið íslenzka lýðveldi verði sett
á stofn í dag, viðurkennir hér
með lýðveldið ísland og lætur
í ljós vonir sínar um hamingju-
ríka framtíð íslenzku þjóðar-
innar.
Sænska ríkisstjórnin hefur
með gleði og ánægju kynnt sér
liina einróma samþykkt Alþing-
is hinn 10. marz 1944, þar sem
segir, að Alþingi telji sjálfsagt,
að íslenzka þjóðin kappkosti að
halda liinum fornu frændsemi-
og menningarböndum, er tengt
liafa saman þjóðir Norðurlanda
og að Island muni taka þátt í
norrænni samvinnu að stríðinu
loknu. Alþingi liefur með þessu
látið í ljós hugsanir, sem endur-
speglast hjá sænsku þjóðinni.
Mætti hin norræna sameining
blómstra á ný, þegar öll Norð-
urlönd geta aftur mætzt sem
frjáls ríki.
Þetta var orðsending sænsku
ríkisstjórnarinnar í dag til rík-
isstjórnar íslands og þjóðarinn-
ar allrar.
Að ræðu hans lokinni var
leikinn þjóðsöngur Svía.
Frakkland.
Fyrir liönd frönsku bráða-
birgðastjórnarinnar mælti sendi
herra Frakka liér H. Voillery
og flutti Islandi árnaðaróskir
í nafni frönsku þjóðarinnar og
srjórnar sinnar. Ilann mælti á
franska tungu og fer ræða hans
liér á eftir í ísl. þýðingu.
„Herra forseti Islands, lierra
ráðherrar, háttvirtir þingmenn,
Islendingar, konur og karlar,
vinir mínir! Það er með hrærð-
um liuga að ég stíg í þennan
ræðustól. Lengi hef ég dvalið
meðal yðar, og ég skil hverja
þýðingu þessi dagur hefur fyr-
ir yður, því að um leið og þér
stofnið lýðveldið, rætist gömul
þrá langrar og þolinmóðrar bar
áttu fyrir þjóðfrelsi yðar. Stað-
ur þessi, lielgidómur þjóðarinn-
ar, þar sem yðar fyrsta þing var
kvatt saman fyrir meir en þús-
und áram, dagurinn, sem val-
inn hefur verið fyrir þessa at-
höfn í minningu mikilmennis