Ingólfur - 11.06.1945, Qupperneq 1

INGHjFUR
II. árgangur, 11. tölublað BLAÐ ÞJÓÐVELDISMANNA Mánudaginn 11. júní 1945
Góðir menn þurfa
gott skipnlag
Mjög almenn er sú skoð-
un, að skipulagið sé lítils
virði. „Góðir menn‘ sé aðal-
atriðið.
En þetta er villandi. —
Til þess að framkvæma gott
skipulag nægja meðalmenn.
En góðir menn njóta sín alls
ekki og verða jafnvel að
skjóli fyrir skálka undir
skökku skipulagi.
Gott dæmi voru ýmsar
liérlendar stofnanir, sem lít-
ils skipulags þurftu við, á
meðan þær voru svo litlar,
að einn maður gat svo að
segja haft stöðugt auga með
öllum daglegum rekstri
þeirra.
En svo fór að fyrirtækin
stækkuðu, og nú kom spurn
ingin, livort hinir góðu starfs
menn gerðu ekki nýtt skipu-
lag óþarft. Og þótti í byrj-
un einsætt að allt mundi
ganga nógu vel „upp á
gamla mátann“. Enda þótti
það bein móðgun við gamla
starfsmenn að fara t. d. allt
í einu að loka fyrir þeiin öll-
um skúffum og skápum,
eins og þjófum. Sömuleiðis
var talið nærgöngult að fara
að setja gamla og reynda
menn undir nákvæma end-
urskoðun. Og fór þá svo, að
ógerlegt þótti líka að sýna
hinum yngri starfsmönniun
álíka vantraust. ÖIl endur-
sltoðun varð því talin vera
aðeins málamynd til að full-
nægja reglugerðarákvæðum.
En svo rak vitanlega að
því, að óþægilegar skekkjur
fóru að koma í ljós á ýmsum
stöðum, án þess að séð yrði
þá þegar hver valdið hefði
eða hver bæri ábyrgðina.
Hér voru í raun og veru
stundum inargir samábyrgir
vegna skipulagsleysisins, og
skálkar áttu auðvelt með að
skáka í skjóli þeirra, sem
traustsins nutu. — Enda
þótt ráðvöndu mennirnir
væru auðvitað yfirgnæfandi,
þá gátu þeir ekki lireinsað
sig og urðu að bera álits-
linekki stofnunarinnar í sam
einingu. Svo fór, að ráðvönd
ustu rnenn fóru að gruna
hverjir aðra og var lítil
furða þótt „loftslagið“ inn-
an veggja yrði smám saman
lítt bærilegt.
Hérlendar stofnanir voru
ekkert einsdæmi í þessu
efni. — 1 Danmörku gekk
fjársvikafaraldur um líkt
leyti vegna samskonar skorts
á skipulagi og endurskoðun.
Það kom þá að því bæði
þar og hér, að allir hinir
betri menn óskuðu ekki að
liætta lengur mannorði sínu
og heimtuðu nýtt og skýrara
skipulag, sem afnæmi sam-
ábyrgðina, léti hvern mann,
eftir því sem unnt væri,
liafa afmarkað verksvið og
fjárgæzlu, sem hann bæri
einn ábyrgð á.
I stað þess að menn áður
liöfðu haft ímugust á end-
urskoðun, heimtuðu menn
nú að starf þeirra yrði end-
urskoðað, til þess að fá vott-
orð um að þeir liefðu allt í
röð og reglu.
★
Af þessu sannast það sem
áður var sagt, að góðir menn
og heiðarlegir njóta sín ekki
og ná ekki rétti sínum nema
undir réttu skipulagi.
Sérstaklega hefur þetta
orðið tilfinnanlegt í stjórn
lýðríkja.
Þar er ástandið enn verra
en í einstökum stofnunum,
því að það er meira fjölliliða
og flókið, og ábyrgð á hærri
stöðum er ekki til.
Þar eru aðeins thnabundn
ar partastjórnir, sem alls
ekki geta séð um bag ríkis-
stofnunarinnar vegna þess
að skipulagið setur þær í
stöðu hernaðarlegs stríðsað-
ila, sem liggur undir póli-
tískri stórskotahríð andstæð-
inga og verður á liverju
augnabliki að haga gjörðuin
sínum eftir breyttri tafl-
stöðu.
Hér er eigi aðeins svo
ástatt, að allar skúffur og
skápar ríkisins standi upp á
gátt, heldur sjálfsagt talið
að þaðan sé allur stríðskostn
aðurinn greiddur.
Hvað geta nú „góðir
menn“ bætt úr þessu að ó-
breyttu skipulagi? — Ekki
neitt! — Þvert á móti lief-
ur það alltaf sýnt sig að því
ineira af góðum kröftum
sem slíkt „starfskerfi“ fær í
þjónustu sína, því harðari
verður bæði sókn og vörn
og því skæðara verður stríð-
ið í heild sinni.
Nú munu menn segja, að
liinir góðu menn muni jafn-
an reyna að draga sig út úr
stríðinu.
En það er misskilningur.
Á meðan góðu mennirnir
hafa enga opinbera réttar-
tryggingu að leita til, þá er
þeim ekki annað fært en að
ganga í stríðið með þeim
flokki, sem vill bjarga lilut
þeirra og berjast þar sem
hraustlegast. — Þeir sem
reyna að vera hlutlausir í
slíkum átökum og leitast við
að hjarga sér með því al-
genga orðtaki að þeir séu
„ekkert í pólitík“ — eiga
engan rétt í slíku réttleysis-
ástandi. Því að livaðan ættu
þeir að fá hann? — Hlut-
leysingjarnir verða því þeir
réttu inenn til að borga brús-
ann, og þeir geta ekkert sagt,
hvað þungir skattar, sem á
þá eru lagðir. Og það dugar
þeim ekki neitt til lengdar,
þó að þeir reyni að kaupa
sér frið — eins og nú er
mjög farið að tíðkast — með
því að greiða eitthvað í alla
flokkssjóði.
Hinir óvirku og skoðun-
arlausu dæma því sjálfa sig
réttlausa. Allir menn, jafnt
betri sem lakari, hljóta að
berjast á meðan réttur
þeirra er ekki félagslega
tryggður.
En þar sem nú eru til
þekkt ráð til að stofna rétt-
aröryggi og afnema hið póli-
tíska hagsmunastríð, þá verð
ur að heimta það af þeim
sem góðir menn vilja teljast,
að þeir hjálpi til að koma
þessari tryggingu inn í stjórn
skipulagið. — Þeir sem ekki
vilja það, eru þá alls ekki
gófiir menn í félagslegum
skilningi, þó að þeir geti ver-
ið góðir bardagamenn.
Þjóðarþörfin heimtar að
dugnaðinum sé varið til þess
að ráðast á liin sameiginlegu
verkefni en ekki til að ráð-
ast liver á annan.
En til þess þarf að fá frið.
Og sá friður er einmitt
SKIPULAGSATRIÐI: —
Það verður að stofna liann
og setja honum tryggingu í
sameiginlegri stjórnarskrá.
Þegar slík stjórnarskrá er
komin á með skilningi á því
til livers liún er sett — þá
fyrst fá nienn tækifæri til
að vera „góðir menn“ eða
góðir borgarar, en fyr ekki.
★
Þetta er í raun og veru
allt of einfalt mál til að eyða
um það mörgum orðum. En
bardagamennirnir skilja það
nú samt ekki. Almenningur
skilur það betur. Bardaga-
mennirnir lifa í loftslagi
„veiða, ráns og yfirráða“.
Þeir trúa aldrei á annan sig-
ur en þann, sem er ósigur
fyrir einhvern annan. Þeir
líta aldrei á samkomulag og
frið öðruvísi en sem her-
bragð til að vinna tíma.
Verða bækur
úreltar í nú-
verandi
mynd?
Tími bókaflóð’sins sýnis.V jiú
ekki einmitt gefa sérstaka á-
stæðu til að' varpa fram þeirri
spurningu hvort bælurr rouni
brátt verða úreltar. Og þó er
reyndar fullyrt að jafnfraint
])ví sem meira er gefiS út af
bókuin, ]>ví minna «é lesið. Er
títvarpinu in. a. ke.nnt um
minnkandi lestrarfýsn manna
og svo blöðunum seni! koma út
mörg daglega og síslækkandi.
Margir geta nú jafnbliða vinnu
sinni ekki komist yfir roeira eu
að lesa fyrirsagnir blaðagreiua
og frétta og hlusta á Útvarpíð.
En það er nú sarnt nnnað,
sem helur gefið efuið tiJ sjrorn-
ingarinnar uni frarotíð bók-
anna.
Og það eru nýjar aðferðir
lil að geyma lestrarefni.
Að bókum verði beint út-
rýmt, cr nú freinnr ósennilegt.
En líklegl cr að notkun þeirra
í því formi sem þær eru nú,
geti minnkað slórlega.
Það cr farið að bera á þvi
lijá bókamönnum og þó vink-
um bókasöfnum, að bæknr iaka
upp of mikiö rúro. Alltaf bæt-
ist við, cn sjaldan er göroium
bókun* eytt.
Fyrir alllöngu bafa firodist
aðferðir til að taka mymlir á
smáfilnrar. Er mi fariö nð taka
slíkar myndir af bókum og þó
einkum blöðmn, sero ])vkia of
rúnifrek á bókasöfmnn. enda
eru líka þessar sinámyjjdir að
ýmsu leyti meðfærilegri. Má
taka af þeim pósitivar royndir
í ölluni stærðum, eða lesa ]>ær
þannig að stækkaðar skugga-
myndir af blaðsíSuin og dálk-
Frb. á 3. síðu.
En sem betur Ier, er frið-
ar- og réttarbugmyndin sjálf
stætt liugtak, sern eigi aðeins
getur lieldiir líka hejnr inm-
ið marga varanlega sigra Fyr-
ir alla parta, og eiirmitt með
aðstoð hins beilbrigða al-
menningsálits.
Talaudi dauni mn þetta
eru tilf ro í greHiiíini ,,End
urfæðing frelsisiitss“ S .mest
síðasta blaSi.