Einherji - 16.12.1971, Blaðsíða 10

JÓLABLAÐ 1971
EINHEEJI
Hann á sjó. Hún í landi.
Hinn mikli fjallahryggur,
er fram gengur imilli Eyja-
fjiarðar og Skagafjarðar, vís-
ar nokkuð í norðaustur. Inn
í austurkjálka hans, utan
Eyjafjarðarmynnis,, milli
Múlafjalls og Almennings-
nafar, ganga þrír firðir: Ól-
afsfjörður, Héðinsfjörður og
nyrzt Siglufjörður. Lengst
af mun Héðinsfjörður hafa
verið talinn til byggðar með
Siglufirði, enda aðeins þunn-
ur fjallshryggur þar á milli.
Um síðustu aldamót var
byggðin í Héðinsfirði 5 eða
6 býli og íbúatalan milli 50
og 60 manns, enda var tví-
og þríbýli á sumum jörðum.
Árið 1951 fluttu síðustu bú-
emdur úr Héðinsfirði tii
Siglufjarðar og síðan hefur
enginn maður átt þar heim-
ihsfang, en sauðfé Siglfirð-
inga oig fleiri haft þar sum-
iardvöl.
Þessi er og saga fleir'
smábyggða á Norðurlandi
Vestfjörðum og Austfjörð
um.
Þann 14. nóv. s. 1. gekk ég
á fund Björns Sigurðssonar,
skipstjóra. Vissi að hann var
fæddur og uppalinn í Héð-
insfirði, en flutti sig um set
til Siglufjarðar og starfaði
þar langa og farsæla sjó-
mannsæfi. Vissi og að þau
hjónin, Eiríkssína og Björn
á Hrönn höfðu átt góðian
þátt í uppbyggingu Siglu-
fjarðar. Hann á sjó, en hún
í landi.
— Hvar og hvenær ert þú
fæddur, Björn?
Ég ©r fæddur að Vík í
Héðinsfirði 14. nóv. 1892 og
er því 79 ára í dag. Foreldr-
ar mínir: Halldóra Bjöms-
dóttir og Sigurður Guð-
mundsson, bæði ættuð úr
Fljótum, bjuggu þá þar, en
1903 fluttu þau að Vatns-
enda og þar átiti ég heima
til 1916, en þá fluttist ég til
Siglufjarðar og gifti mig.
— Hvað voruð þið mörg,
systkinin?
— Við vorum ellefu, níu
komust upp og sjö eru nú
á lífi. Þar af erum við 4 nú
hér í Siglufirði.
— Hvenær hófst þú sjó-
mennskuna?
— Þegar ég var 16 ára,
eða 1908, réðist ég á hákarla-
skipið Fljótavíking. Hann
var 22 eða 23 tonn, smíðað-
ur af Jóhanni föður Páls
Kröjer. Formaður varSveinn
Pétursson.
— Hvernig var útgerð há-
karlaskipanna?
— Venjulega sigldu sikip-
in ekki út fyrr en um miðj-
an apríl. Fengu ekki trygg-
ingu fyrr. Oftast lauk ver-
tíðinni um 12 vikur af
sumri. Áhöfin var 12 menn.
Sjómaður í hálfa öld.
Farsœll skipstjóri yfir 30 ár.
Þetta er Björn á Hrönn 79 ára
Hver veiðiferð gat staðið allt
að miánuði, en situndum
skemur, ef afli var góður.
Vaktir vom 10 tímar uppi
og 5 tímar í koju.
TJtgerðin lagði til baunir,
hrísgrjón og kiaffi. Hitt urðu
menn að leggja til sjálfir.
Höfðu þannig skrínukost að
Eiríkssína Ásgrímsdóttir
nokkm. Einginn kokkur var
ráðinn, en menn skiptust á
um eldameinnskuna.
— Hvernig var með afl-
ann?
— Ef veiðin var góð hirt-
um við aðeins lifrina. Henit-
um öllu hinu, nema síðustu
dagana í hverri ferð. Þegar
í land kom var lifrin, sem
geymd var í leistinni í stíum,
sett í land og hákarhnn sett-
ur 1 verkun.
— Hvað var verðið á af-
urðunum?
— Ég man að fyrstu ár-
in ieftir sttríð, eða um 1920,
Björn Sigurðsson
var verðið á tunnu af hfur
45—50 kr. og fjórðungurinn
af góðum hákarh á 10 kr.
Ég fór síðast í hákarlalegu
1923. Þá tóku við: línan,
handfærin og reknetin.
— Hvenær tókstu við
skipstjóm?
— Það var 1916. Þá flutti
ég til Siglufjarðar. Trúlofað-
isit og tók við skipstjóm á
Kristjönu, 22 tonna bát. Þá
var sett vél í Kristjönu. Með
hana var ég í 9 ár, eða til
1925. Þá tók ég Njál og var
með hann tvær vertíðir.
Fyrst á línu og síðan á rek-
netum. 1927 réðist ég skip-
stjóri á Hrönnog var með
hana í 27 ár, eða til 1947.
Hrönn var 41 tonn. Eigend-
ur Hrannar vom þeir Ing-
var og Gunnlaugur Guð-
jónssynir. Það var ágætt að
vera skipstjóri hjá þeirri út-
gerð.
— Dreymdi þig aldrei
fyrir afla eða veðri?
— Nei, ekki iget ég sagt
það. Þó var eins og það
legðist stundum í mig eða
ég varaður við. Það var um
páskana 1927. Ég var að
leggja af stað í minn fyrsta
túr iá Hröun. Við vorum
komnir noikkuð vestur og
fram af Siglufirði. Þá fannst
mér allt í einu ég endilega
þurfa að fara afibur á skip-
ið og horfa á sjóinn. Um
leið og ég stoppa þar, sé ég
hvar annað skmfubiaðið
kemur svífandi upp úr sjón-
um. Hefði ég ekiki staðið
þama á þeirri stiundu hefð-
um við einskis orðið varir
og haldið eitthvað áfram.
Við snemm til Sigluf jarðar
afbur og við'gerðin tók viku.
— Hver eru þau verstu
veður, sem þú hefur lent í
á sjó?
— Ég held það sé mann-
skaðaveðrið miikla 1922, en
þá fórust bæði Aldan og
Maríanna og öðrurn hlekkt-
ist á og misstu menn. Við
á Kristjönu vorurn þá um
40 mílur norður af Kögri og
náðum við illan leik til Aðal-
víkur.
Þá ier það vonzkuveðrið
1940. Þá fómst Gullfoss og
Hjörtur Pétursson. Við vor-
um þá á línu undan Jökli,
en sluppum lalveg
— Hefur þér aldrei lilekkzt
á á sjó?
— Það var í maí 1923 að
Kristjana strandaði á Horn-
vík ásamt þremur öðmm
skipum. Það lágu 5 skip á
Homvík í stórsjó og vonzku-
veðri. Eitt þeirra, Róbert,
shtnaði upp og rak á okkur
á Kristjönu og shtnaði þá
önnur akkerisfestin og hin
síðar. Þama var sandfjara
og fórum við beint upp í
f jöruna. Róbert var þá kom-
inn þangað og síðan bæftust
tvö skip við, Bjöminn og
Sigurfari. Eitt þraiukaði af.
Allir komust í land, nema
einn rnaður af Róbert, sem
drukfcnaði. Sjópróf fóm
fram á Isafirði. Helgi magri
kom og sótti mannskap af
Kristjönu og Róbert, því
það var sama útgerðarféJjag-
ið, sem gerði þau út. Einnig
tók hann 90 tunnur af lifur
úr Kristjönu og eitthvað úr
Róbert. Ég og stýrimaðurinn
á Kristjönu urðurn eftir og
nofckm síðar náðist Krist-
jana út. Róbert náðist ekki
og grófst í sandinn.
Fyrir öðrum óhöppum hef
óg efcki orðið. Aldrei rnaður
svo mikið semj meiðst um
borð hjá mér.
Ég hætti skipstjóm 1947
þá 55 ára. Ég réðist þá á
Sigurð til Ásgríms bróður
míns og var þar í tíu ár, en
þá fór ég í land og hæfti
sjómennsku.
— Hvað tók þá við?
— Ég 'fór að fást við meta-
bætingar og troh hjá Jóni
Jóhannssyni og vann við það
í 12 ár, eðia til 1970, en þá
varð ég að hætfia og fór suð-
ur til uppskurðar og síðan
ég kom heim hef ég verið
óvimnufær.
—• Hver var þín skólaganga
og undirbúningur undir líf-
ið?
— Bamaskólalærdómur-
imn var nú ekki mikill. Ég
var nokkrar vikur í heirna-
kennslu í Héðinsfirði og
þegar ég fermdist var ég í
bamafræðslu í Siglufirði hjá
séra Bjama Þorsteinssyni.
Það var öh mín bamaskóla-
ganga. Seinna var ég 6 vik-
ur á unghngaskóla eða lýð-
skóla í Ólafsfirði. Mun Snorri
Sigfússon hafia stofnað hann
en Jón Bergsson var skóla-
stjóri. Árið 1914 fór ég á
námskeið til Akureyrar. Tók
þá próf í skipstjórn og varð
hæstur. Fékk 32 stig af 35
mögulegum. Þetta er nú öll
mín skólaganga. Seinna ætl-
aði ég í Stýrimiannaskólann,
en af því varð ekki.
Árið 1942 fékk Bjöm ,,Hið
minna skipstjómarskírteini“
á fiSkisikip, er veitti réttindi
til að vera skipstjóri á allt
að 75 lesta skipi.
— Þú ert þá búimi að
hafa búsetu í Siglufirði í 65
ár.
— Já. Árið 1916 flutti ég
til Siglufjarðar og gifti mig
um haustið. Koma mín, Ei-
ríkssína Ásgrímsdóttir, var
ættuð úr Fljótum eins og ég.
Við vorurn systkinaböm. —
Fyrst bjuggum við í húsi
hjá Kristni Bjömssyni og
víðar niðri á eyrinni, en 1948
fluttum við að Hverfisgötu
29 og þar hef ég átt heima
síðan. Við eignuðumst 10
böm, en 9 em á lifi. Þá var
manni ekki borgað fyrir
barneignir, eins og nú. Nú
Silungsveiði í Miklavatni.
Björn skipstjóri, dóttir og dótturdóttir.